«راهبرد معاصر» گزارش می دهد؛
عراق در مسیر ثبات
مقتدا صدر با موضع‌گیری خود عراق را وارد مرحله جدیدی از مناسبات حزبی و جریانی کرد که می‌تواند در آینده به خروج این کشور از بن‌بست منجر شود، زیرا طبق طراحی‌های انجام‌شده، تنش‌های مذهبی و قومی به‌عنوان ابزاری برای عراق در راستای سوق دادن به جنگ داخلی در نظر گرفته شده بود. اکنون شرایط برای تشکیل دولت در عراق فراهم شده و جریان‌های سیاسی باید به دور از هرگونه تمامیت‌خواهی و تأکید بر اصول حزبی، به سمت ثبات سیاسی در عراق بروند.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ با سخنرانی کوتاه روز سه شنبه مقتدا صدر مبنی بر خودداری از هرنوع درگیری، تحصن و اقدامات تخریبی، طرفداران وی منطقه سبز را ترک کردند و آرامش نسبی در ابعاد امنیتی در عراق حاکم شده است. این اقدام صدر به وسیله بسیاری از جریان ها ستوده شد و هادی العامری آن را اقدامی شجاعانه توصیف کرد.
در بیش از 30 ساعت از ایجاد آشوب و اغتشاش به وسیله طرفداران صدر، حدود 30 نفر کشته و 700 نفر زخمی شدند و این اقدام باعث شد وی در اقدامی به موقع دستور بازگشت معترضان به خارج از منطقه سبز و پایان اعتراضات را اعلام کند. اما درباره اینکه چه دلایل و عواملی باعث شد مقتدا صدر چنین تصمیمی اتخاذ کند، ذکر چند نکته لازم است:
- در دو روز گذشته وضعیت عراق در حالتی از هرج و مرج امنیتی و اجتماعی قرار گرفته و شرایط این کشور در حال تبدیل شدن به بحرانی فراگیر بود. بحرانی که در صورت وقوع آن برخی جریان های معاند و علیه مردم عراق درحال بهره برداری از آن بودند و اقدامات خود را با نام جریان صدر انجام می دادند. این عامل باعث شد مقتدا صدر شرایط را به نفع جریان خود و مردم عراق نداند و این موضع‌گیری را انجام دهد.
- بحران فراگیر برای تمام احزاب عراقی تبعات منفی به دنبال داشت و تبعات این اقدامات برای جریان صدر مضاعف بود. ادامه روند قبلی تا حدود زیادی جریان صدر را در موضع ضعف قرار می داد و حتی در افکار عمومی کاهش محبوبیت این جریان را به دنبال داشت. اقدام صدر حرکتی برا جلوگیری از کاهش محبوبیت جریان در عراق بود. علاوه بر این، مقتدا صدر با این اقدام به دنبال افزایش محبوبیت خود در جامعه عراق و اثبات این موضوع بود که مخالف حرکت های اغتشاشی و به دنبال حرکت های مسالمت آمیز است.
- اقدام صدر بسیاری از طراحی های خارجی برای عراق را با ناکامی مواجه کرد. طرح هایی که مبنای آنها جنگ فرقه ای و مذهبی با گزاره فرسایشی شدن روند اغتشاشات بود. حتی برخی به سمت این گزاره رفته بودند که در صورت برقرار نشدن ثبات در عراق احتمال کودتای نظامی به وسیله برخی بازیگران خارجی وجود دارد.
باتوجه به این نکته ها و شرایط به وجود آمده می توان در رابطه با سناریوهای آینده عراق چند گزاره را مطرح کرد:
- برخی احزاب طرح انحلال مجلس عراق را به دادگاه فدرال ارائه کنند و دادگاه باید آن را بررسی کند و در صورت رأی مثبت به آن عراق وارد دوره ای از وقایع چند ماه اخیر می شود و روند تحولات کنونی تکرار خواهد شد.
- در صورت رأی دادگاه فدرال به منحل نشدن مجلس، می توان گفت عراق به سمت ثبات سیاسی با تعیین رئیس جمهور و نخست وزیر خواهد رفت. با توجه به پایان تحصن طرفداران صدر احتمال دارد جلسات مجلس برگزار و در هفته های آتی رئیس جمهور انتخاب شود. با انتخاب رئیس جمهور شرایط برای انتخاب نخست وزیر نیز فراهم می شود و با چنین اقداماتی می توان به پایان بن بست یک ساله در عراق امیدوار بود.
- باتوجه به دعوت چارچوب هماهنگی از صدر برای شرکت در گفت و گوهای همه جانبه و مشارکت جریان صدر در تشکیل دولت، می توان این گونه عنوان کرد دولتی ائتلافی و متشکل از جریان های دخیل در تشکیل دولت حضور داشته باشند. در صورت وقوع این سناریو، تشکیل چنین دولتی تبعات کمی برای آینده خواهد داشت، زیرا همه احزاب و جریان ها به ویژه جریان صدر در دولت آتی حضور خواهند داشت.
- با توجه به اتفاقات گذشته و عقب نشینی صدر از مواضع خود، موضوع انتخابات زودهنگام نیز تا حدود زیادی کنسل خواهد شد. البته در صورت رأی دادگاه فدرال به انحلال مجلس امکان انتخابات زودهنگام همچنان وجود خواهد داشت؛ اما چنانچه مجلس منحل نشود، فرایند انتخابات زودهنگام که هزینه زیادی نیز بر عراق تحمیل خواهد کرد، به فراموشی سپرده خواهد شد.
- اتفاقات اخیر این گزاره را برای همه جریان ها ثابت کرد تشکیل دولت یک دست و کاملاً تک حزبی در عراق امکان پذیر نیست و برنامه برخی جریان ها برای تشکیل دولت تک حزبی با شکست مواجه شده است، زیرا ساتار کنونی عراق بر پایه دموکراسی انجمنی و کثرتی است و هیچ جریان یا حزبی مستقل نمی تواند دولت تشکیل دهد.
ارزیابی نهایی
صدر با موضع گیری خود عراق را وارد مرحله جدیدی از مناسبات حزبی و جریانی کرد که می تواند در آینده به خروج این کشور از بن بست منجر شود، زیرا طبق طراحی های انجام شده، تنش های مذهبی و قومی به عنوان ابزاری برای عراق در راستای سوق دادن به جنگ داخلی در نظر گرفته شده بود. اکنون شرایط برای تشکیل دولت در عراق فراهم شده و جریان های سیاسی باید به دور از هرگونه تمامیت خواهی و تأکید بر اصول حزبی، به سمت ثبات سیاسی در عراق بروند.
با توجه به اتفاقات گذشته و عقب نشینی صدر از مواضع خود، موضوع انتخابات زودهنگام نیز تا حدود زیادی کنسل خواهد شد. البته در صورت رأی دادگاه فدرال به انحلال مجلس امکان انتخابات زودهنگام همچنان وجود خواهد داشت
در صورت رأی ندادن دادگاه به انحلال مجلس، سناریوی نزدیک در عراق انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر است، هرچند این اقدام ممکن است با تأخیر انجام شود و تا رسیدن به شرایط ایده آل زمان مشخصی را نمی توان عنوان کرد.
از سوی دیگر کناره گیری صدر از عرصه سیاسی باتوجه به گذشته این اقدامات به وسیله وی بعید است دائمی باشد، زیرا صدر هر زمان از عرصه سیاسی کنار رفت، بار دیگر به این عرصه برگشته است. آخرین بار نیز انصراف وی دو ماه قبل از انتخابات بود که درنهایت چند هفته مانده به انتخابات بار دیگر وارد عرصه سیاسی شد.