سناریوهای سیاسی عراق بعد از اربعین

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ بعد از اتفاقات منطقه سبز بغداد، موضع گیری های مقتدا صدر، رهبر جریان صدر عراق، پایان یافتن اعتراضات و خروج متحصنین از منطقه سبز، بسیاری از احزاب و جریان های سیاسی در عراق به دلیل شرایط اربعین، تحرک و اقدام خاصی از خود نشان ندادند. اکنون با پایان یافتن راهپیمایی اربعین، احزاب سیاسی تحرکات خود را آغاز کرده اند و در این میان زمزمه های مختلفی از ارائه طرح های سیاسی تا انحلال مجلس و انتخاب نخست وزیر جدید به گوش می رسد، اما همچنان هیچ چیز در این زمینه به قطعیت نرسیده است.

برای پیش بینی شرایط آتی عراق چند سناریو از همه محتمل تر که مهمترین آنها موارد ذیل است:

ثبات سیاسی: سناریو به این معنی است که کردها در زمینه انتخاب رئیس جمهور به توافق دست یابند و همزمان گزینه نخست وزیری چارچوب هماهنگی نیز اقدام به تشکیل دولت کند. در زمینه انتخاب رئیس جمهور باید گفت، کردها فعلاً به توافق نهایی و گزینه واحد نرسیده اند و این احتمال وجود دارد به توافق دست نیابند و سناریوی سال 2018 تکرار شود. این در صورتی است که مجلس منحل نشود. در زمینه انتخاب نخست وزیر نیز همچنان دو دیدگاه وجود دارد:

الف) بسیاری همچون جریان چارچوب هماهنگی (اطار تنسیقی) معتقد به نخست وزیری گزینه پیشنهادی خود یعنی محمد شیاع السودانی هستند

برای خروج عراق از شرایط فعلی، طرح ها و ابتکارات زیادی از طرف جریان ها و شخصیت های سیاسی ارائه شده که خروجی های مختلفی داشته است. لزوم توجه به قانون و اجماع سیاسی مورد پذیرش همگان است

ب) گروهی دیگر معتقدند شخص دیگری باید انتخاب شود یا دولت پیشبرد امور فعلی تا توافق احزاب سیاسی به کار خود ادامه دهد.

اما سناریوی مطلوب برای ثبات سیاسی این است که کردها به توافق برای انتخاب رئیس جمهور دست یابند و چنانچه این موضوع به منصه ظهور نرسید، به وسیله آرای نماینده ها این اتفاق بیفتد و همچنین در زمینه انتخاب نخست وزیر، احزاب با اجماع بر روی گزینه مدنظر شرایط را برای تشکیل دولت تسهیل کنند.

 
انحلال مجلس: درباره این سناریو نیز دو دیدگاه وجود دارد:

 
الف) دادگاه فدرال رأی به انحلال مجلس بدهد و در نهایت انتخابات زودهنگام برگزار شود.

ب) برخی دیگر معتقدند بعد از تشکیل دولت جدید و بنابر صلاحدید نمایندگان و آرای آنها مجلس منحل شود. این گروه معتقدند ممکن است نمایندگان رأی به انحلال مجلس ندهند و لزومی ندارد دادگاه فدرال یک طرفه به این اقدام روی آورد.

 
ایجاد درگیری های سیاسی جدید: این گزاره به این شکل مطرح می شود که احزاب سیاسی دوباره با اردوکشی های خیابانی یا به توافق نرسیدن سیاسی به سمت تقابل با یکدیگر بروند. در زمینه اردوکشی خیابانی بعید است بار دیگر اتفاقات گذشته با این حجم انجام شود، اما در زمینه تقابل سیاسی در آینده احتمال دارد احزاب وارد دوره ای از کشمکش های سیاسی بروند.

پذیرش طرح ها و ابتکارات سیاسی: برای خروج عراق از شرایط فعلی، طرح ها و ابتکارات زیادی از طرف جریان ها و شخصیت های سیاسی ارائه شده که خروجی های مختلفی داشته است. لزوم توجه به قانون و اجماع سیاسی مورد پذیرش همگان است، اما در برخی جزئیات همچون انحلال مجلس، انتخابات زودهنگام، تعیین نخست وزیر جدید و ... اختلاف های اساسی وجود دارد. به همین دلیل بعید است طرح خاصی مورد پذیرش جریان های سیاسی قرار گیرد، زیرا هر جریانی با قسمت یا جزئی از این طرح ها مخالف است و اجماع همگانی درباره آن وجود ندارد.

 
تثبیت روند فعلی: بسیاری معتقدند با توجه به توافق نکردن احزاب سیاسی، عدم تجانس طرح های ابتکاری و نبود اجماع میان احزاب روند فعلی همچنان ادامه دار باشد. بنابر شرایط موجود و آنچه در عرصه میدانی مشاهده می شود، احتمال وقوع این سناریو دست کم درکوتاه مدت از همه بیشتر است.
 

ادامه شرایط فعلی برای عراق امکان پذیر نخواهد بود و باید تغییر شرایطی در این عرصه به وجود آید، زیرا شرایط فعلی به ادامه کشمکش ها و بی ثباتی در عراق منجر خواهد شد و ممکن است شرایط قبلی دوباره تکرار شود.

 
ارزیابی نهایی

شرایط عراق باید از وضعیت فعلی خارج شود و این نیازمند اجماع ملی و مشارکت همه احزاب در روند سیاسی است. هرج و مرج، تنش های سیاسی و اختلافات سیاسی نباید بار دیگر در عراق شعله ور شود، زیرا این قضیه بر همگان روشن و مبرهن شده که برخی بازیگران خارجی به دنبال افزایش تقابل سیاسی و فرسایشی کردن شرایط برای افزایش بی ثباتی در عراق هستند. مطلوب ترین سناریو ثبات سیاسی برای انتخاب رئیس جمهور، نخست وزیر و تشکیل دولت است و عراق را از شرایط فعلی خارج و به ثبات سیاسی خواهد رساند.