نجات کشور از تنش آبی با انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دهه‌هاست کشورهای مختلف ازجمله حوزه خلیج فارس از آب دریا برای مصارف صنعت و شرب استفاده می‌کنند، ولی ایران در این سال‌ها آن هم به صورت خیلی محدود توانسته است از این ظرفیت بهره ببرد؛ لذا استفاده از آب‌ خلیج فارس آن هم برای کشوری مانند ایران که در منطقه نیمه خشک قرار گرفته الزامی است.

امارات از سال 1342 با آینده نگری از شرایط سخت توسعه و گسترش آب شیرین کن ها را در دستور کار قرار داده است و تا به امروز روزانه 10 میلیون متر مکعب آب شور خلیج فارس را شیرین و در بخش صنعت، کشاورزی و شرب استفاده می‌کند که با این اقدام توانسته‌اند با بحران خشکسالی مقابله کنند.

در این طرح بیش از 3 هزار و 700 کیلومتر لوله گذاری صورت گرفته که قرار است آب را به استان‌های ​مختلف منتقل کند

با بحران خشکسالی اخیر در کشور و استفاده بیش از حد از منابع آبی و سفره های زیرزمینی شاهد فرونشست زمین در بسیاری از استان‌های کشور هستیم که این موضوع در استان های کویری که بیشتر کارخانجات معدنی و فولادی کشور در آنجا وجود دارند، بیشتر به چشم می خورد. حال برای تأمين ذخایر آب و جلوگیری از این‌گونه اتفاقات، یکی از راهکارهای مناسب طرح  «انتقال آب خلیج فارس» به این مناطق است که مشکل کمبود آب ​مناطق کویری کشور را حل می‌کند.

طرح انتقال آب خلیج فارس در ابتدا قرار بود به استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و رضوی برسد، اما در بازیابی جدیدی که از طرح انجام شد، هفت استان کشور نظیر هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و سیستان و بلوچستان مشمول طرح شدند. هدف از اجرای طرح تأمین آب در سه بخش شهری، صنعتی و کشاورزی است و به مرور شامل 17 استان دیگر نیز خواهد شد.

در این طرح بیش از 3 هزار و 700 کیلومتر لوله گذاری صورت گرفته که قرار است آب را به استان‌های ​مختلف منتقل کند. چهار خط لوله برای اجرای طرح در نظر گرفته شده که طول خط نخست 826 کیلومتر است و استان‌های هرمزگان، یزد و کرمان را شامل می شود که با سفر آیت‌الله رئیسی، رئیس جمهور کشورمان به استان یزد خط لوله بهره داری شد.

خط دوم به طول 710 کیلومتر است، استان های کرمان، یزد و خراسان جنوبی را دربر می‌گیرد و با 200 میلیون متر مکعب در سال در دست طراحی و اجراست. 

خط سوم به طول 920 کیلومتر و محل مصرف آن تأمین آب استان اصفهان است و 200 میلیون متر مکعب در سال آب این استان را تأمین خواهد کرد. 

خط چهارم به طول یک‌هزار و 250 کیلومتر است که استان های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی را شامل می شود و ظرفیت انتقال آب آن 230 میلیون متر مکعب است.

در طرح انتقال آب خلیج فارس سه سرچشمه در نظر گرفته شده است که قسمتی از آن به سمت خراسان جنوبی، رضوی و سیستان و بلوچستان سرازیر می‌شود، قسمتی به سمت اصفهان و قسمت دیگر نیز آب را به سمت هرمزگان، یزد و کرمان منتقل می‌کند که نشان می‌دهد مسئولان نگاه ویژه‌ای ​به این مگاپروژه دارند.

انتقال آب از دریای خلیج فارس به استان های فلات مرکزی ایران پروژه ای است که به دو دهه قبل برمی‌گردد. عملیات اجرایی برای انتقال آب به دولت یازدهم برمی‌گردد که ۴۰۰ میلیون دلار تسهیلات از صندوق توسعه ملی برای پیشبرد طرح تخصیص داده شد. 

در مجموع با اجرایی شدن طرح ۵۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین از خلیج ​فارس به فلات مرکزی ایران انتقال خواهد یافت. ارقامی که کارشناسان برای هزینه تمام شده هر متر مکعب آب شیرین و انتقال آن برآورد می‌کنند بیش از 100 هزار تومان است. 

