جنگ اوکراین، عامل اتحاد ایران و روسیه برای دور زدن تحریم ها

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ به دنبال حمله نظامی به اوکراین، آمریکا، اتحادیه اروپا و «گروه هفت» تحریم های شدیدی علیه روسیه وضع کردند. تحریم های چندجانبه آمریکا و اروپا علیه روسیه، مسکو را در موقعیتی قرار داد که از ایران برای دور زدن اثرات مخرب تحریم ها کمک بگیرد.

از آغاز حمله نظامی به اوکراین، مقام های ایران آن را واکنش مشروع روسیه به نگرانی های امنیتی ناشی از اقدامات آمریکا و ناتو اعلام کردند. 22 ژوئیه علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر ارشد ایران در حوزه سیاست خارجی گفت، تهران به جای تلاش برای مماشات با غرب باید برای حمایت و همسویی راهبردی به روسیه روی آورد. وی عنوان کرد، روسیه در حمایت و پشتیبانی از ایران سابقه قوی دارد.

رهبران و مقام های سیاسی ایران معتقدند، حمله به اوکراین می‌تواند ساختار نظام بین‌الملل را به گونه‌ای متزلزل کند که در این مسیر منافع ملی ایران حفظ خواهد شد. آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در تهران موضع ایران در قبال جنگ اوکراین را روشن، انگیزه‌های روسیه را شبیه به انگیزه های ایران در خاورمیانه توصیف کرد و گفت: اگر (روسیه) نمی‌پذیرفت، طرف مقابل ابتکار عمل را به دست می گرفت و جنگ می شد.

خروج آمریکا از برجام در سال 2018 به وسیله دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا باعث شد بسیاری از مقام های ایرانی به این نتیجه دست یابند لغو تحریم‌های اقتصادی علیه ایران غیرممکن است

روسیه که به شدت به وسیله آمریکا و اروپا تحریم شده، ممکن است برای ایران شریک راهبردی به نظر آید. با وجود این، اعمال تحریم های غرب و شیطان سازی روسیه ممکن است مسکو و تهران را به عنوان دشمنان ایالات متحده و ناتو به هم نزدیک کند.

خروج آمریکا از برجام در سال 2018 به وسیله دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا باعث شد بسیاری از مقام های ایرانی به این نتیجه دست یابند لغو تحریم‌های اقتصادی علیه ایران غیرممکن است. مقام های ایران به جای لغو تحریم ها خنثی سازی تحریم ها را سرلوحه کار خود قرار داده اند. این موضوع مستلزم گسترش روابط با سایر کشورهای تحریم شده برای تضمین تجارت خارجی است.

اعمال تحریم های شدید علیه روسیه نشانه ورود قدرتی بزرگ به باشگاه تحریم شدگان بین المللی است که می تواند فرصت های بزرگی را برای اقتصاد ایران باز کند؛ همان طور که مسکو و تهران برای جایگزینی سوئیفت با سامانه های پیام رسان مالی داخلی موافقت کردند. ایران و روسیه اکنون می توانند برای جبران تحریم ها، تجارت و روابط اقتصادی خود را گسترش دهند.

جواد اوجی، وزیر نفت ایران و رئیس مشترک کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه می گوید، حجم تجارت میان دو کشور در سال جاری به میزان قابل توجهی افزایش یافت و در 18 ماه گذشته به سطح بی سابقه 40 میلیارد دلار رسیده است، در حالی که در سال 2021 این ارقام 4 میلیارد دلار بود.

ایران و روسیه به تازگی برای ایجاد دو مرکز تجاری در تهران و سن پترزبورگ با هدف تسهیل تجارت میان دو کشور یادداشت تفاهم امضا کردند. در حاشیه سفر اخیر پوتین به تهران شرکت ملی نفت ایران و گازپروم (تولیدکننده گاز روسیه) تفاهم نامه ای به ارزش حدود 40 میلیارد دلار امضا کردند. مقام های ایرانی می گویند گازپروم از ایران در توسعه میادین گازی کیش و پارس شمالی حمایت و پشتیبانی خواهد کرد.

