چرا جهان از احیای توافق هسته‌ای ایران سود خواهد برد؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در حالی که تهران و سایر قدرت های غربی درگیر مذاکرات پرتنش بر سر احیای توافق هسته ای هستند، دستیابی به توافق می تواند در چندین محور به نفع جهان باشد. اگر توافق هسته ای ۲۰۱۵ موسوم به برجام احیا شود، قیمت نفت خام برای کشورهای وابسته به نفت کاهش پیدا می کند. با صادرات گاز و نفت ایران تا حدی بحران انرژی اروپا رفع خواهد شد، هژمونی آمریکا به وسیله درآمد دلارهای نفتی کاهش و ایران نیز از تحریم های اقتصادی آمریکا رهایی می یابد.

به محض احیای توافق هسته ای، ایران مجوز عرضه روزانه ۱ تا ۲ میلیون بشکه نفت خام را در بازار خواهد گرفت. تهران به دلیل اختلافات با آمریکا در حال حاضر از فروش آزادانه نفت خود به خریداران خارجی منع شده است. جهش در عرضه نفت ایران، مجموع تولید روزانه نفت خام اوپک را به بیش از 30 میلیون بشکه خواهد رساند.

اگر تحریم های آمریکا علیه ایران لغو و نفت و گاز این کشور به سمت اروپا صادر شود، تا حدودی می تواند بحران انرژی جاری در اروپا را رفع کند

همان طور که تحلیلگران پیش بینی می کنند، در سال ۲۰۲۳ میلادی قیمت نفت خام برنت از نزدیک به ۱۰۰ دلار به زیر ۸۰ دلار خواهد رسید که کاهش شدید قیمت ها برای کشورهای واردکننده نفت مانند چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، بریتانیا، اتحادیه اروپا و بسیاری دیگر که بیشتر نفت خام خود را از اوپک می خرند، تسکین بزرگی خواهد بود. ده‌ها دولت که تلاش می‌کنند اقتصادهای آسیب‌دیده از همه‌گیری کرونا را بازسازی کنند، می‌خواهند این توافق به مسیر خود بازگردد تا بتوانند در این زمان‌ دشوار نفت را با نرخ‌های ارزان‌تر بخرند.

 
اگر تحریم های آمریکا علیه ایران لغو و نفت و گاز این کشور به سمت اروپا صادر شود، تا حدودی می تواند بحران انرژی جاری در اروپا را رفع کند. هفته آخر آگوست شاهد کاهش 6 دلاری قیمت نفت بودیم، پس از آنکه یک شبکه تلویزیونی مستقر در بریتانیا گزارش کرد، تهران و واشنگتن در مذاکرات به توافق دست یافتند و این نشانه روشنی است که در صورت جهش توافق، قیمت نفت کاهش خواهد یافت.

توافق هسته ای ۲۰۱۵ که «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) نامیده می شود، در دوران ریاست جمهوری باراک أوباما، رئیس جمهور اسبق آمریکا منعقد شد و تحریم های اقتصادی مورد حمایت غرب علیه تهران در ازای محدودیت هایی بر برنامه هسته ای این کشور برداشته شد. اتحادیه اروپا، انگلیس، آمریکا، چین، روسیه، فرانسه و آلمان امضاکنندگان این توافق هستند.
 

در سال 2018، رقابت ایالات متحده و ایران بر این توافق سایه افکند. دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا  در زمانی که ایران سومین تولیدکننده بزرگ نفت در اوپک پس از عربستان سعودی و عراق بود، آن را نابود کرد. ایران که از خروج آمریکا خشمگین شده بود، فعالیت های هسته ای خود را افزایش داد و اورانیوم را به سطوح بی سابقه ای غنی کرد. در مقابل، تحریم های تلافی جویانه به محوریت ایالات متحده اقتصاد این کشور را تحت تأثیر قرار داد. این بن‌بست ادامه یافت تا جایی در هفته های اخیر قیمت نفت خام به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسید.

ایالات متحده اگر مجبور شود بار دیگر با شرایط تهران وارد توافق شود، نفس راحتی نخواهد کشید. نفت خام در جهان عمدتاً به دلار آمریکا خرید و فروش می شود که بخشی از ترتیبات دلارهای نفتی است. هرچه قیمت نفت خام بالاتر باشد، درآمد اوپک به دلار نفتی بیشتر است و این به نوبه خود به واحد پولی قوی تر آمریکا و هژمونی ایالات متحده در جهان تبدیل می شود. احیای توافق با ایران به طور قابل توجهی سود دلارهای نفتی را کاهش می دهد و قدرت دلارمحور آمریکا را به دلیل افت قیمت نفت خام ناشی از آزادسازی نفت های بلوکه شده ایران تضعیف می کند.

روسیه که به دلیل جنگ اوکراین مورد تحریم های غرب قرار گرفته، مشتاقانه منتظر احیای توافق است. توافق برنامه ریزی شده به نام «مکانیسم مبادله» به مسکو اجازه می دهد تا تحریم های مهندسی شده ایالات متحده بر صادرات نفت خام خود را دور بزند. این کار به این صورت است؛ ایران نفت روسیه را برای مصرف داخلی می خرد و نفت خود را از طرف روسیه به کشورهای دیگر می فروشد.
 

توافق برنامه ریزی شده به نام «مکانیسم مبادله» به مسکو اجازه می دهد تا تحریم های مهندسی شده ایالات متحده بر صادرات نفت خام خود را دور بزند

بازگشت به توافق ایران را از تحریم‌های ایالات متحده رهایی می‌بخشد. انتظار می رود تحریم های اقتصادی نزدیک به 17 بانک ایرانی و بیش از 150 سازمان ایرانی لغو شود. توافق جدید همچنین می‌تواند شامل آزادسازی 7 میلیارد دلار از سرمایه‌های ایران باشد که طبق گزارش‌ها در کره جنوبی بلوکه شده‌اند. امتیاز کلیدی دیگری که ایرانی‌ها به دنبال گرفتن آن از غرب هستند، گنجاندن بندی در توافق است که می‌گوید آمریکا باید هر زمان از توافق خارج شد، جریمه سنگینی بپردازد.

بزرگترین صادرکنندگان نفت جهان از ایده احیای توافق با ایران که سود نفت را کاهش می دهد، ناراحت هستند. جهان دیگر مانند گذشته در سلطه نیروهای انحصاری مانند دولت ایالات متحده، دلار و صنعت نفت نیست. اکنون در جهانی متعادل تر و چندقطبی زندگی می کنیم؛ تحولاتی مانند رستاخیز مورد انتظار توافق 2015 ایران، نشانه ای از این تغییر خوشایند است.