یکی از مهم‌ترین مزایای طرح حل مشکل تأمین آب کارخانجات فولادی است که در عمل با کلید خوردن طرح شاهد کاهش هزینه فولاد خواهیم بود و در بلندمدت می​تواند تأثیر خود را بر صنایع وابسته نشان دهد. علاوه بر این با ورود آب به بخش فلات مرکزی شاهد افزایش رطوبت و رشد پوشش گیاهی خواهیم بود که تأثیر خود را بر اکوسیستم گیاهی نشان خواهد داد.

به گفته کارشناسان این حوزه، انتقال آب از خلیج فارس زمینه بهره‌مندی از ظرفیت‌های بومی و اشتغال‌زایی جوانان را به همراه خواهد داشت. این اقدام همچنین وضعیت مطلوبی برای استان‌های کم‌آب به وجود می‌آورد و زمینه‌ساز افزایش سرمایه‌گذاری در این استان‌ها می‌شود.

در مجموع با اجرایی شدن طرح ۵۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین از خلیج ​فارس به فلات مرکزی ایران انتقال خواهد یافت

برخی دوستداران محیط زیست پسماندهای این پروژه را عاملی برای تخریب زیست بوم کشور می‌دانند درحالی‌که طبق مطالعات انجام شده، در چند کیلومتری دریا آب برداشت خواهد شد و پساب نیز در چند کیلومتری به وسط دریا باز می گردد، بنابراین اصول محیط زیست در تمام این طرح‌ها لحاظ شده است.

 
به طور کلی طرح انتقال آب خلیج فارس به استان‌های کشور مزیت‌هایی دارد که ضروری است مسئولان ذی‌ربط هرچه زودتر اقدامات لازم را در روند تسریع پروژه انجام دهند:

تداوم حیات صنعت و معدن

با توجه به اینکه اکثریت صنایع و معادن کشور در بخش فلات مرکزی و کویری کشور قرار گرفته‌اند، لازمه حیات صنایع دسترسی به آب کافی است، پس با تأمین آب مورد نیاز آنها امکان فعالیت صنایع و اشتغال افرادی که زندگی‌شان به این صنعت وابسته است، تداوم می‌یابد.

رونق کشاورزی

ایران در چند سال اخیر با کاهش بارندگی مواجه بوده است که توأم با آن برداشت بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی افزایش یافت. این اقدام زمینه خشک شدن باغات و محصولات کشاورزی را به همراه داشته است که با انتقال آب از خلیج فارس می توان کشاورزی را احیا کرد و تولید محصولات کشاورزی را بهبود بخشید.

احیای دامپروری

به دلیل نبودن آب و هزینه های سنگینی که تأمین آن به دامداران در سال‌های اخیر تحمیل کرده است، مجبور به جمع آوری دام های خود شده اند که با تأمین آب می توان امیدوار به احیای این شغل بود تا کشور را بار دیگر از واردات گوشت بی‌نیاز کند.

افزایش میزان اشتغال

طرح انتقال آب خلیج فارس علاوه بر آنکه توانسته است مانع از تعطیلی کارخانجات صنعتی و فولادی شود، توانسته است از زمان اجرایی شدن، اشتغال زایی فراوانی در زمینه شیرین کردن آب و انتقال آن در مسیر ایجاد کند که در بلندمدت کمک زیادی به رشد اقتصادی کشور می کند.

حفظ محیط زیست و اتکا نداشتن به درآمدهای نفتی

با توسعه صنعت کشور در حوزه کشاورزی و دامپروری می توان صادرات غیرنفتی را افزایش داد که با توجه به شرایط تحریم از اتکا به درآمدهای نفتی رهایی خواهیم یافت. با انتقال آب دیگر به برداشت از آب های زیرزمینی نیازی نیست و با نشست زمین مواجه نخواهیم بود، در نتیجه تأثیر آن را می‌توان در حفظ محیط زیست شاهد بود.

بهره سخن

کشورمان مانند سایر کشورهای حوزه خلیج فارس سهمی از برداشت و انتقال آب دارد. با اجرای این پروژه و تأمین زیرساخت‌های ​مناسب شاهد جهش تولید و رونق صنایع و معادن در استان های کویری خواهیم بود که در مرحله بعدی انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی آب شرب را در دل کویر لوت تأمین می‌کند و شاهد رشد جمعیت در این مناطق خواهیم بود.