یادداشت اختصاصی سیدرضی عمادی، کارشناس مسائل غرب آسیا؛
پیامدهای بازگشت نتانیاهو و راست‌گرایان افراطی به قدرت
نتیجه پنجمین انتخابات کنست در کمتر از چهار سال اخیر حاکی از به قدرت رسیدن نتانیاهو و راست‌گرایان افراطی است. تحلیل‌ها نشان می‌دهند تشکیل کابینه با حضور راست‌گرایان افراطی به تشدید نژادپرستی و منازعات اجتماعی در درون سرزمین‌های اشغالی، تأثیرگذاری بر روند سازش عربی و عبری، شکاف میان تل‌آویو و واشنگتن و همچنین تقویت مقاومت فلسطین در مقابل صهیونیست‌ها منجر خواهد شد.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ بیست و پنجمین انتخابات کنست (مجلس رژیم صهیونیستی) اول نوامبر در حالی برگزار شد که انتخابات بیست و چهارم 1.5 سال قبل برگزار شده بود. در بیست و چهارمین دوره انتخابات پارلمانی نیز مانند انتخابات اخیر حزب لیکود و راست‌گرایان حائز اکثریت کرسی‌ها شده بودند، اما بنیامین نتانیاهو در تشکیل کابینه ناکام ماند.
در ادامه، کابینه ائتلافی نفتالی بنت و یئیر لاپید متشکل از احزابی رنگارنگ و نامنسجم تشکیل شد. این کابینه تنها یک سال دوام آورد تا صحنه سیاسی فلسطین اشغالی شاهد انتخاباتی دیگر باشد؛ انتخاباتی که به با به قدرت رسیدن مجدد متحدان نتانیاهو منجر شد.
دلایل به قدرت رسیدن نتانیاهو و متحدانش
ویژگی شاخص انتخابات این بود که بنیامین نتانیاهو، رهبر حزب لیکود و نخست وزیر سابق رژیم صهیونیستی که طولانی‌ترین دوران نخست‌وزیری را در سرزمین های اشغالی در اختیار داشت، تلاش کرد پس از 1.5 سال بار دیگر به قدرت بازگردد. نتانیاهو از سال 1996 تا 1999 و سپس از 2009 تا 2021 در مجموع به مدت 15 سال نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بود. در چهار انتخابات گذشته، رقبای نتانیاهو تلاش می‌کردند وی را از رأس قدرت حذف کنند و در این انتخابات نتانیاهو برای بازگشت به قدرت تلاش کرد.
رقبای نتانیاهو یعنی نفتالی بنت، یئیر لاپید و بنی گانتز نشان دادند حتی برای مدت یک سال هم توان باقی ماندن در رأس قدرت ندارند و کابینه ائتلافی آنها که بسیار نامنسجم بود فروپاشید
نتیجه اعلام شده حاکی از این است که نتانیاهو و متحدانش دست‌کم 65 کرسی مجلس 120 نفری رژیم صهیونیستی را در اختیار گرفتند. برای تشکیل کابینه کسب 61 کرسی مجلس کافی است و اکنون نتانیاهو فرصت دارد که بدون ائتلاف با مخالفان و رقبای سرسخت خود، کابینه جدید تشکیل دهد. دلایل متعددی درباره وضعیت کنونی نتانیاهو و متحدانش وجود دارد که مهم‌ترین آن ها عبارتند از:
- عملکرد ضعیف کابینه ائتلافی پر از تناقض بنت- لاپید
رقبای نتانیاهو یعنی نفتالی بنت، یئیر لاپید و بنی گانتز نشان دادند حتی برای مدت یک سال هم توان باقی ماندن در رأس قدرت ندارند و کابینه ائتلافی آنها که بسیار نامنسجم بود فروپاشید. این در حالی است که نتانیاهو پیش تر به مدت 12 سال متوالی نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بود. کابینه ائتلافی بنت- لاپید در حوزه اقتصادی دستاوردی نداشت، در صحنه سیاست خارجی در مقابل مقاومت فلسطین و لبنان ناتوان نشان داد و نتانیاهو و صهیونیست های افراطی نیز از این ناتوانی بهره بردند. لاپید توافق دریایی با لبنان را تاریخی خواند، اما نتانیاهو آن را «تسلیم تاریخی» در مقابل حزب‌الله لبنان توصیف کرد.
