گرم شدن روابط چین و عربستان در میانه سردی روابط ریاض و واشنگتن

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ شی جین پینگ این روزها میهمان سعودی هاست. وی از روز چهارشنبه وارد ریاض شد تا در نشست هایی با عربستان و سران کشورهای عربی شرکت کند.

شرکت در «اجلاس سران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و چین» و «اجلاس سران کشورهای عربی و چین» در کنار دیدار و گفت‌وگو با پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی از مهم‌ترین برنامه هایی است که برای سفر پینگ چیده شده است.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در حالی از هفتم دسامبر میزبان رئیس جمهور چین شده است که روابط واشنگتن و ریاض در برهه حساسی قرار دارد؛ موضوعاتی همچون امنیت انرژی، امنیت منطقه‌ای و حقوق بشر این دو متحد قدیمی را در برابر هم قرار داده است.

آمریکا انتظار داشت متحد حلقه به گوش خود، یعنی ریاض همانند گذشته با این کشور همراهی کند و در زمینه بحران انرژی که نتیجه جنگ افروزی واشنگتن در اروپاست، مفر کشورهای غربی از مخمصه باشد؛ اما ظاهراً ریاض تمایل به تقابل با روسیه ندارد و به خواسته های آمریکا برای افزایش تولید نفت در بحبوحه تحریم ها علیه روسیه پاسخ مثبت نداده است.

آخرین گواه تیرگی روابط ریاض و واشنگتن به اجلاس وزیران اوپک‌پلاس مربوط می شود؛ مجموعه‌ای که دربرگیرنده اعضای اوپک و متحدان این سازمان ازجمله روسیه می شود و به‌تازگی در جلسه ای موافقت کردند برنامه تصویب شده در ماه اکتبر در زمینه کاهش تولید نفت به میزان ۲ میلیون بشکه در روز را ادامه دهند. این اقدام به‌هیچ عنوان به کام آمریکایی ها خوش نیامد و آن را مصداق همسویی عربستان با روسیه تلقی می کنند.

مقام‌های دولت چین این را می دانند توسعه مناسبات با عربستان به معنای توسعه مناسبات با خیلی از کشورهای جهان عرب به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس نیز خواهد بود

نوذر شفیعی، کارشناس مسائل شرق آسیا درباره اهداف سفر سه روزه رئیس جمهور چین به عربستان به «راهبرد معاصر» گفت: روابط میان ریاض و پکن از رابطه دوجانبه صرف تا سیاستی کلان در سطح ساختار بین الملل قابل ارزیابی است. از منظر روابط دوجانبه میان عربستان و چین واقعیت این است، بر مبنای برنامه هایی که دولت پکن دارد، به ویژه طرح ایجاد شده در این کشور (2025) قصد دارد به موتور محرک تولید جهان تبدیل شود.

وی افزود: برای اینکه چین بتواند چنین نقشی اجرا کند، به شدت به انرژی و بازار نیاز دارد؛ لذا سفر رئیس جمهور چین به عربستان برای بازار سعودی ها و نیز برای انرژی و نفت آن‌هاست.

این کارشناس مسائل شرق آسیا عنوان کرد: چینی ها این پروژه را در قالب ابتکار کمربند و جاده تعقیب می کنند و روابط مذکور بخشی از ابرپروژه ای با عنوان «کمربند و جاده» است. البته مقام‌های دولت چین این را می دانند توسعه مناسبات با عربستان به معنای توسعه مناسبات با خیلی از کشورهای جهان عرب به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس نیز خواهد بود. در نتیجه از این منظر به جایگاه عربستان نیز نگاه دارند.

شفیعی یادآور شد: چینی ها سعی دارند در دنیای اسلام نفوذ پیدا کنند، به‌ویژه آنکه آمریکایی ها سعی دارند با ایجاد ناآرامی در چین، تبت، مغولستان داخلی و منچوری، این کشور را از درون دچار چالش کنند. 

این کارشناس مسائل سیاسی به ابعاد دیگر سفر شی جین پینگ نیز پرداخت و گفت: به نظر می‌آید صرف نظر از روابط دوجانبه با عربستان، موضوع مناطق برای چین مهم است. از نظر پکن، جهان در پیچ تاریخی مهم قرار دارد که ممکن است به جابه جایی قدرت میان آمریکا و چین منجر شود. چین اگر بخواهد پیچ تاریخی را با موفقیت طی و جابه‌جایی قدرت را تسریع کند، نیازمند این است علاوه بر نفوذ عمیق در منطقه ای که خود مستقر است (شرق و جنوب شرق آسیا)، به سمت مناطق دیگر جهان حرکت کند و در آن مناطق نفوذ راهبردی خود را عمق ببخشد.

وی افزود: از این منظر با توجه به اینکه خلیج فارس منطقه‌ای راهبردی به‌ویژه از نظر تأمین انرژی برای چین به‌شمار می‌رود، پکن سعی دارد با برقراری ارتباط با کشورهای اصلی حوزه خلیج فارس نفوذ خود را در این منطقه گسترش دهد. طبیعی است گسترش نفوذ چین در منطقه خلیج فارس عرصه را بر حضور آمریکا تنگ خواهد کرد.

شفیعی تأکید کرد: چین با گسترش روابط با عربستان و در منطقه خلیج فارس دو کار انجام می دهد؛ عرصه را بر آمریکا تنگ می کند و نفوذ خود را در منطقه گسترش می دهد.

این کارشناس مسائل شرق آسیا افزود: چین با عربستان پیمان مشارکت راهبردی دارد و در تعریف چینی ها، چین با کشورهایی پیمان راهبردی می بندد که در وهله نخست بازار خوب برای کالاهای چین و دوم، اینکه دارای منابع انرژی باشد. علاوه بر این، کشور مذکور باید دارای ثروت زیاد و در موقعیت راهبردی قرار گرفته باشد. عربستان شاخص های مذکور را دارد و لذا پکن با این کشور وارد پیمان مشارکت راهبردی شده است.

پکن سعی دارد با برقراری ارتباط با کشورهای اصلی حوزه خلیج فارس نفوذ خود را در این منطقه گسترش دهد

شفیعی معتقد است: چین به عربستان با دید بلندمدت نگاه می کند و برای اینکه در آینده به قدرت هژمونی تبدیل شود، به داشتن یک سری حامیان نیاز دارد. با توجه به اینکه در سال‌های گذشته روابط آمریکا و عربستان مملو از نوسانات سیاسی بود، چین احساس می کند می تواند با جلب نظر عربستان سعودی پایه های قدرت خود را برای آینده در منطقه خلیج فارس و حتی در عرصه بین الملل محکم کند. با این چشم انداز به نظر می آید چینی ها و سعودی‌ها بر مبنای دیدگاه بلندمدت به روابط دوجانبه می نگرند.

وی افزود: عربستان نگران این است روابطش با آمریکا دچار ابهام راهبردی شود و ناچار است منابع جدید قدرت را برای توسعه مناسباتش پیدا کند. حرکت به سمت چین در وهله نخست و به طور نسبی به سمت روسیه در وهله دوم، سعودی ها را امیدوار می‌کند نگرانی‌های خود را در این زمینه برطرف کنند.