گزارش های اخیر از گسترش همکاری های نظامی دو کشور نیز حاکی از آن است روابط دوجانبه در حال رسیدن به سطح جدیدی است. به گفته جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا، ایران قرار است صدها پهپاد به روسیه تحویل دهد؛ در حالی که مقام های ایرانی این موضوع را تأیید نکرده اند. پایان مدت تحریم تسلیحاتی سازمان ملل متحد علیه ایران به این معنی است که تهران و مسکو هیچ محدودیتی برای این همکاری ندارند. پهپادهای ایرانی پیش تر در خاورمیانه مورد استفاده قرار گرفته اند و علاقه روسیه به آنها نشانگر کارایی و اثربخشی پهپادهاست.
 

علاوه بر این، ۹ آگوست روسیه یک ماهواره ایران را از قزاقستان به مدار زمین پرتاب کرد. مقام های ارشد ایران گفتند، ماهواره به وسیله مهندسان ایرانی طراحی و به وسیله شرکت های روسی ساخته شده است. همچنین نسل های جدید این ماهواره به طور مشترک از سوی دو کشور ساخته خواهد شد که بی تردید می تواند توانایی های اطلاعاتی ایران را افزایش دهد.

سال گذشته تهران و مسکو توافق کردند قرارداد همکاری 20 ساله را تمدید کنند و رئیس جمهور ایران در سفر اخیر به مسکو پیش نویس جدیدی به پوتین ارائه کرد. این دستاورد بارز سیاست خارجی دولت رئیسی خواهد بود، زیرا از همان ابتدا سیاست «نگاه به شرق» را در اولویت قرار داد. تجربه طولانی ایران در دور زدن تحریم‌ها می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای مسکو داشته باشد که با سفر اخیر تجار روسی به تهران آشکار شده است.

برخلاف توصیه غرب مبنی بر اینکه ایران باید به سرعت به پایبندی به تعهدات برجام موافقت کند، به آن بازگردد و به دنبال جایگزین روسیه به عنوان تأمین کننده اصلی انرژی اروپا باشد، ایران در نظر دارد در بازار جهانی انرژی نقشی فراتر ایفا کند. ایران در راستای گسترش عمق راهبردی خود به دنبال توسعه و گسترش روابط اقتصادی جدید با روسیه و کشورهای آسیایی مانند چین و پاکستان است.

روسیه برای تکمیل پروژه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب که مدت هاست به تعویق افتاده، انگیزه زیادی دارد. این شبکه به طول 7 هزار و 200 کیلومتر شامل مسیرهای دریایی، ریلی و زمینی است که از بمبئی هند شروع می شود، از جمهوری آذربایجان می گذرد و پس از عبور از ایران به روسیه می رسد. تنها یک امتداد 164 کیلومتری میان آستارا و رشت در شمال ایران ناقص باقی مانده است که در جریان سفر وزیر راه و شهرسازی ایران به مسکو در فروردین ماه، دو کشور توافقنامه همکاری جامع در زمینه حمل و نقل امضا کردند.

سال گذشته تهران و مسکو توافق کردند قرارداد همکاری 20 ساله را تمدید کنند و رئیس جمهور ایران در سفر اخیر به مسکو پیش نویس جدیدی به پوتین ارائه کرد. این دستاورد بارز سیاست خارجی دولت رئیسی خواهد بود

به گفته جواد اوجی، این کریدور در نیمه دوم سال 2022 به بهره برداری می رسد. این پروژه باید موقعیت ایران در آسیای مرکزی را تقویت کند و مسیر رقیب برای کریدور عربی- مدیترانه هند باشد. کریدور عربی – مدیترانه هند، محصول عادی سازی روابط میان امارات متحده عربی و اسرائیل در سال 2020 است که بمبئی را از مسیر شبکه ریلی امارات که از عربستان سعودی و اردن می گذرد، به حیفا متصل می کند. کریدور بین المللی حمل و نقل شمال-جنوب، ایران را قادر می سازد برای جذب تجارت و سرمایه گذاری با کشورهای عربی و اسرائیل رقابت کند.

تهران به دنبال اجرای توافقنامه عشق آباد، قرارداد بین المللی حمل و نقل چندوجهی برای تسهیل حمل و نقل کالا میان کشورهای آسیای مرکزی است. ایران همچنان با موانع سیاسی حیاتی از سوی غرب، اسرائیل و کشورهای عربی همسایه مواجه است. رقبای منطقه ای مانند ترکیه نیز سعی می کنند از تغییرات ژئوپلیتیکی به نفع خود استفاده کنند. با وجود این، تشدید تنش میان غرب و روسیه به ایران فرصت جدیدی می دهد تا منافع سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را به حداکثر برساند.