- نارضایتی اعراب ساکن سرزمین های اشغالی از عرب‌های راه یافته به کنست
در بیست و چهارمین انتخابات مجلس رژیم صهیونیستی، اعراب ساکن اراضی اشغالی 15 کرسی به دست آورده بودند، اما فهرست یکپارچه عربی به ریاست منصور عباس که چهار کرسی در مجلس داشت، در اقدامی کم سابقه در کابینه ائتلافی مشارکت و به بنت و لاپید در تشکیل کابینه کمک کردند.
حضور آنها در کابینه ائتلافی نه تنها از دید اعراب ساکن سرزمین های اشغالی قابل قبول نبود، بلکه به امنیت بیشتر فلسطینی‌ها و اعراب سرزمین های اشغالی منجر نشد، زیرا کابینه لاپید با حضور اعراب حمله سه روزه علیه نوار غزه انجام داد که حدود 400 فلسطینی شهید و زخمی شدند. در ماه‌های اخیر نیز خشونت صهیونیست‌ها علیه فلسطینی‌ها به حدی گسترش یافت که در برخی هفته‌ها روزانه چند شهید و ده‌ها زخمی می‌دهند.
در میان گروه‌های عربی شکاف به وجود آمده و سه فهرست مجزا در انتخابات شرکت کردند و اعراب ساکن سرزمین های اشغالی در انتخابات اول نوامبر مشارکت پایینی داشتند، به نحوی که شمار کرسی‌های اعراب در مجلس رژیم صهیونیستی از 15 به پنج کرسی کاهش یافت. کاهش مشارکت اعراب و شمار کرسی‌های آنها به نفع نتانیاهو و راست‌گرایان افراطی تمام شد.
- پیوند نتانیاهو با صهیونیست های افراطی
یکی دیگر از دلایل نتیجه انتخابات کنست، پیوند نتانیاهو با صهیونیست های افراطی است. طبق آمارها، صهیونیست های افراطی 14 تا 16 کرسی مجلس را تصاحب کردند. ائتلاف راست افراطی موسوم به «صهیونیسم دینی» در زمره متحدان نتانیاهو هستند. بن غفیر، نماینده تندرو، نژادپرست، ضد اعراب و ضد فلسطینی‌ها که مواضع تند و اقدام‌های خشنی دارد و هیچ حقوقی برای فلسطینی‌ها و اعراب قائل نیست، در دوران تبلیغات انتخاباتی افکار عمومی خسته در سرزمین های اشغالی را با خود همراه کرد.
بن غفیر یک روز پیش از انتخابات کنست از سویی خواستار برعهده گرفتن مسئولیت سازمان امنیت داخلی رژیم صهیونیستی موسوم به «شاباک» شد و از سوی دیگر مدعی شد، یک فلسطینی به سوی خانه وی تیراندازی کرد. واکنش بنی گانتز، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به نوعی به بن غفیر کمک کرد و گفت: بن غفیر هیچ تخصصی جز هفت‌تیرکشی آن هم در میان محافظانش و در حالی که در پشت کامیون پنهان شده است، ندارد.
اشاره گانتز به ویدئوی منتشر شده از ایتمار بن غفیر است که او را ماه گذشته در حال هفت‌تیرکشی در محله شیخ جراح قدس اشغالی نشان می‌دهد. بن غفیر در حالی که هفت‌تیر به دست دارد و در پشت کامیون مخفی شده است، از نظامیان صهیونیست می‌خواهد به سوی جوانان فلسطینی که به طرف او سنگ پرتاب کرده بودند، تیراندازی کنند. گانتز افزود: در این عملیات هیچ کس به خانه ایتمار بن غفیر تیراندازی نکرد و او ابداً هدف این حمله نبود.
این اظهارنظر بن غفیر و واکنش بنی گانتز نشان می‌دهد بن غفیر، متحد جدید نتانیاهو نژادپرستی تمام عیار است که اعراب سرزمین‌های اشغالی را نمی‌پذیرد. همین خصیصه نیز عاملی برای استقبال نژادپرستان در سرزمین های اشغالی از بن غفیر و راست‌گرایان افراطی و شکست رقبای نتانیاهو به شمار می‌رود.
