چالش‌ها و فرصت‌های روابط عربستان و آمریکا در سال ۲۰۲۳

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در چند دهه گذشته مناسبات آمریکا و عربستان سعودی بر مبنای رویکرد «نفت در مقابل امنیت» تعریف شده بود که نتیجه همسویی گسترده منافع دو کشور پس از عقب نشینی نیروهای نظامی بریتانیا از شرق سوئز (۱۹۶۸)، پیروزی انقلاب اسلامی (۱۹۷۹) و حمله شوروی به افغانستان (۱۹۷۹) بود. البته این روابط در گذشته بارها آزموده شده است که می توان بحران نفتی (۱۹۷۴)، حمله موشکی ایران به تأسیسات نفتی عربستان سعودی (۲۰۱۹) و کاهش تولیدات نفت اوپک پلاس در بحبوحه جنگ اوکراین (۲۰۲۱) را بیان کرد.

با وجود اینکه دولت جو بایدن در واکنش به قتل جمال خاشقجی، فعال مخالف سعودی دولت عربستان را سرکش توصیف کرد، اما به دلیل مقابله با روسیه در جنگ اوکراین، مجبور خواهد شد در قبال سعودی ها به جای اتخاذ مواضع ایدئولوژیک، بر مبنای سیاست قدرت (راهبرد رئالیستی) عمل کند. سفر بایدن به عربستان سعودی برای کمک به پایان جنگ یمن، رسیدگی به پرونده هسته ای ایران و کمک گرفتن از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای کاهش قیمت نفت بود.

عربستان سعودی نیز برای اصلاح روابط خود با آمریکا سعی کرد دست از محاصره قطر بردارد و مواضع مثبت تری نسبت به دیپلماسی آمریکا با ایران اتخاذ کند. با وجود این، در زمینه همکاری های دفاع هوایی پیشرفت های محدودی به وجود آمد؛ زیرا این موضوع تحت تأثیر نگرانی های دولت بایدن در زمینه موضوعات حقوق بشر، جنگ یمن و اولویت های سیاسی دیگر مانند شیوع کووید-۱۹ با بی توجهی همراه شد.

سیاست نگاه به شرق عربستان بازتاب دهنده منافع این کشور در زمینه تغییر بازارهای انرژی بین المللی، اولویت های جدید دفاعی و اشکال جدید همکاری اقتصادی تسهیل شده به وسیله چشم انداز 2030 است

در سال جاری میلادی مقام های عربستان سعودی ممکن است به سمت همکاری نزدیک با آمریکا قدم بردارند، زیرا این کشور به دنبال تقویت امنیت خود است. درحالی که عربستان سعودی و چین به دلیل حمایت از روسیه در جنگ اوکراین و موضوعات حقوق بشری، روابط تیره ای با آمریکا دارند؛ مناسبات چین و عربستان سعودی روز به روز قوی تر شده است.  

سیاست نگاه به شرق عربستان سعودی بازتاب دهنده منافع این کشور در زمینه تغییر بازارهای انرژی بین المللی، اولویت های جدید دفاعی (ازجمله ایجاد قابلیت های بومی) و اشکال جدید همکاری اقتصادی تسهیل شده به وسیله چشم انداز 2030 عربستان سعودی است.

تصمیم دولت عربستان سعودی برای کاهش تولیدات نفت در قالب اوپک پلاس، از دیدگاه دولت آمریکا در راستای حمایت از روسیه در جنگ اوکراین تفسیر شد. این اقدام زمانی شکل گرفت که انتخابات میان دوره ای در کنگره آمریکا برگزار شد و این احتمال قوت گرفت محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان قصد دارد از جمهوری خواهان حمایت کند تا آنها در سال آینده به جای دولت بایدن به قدرت دست یابند.

بایدن گفت، تصمیم اوپک پلاس برای عربستان سعودی عواقب خواهد داشت. قانونگذاران دموکرات که بیشتر بر موارد نقض حقوق بشر در عربستان سعودی تأکید می کنند، خواستار توقف همکاری آمریکا با سعودی ها شده اند. این می تواند شامل تعلیق پیشرفت های اخیر در همکاری های نظامی مانند مرکز آزمایش یکپارچه در عربستان سعودی باشد که به وسیله سنتکام تأسیس شده است و در آن قابلیت‌های دفاع هوایی و موشکی باید آزمایش و یکپارچه شود. دموکرات ها همچنین خواستار تعلیق انتقال موشک های پاتریوت هستند.

قانون عدالت علیه حامیان تروریسم (جاستا) که اجازه دادخواهی علیه عربستان را درباره حملات 11 سپتامبر می دهد، همچنان به تضعیف روابط اقتصادی و افزایش سطح دیگری از اصطکاک میان دو کشور کمک می کند

عربستان سعودی برای منافع منطقه‌ای و بین‌المللی ایالات متحده به‌ویژه در قبال توافق‌نامه ابراهیم با اسرائیل، حیاتی است. با وجود بازگشت بنیامین نتانیاهو به قدرت در اسرائیل و سیاست های جنجالی وی در زمینه الحاق سرزمین فلسطین، به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی عربستان می تواند پیشرفت به سمت راه حل دو دولتی ایجاد کند.

قانون عدالت علیه حامیان تروریسم (جاستا) که در 28 سپتامبر 2016 تصویب شد و اجازه دادخواهی علیه عربستان سعودی را درباره حملات 11 سپتامبر می دهد، همچنان به تضعیف روابط اقتصادی و افزایش سطح دیگری از اصطکاک میان دو کشور کمک می کند، زیرا عربستان سعودی روابطش را با چین و سایر کشورهای آسیایی توسعه می‌دهد، قصد دارد جایگاه بین‌المللی خود را بر پایه نفت حفظ و در عین حال موقعیت جدیدی در بازارهای انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد کند.

با فروپاشی مذاکرات هسته ای (برجام) و تداوم عرضه پهپادهای نظامی به روسیه و احتمال تشدید تنش در منطقه خلیج فارس، عربستان سعودی ممکن است در سال 2023 به همکاری نزدیک تر با ایالات متحده روی بیاورد؛ زیرا این کشور به وسیله متحد اصلی نظامی اش به دنبال تقویت و تضمین امنیت خود است.