نتیجه انتخابات اخیر و بازگشت نتانیاهو به قدرت بدون ائتلاف با رقبایی سرسخت پیامدهایی در دو سطح داخلی و منطقه‌ای خواهد داشت که برخی از مهم‌ترین پیامدها عبارتند از:
- شدت گرفتن نژادپرستی و منازعه در سرزمین های اشغالی
راست‌گرایان افراطی در سرزمین های اشغالی آشکارا نژادپرست هستند و بر اخراج اعراب از سرزمین‌های اشغالی تأکید می کنند. به قدرت رسیدن آنها به منزله شدت گرفتن نژادپرستی در سرزمین های اشغالی است. در حالی که منازعه میان اعراب و صهیونیست ها در سرزمین های اشغالی در سال‌های گذشته روند افزایشی داشته است، این منازعه بیشتر خواهد شد.
بتصلائل اصموطریچ، یکی از رهبران راست افراطی در سرزمین های اشغالی که به مجلس راه یافته است، سال 2020 فلسطینیان ساکن مناطق بدوی صحرای نقب را «بمب ساعتی» توصیف کرده بود که باید به وسیله رژیم صهیونیستی خنثی شوند. بن غفیر هم اساساً خواستار اخراج فلسطینی‌ها از سرزمین های اشغالی است. بنابراین، می‌توان انتظار داشت صحنه داخلی سرزمین های اشغالی شاهد نابسامانی‌های اجتماعی شدیدتر و بیشتری پس از تشکیل کابینه جدید باشد.
شماری از شخصیت‌های سیاسی رژیم صهیونیستی پیش از برگزاری انتخابات درباره به قدرت رسیدن افراطیون هشدار داده بودند. زیپی لیونی، وزیر امور خارجه اسبق رژیم صهیونیستی به قدرت رسیدن راست‌گرایان افراطی را مرگبار توصیف کرد و گفت: نگرانی‌هایی که این دور انتخاباتی را به عنوان انتخابات مرگبار نشان می‌دهد ناشی از سناریوی احزاب شریک با ایدئولوژی‌های خطرناک و رهبران بی‌قیدوبند است. - کابینه آینده قوی نخواهد بود
یکی دیگر از پیامدهای نتیجه انتخابات این است که به شکل‌گیری کابینه‌ای ضعیف منجر خواهد شد. افرادی با نتانیاهو در مجلس جدید متحد هستند که برخی از آنها اساساً تجربه سیاست‌ورزی ندارند، اما مدعی در اختیار گرفتن مناصب کلیدی هستند. اصموطریچ و بن غفیر که از رهبران راست افراطی در سرزمین های اشغالی هستند، سوابقی همچون شرارت، تندروی و عقاید عجیب و غریب دارند و حتی اصموطریچ در سال 2005 به دلیل سازماندهی تظاهرات خشونت‌آمیز در مخالفت با خروج یک‌طرفه رزیم صهیونیستی از غزه دستگیر و محاکمه شد.
اصموطریچ پیش از انتخابات خواستار انتخاب به عنوان گزینه وزارت جنگ کابینه نتانیاهو شده بود. راست‌گرایان افراطی بدون گرفتن چند پست وزارتی با نتانیاهو ائتلاف نخواهند کرد، در حالی که صرف‌نظر از نژادپرست بودن، به کله‌پوک‌هایی معروف هستند که حتی ریاضی و فیزیک را علم نمی‌دانند. بنابراین، گرچه به نظر می‌آید نتانیاهو کابینه‌ای بی‌دردسر تشکیل دهد، اما همچنان تحلیل‌ها حاکی از این است که کابینه آینده دوام چندانی نخواهد داشت. - شکاف احتمالی میان سازش‌کاران عرب و کابینه آینده نتانیاهو
وجود عناصر نژادپرست و افراطی سبب شد حتی پیش از برگزاری انتخابات کنست، برخی مقام های عربی درباره تبعات کسب قدرت افراطیون در سرزمین های اشغالی ابراز نگرانی کنند. در همین راستا عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات که سپتامبر 2020 توافق عادی‌سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی را امضا کرد، سپتامبر در دیدار با بنیامین نتانیاهو نگرانی خود را نسبت به حضور صهیونیست‌های راست‌گرای تندرو در کابینه وی در صورت کسب قدرت اعلام کرده بود. بنابراین، به نظر نمی‌آید سازش‌کاران عربی از نتیجه انتخابات مجلس رژیم صهیونیستی رضایت داشته باشند. - تقویت شکاف میان کابینه آینده نتانیاهو و دولت دموکرات آمریکا: نتانیاهو تنها 6 ماه پس از کسب قدرت جو بایدن در آمریکا از نخست‌وزیری رژیم صهیونیستی کنار رفت. بایدن معتقد بود نتانیاهو به همراه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی حامی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بودند. بنابراین بایدن تمایلی به بقای نتانیاهو در قدرت نداشت. اکنون نتانیاهو در حالی بار دیگر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی می شود که دو سال از ریاست جمهوری بایدن در آمریکا باقی مانده و شواهد نیز گویای این است نتانیاهو مانند بن سلمان از جمهوری‌خواهان در انتخابات کنگره آمریکا در ماه جاری میلادی حمایت می‌کند. علاوه بر این، ایتمار بن غفیر متحد نتانیاهو در کابینه آینده خواهد بود. بن غفیر یکی از اعضای سابق جنبش «کاچ» است که از سوی آمریکا در فهرست سازمان‌های تحت نظارت تروریسم قرار دارد و پیش تر به اتهام تحریک نژادی به وسیله واشنگتن محکوم شده بود. همین موضوع نیز شکاف میان تل‌آویو و دولت دموکرات آمریکا را بیشتر خواهد کرد.
- تقویت مقاومت فلسطین: به نظر می‌آید یکی دیگر از پیامدهای نتیجه انتخابات مجلس رژیم صهیونیستی، تقویت مقاومت فلسطین خواهد بود. راست‌گرایان افراطی نظیر بن غفیر آشکارا ضد اعراب هستند و بر اخراج اعراب از سرزمین های اشغالی تأکید می کنند. راهیابی چنین افرادی به کابینه تل‌آویو و همچنین وجود این دیدگاه در نتانیاهو که کابینه بنت- لاپید با فلسطینی‌ها مماشات کرده و تسلیم مقاومت لبنان و فلسطین شده است، سبب خواهد شد خشونت علیه فلسطینی‌ها در کابینه آینده رژیم صهیونیستی افزایش یابد. با توجه به شکل‌گیری گروه مقاومت «بیشه شیران» و اقدام‌های مقاومت که در ماه‌های اخیر در کرانه باختری و حتی در داخل سرزمین های اشغالی انجام شد، می‌توان شاهد شدت گرفتن درگیری میان فلسطینی‌ها و صهیونیست‌ها و تشدید مقاومت در میان فلسطینی‌ها در مقابل رژیم اشغال‌گر قدس بود.
- احتمال لغو توافق دریایی با لبنان: یکی دیگر از پیامدهای احتمالی تشکیل کابینه آینده رژیم صهیونیستی به نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو، لغو توافق دریایی با لبنان است. این توافق به تازگ میان بیروت و تل‌آویو درباره ترسیم مرزهای دریایی امضا شد و دستاورد مهمی برای لبنان و حزب‌الله است. با وجود این، در حالی که لاپید آن را توافقی تاریخی خواند، نتانیاهو آن را تسلیم تاریخی دانست و اعلام کرد در صورت در اختیار گرفتن پست نخست‌وزیری، توافق را اجرا نخواهد کرد.
بهره سخن
نتیجه پنجمین انتخابات کنست در کمتر از چهار سال اخیر حاکی از به قدرت رسیدن نتانیاهو و راست‌گرایان افراطی است. تحلیل‌ها نشان می دهند تشکیل کابینه با حضور راست‌گرایان افراطی به تشدید نژادپرستی و منازعات اجتماعی در درون سرزمین های اشغالی، تأثیرگذاری بر روند سازش عربی و عبری، شکاف میان تل‌آویو و واشنگتن و همچنین تقویت مقاومت فلسطین در مقابل صهیونیست‌ها منجر خواهد شد.
راست‌گرایان افراطی در سرزمین های اشغالی آشکارا نژادپرست هستند و بر اخراج اعراب از سرزمین‌های اشغالی تأکید می کنند
با وجود بازگشت نتانیاهو به قدرت، هنوز نمی‌توان از پایان بن‌بست سیاسی در سرزمین های اشغالی و عمر چهار ساله مجلس سخن گفت، زیرا بسیاری در صحنه سیاسی فلسطین اشغالی درباره خطرات ناشی از قدرت گرفتن راست‌گرایان افراطی هشدار می‌دهند؛ هشداری که می‌تواند زمینه فروپاشی کابینه نتانیاهو را نیز فراهم کند.