مسکو میزبان نخستین نشست چهارجانبه وزرای خارجه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه

به گزارش راهبرد معاصر، شهر مسکو پایتخت فدراسیون روسیه فردا (چهارشنبه) ۲۰ اردیبهشت ماه میزبان نشست چهارجانبه وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه، ترکیه و سوریه درباره اوضاع سوریه و رفع اختلافات بین سوریه و ترکیه است.

در همین خصوص قرار است حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز (سه‌شنبه) ۱۹ اردیبهشت ماه در رأس هیأتی برای شرکت در این نشست راهی مسکو شود. براساس اعلام قبلی سرگئی لاوروف، مولود چاووش اوغلو و فیصل المقداد نیز در این نشست شرکت می‌کنند.

این سومین بار است که مسکو در ۲ ماه اخیر میزبان نشست درباره سوریه است. نخستین نشست در سطح معاونان وزرای خارجه و نمایندگان ویژه چهار کشور در ۱۴ و ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ در مسکو برگزار و روز ۱۵ فروردین سرگئی لاوروف در این نشست حضور یافت و مقرر شد که وزرای خارجه نیز در مسکو گردهم بیایند. پنجم اردیبهشت ماه سالجاری نیز وزرای دفاع و مسؤولان عالی امنیتی چهار کشور در مسکو به گفت‌وگو پرداختند.

 معاونان وزرای خارجه ایران، روسیه، سوریه و ترکیه در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه ۱۴ و ۱۵ فروردین ۱۴۰۲، در مسکو دیدار و گفت‌وگو کردند. شرکت کنندگان در این نشست، موضوعات مربوط به آماده کردن نشست آتی بین وزرای خارجه چهار کشور را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند و هر یک از کشورهای شرکت کننده مواضع و دیدگاه‌های خود را شفاف و صریح بیان کرد و طرفین توافق کردند رایزنی‌های خود را ادامه دهند. گفتنی است براساس توافق چهار کشور قرار شد نشست وزرای خارجه در اردیبهشت ماه برگزار شود.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نهم فروردین ماه در مسکو و در نشست خبری مشترک با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه و در پاسخ به پرسشی درباره نشست چهارجانبه ایران، روسیه، سوریه و ترکیه گفته بود: در سفر اخیرم به ترکیه و روسیه با مقامات این دو کشور در خصوص نشست چهارجانبه رایزنی داشتم. امروز هم با همکارم آقای لاوروف گفت‌وگو کردیم. این نشست قرار است هفته آینده در سطح معاونان وزرای خارجه چهار کشور برگزار شود. هدف اصلی آن نزدیک کردن دیدگاه‌های ترکیه و سوریه است. ایران و روسیه هم تلاش خواهند کرد این دیدگاه‌ها به هم نزدیک شود. چناچه در این گفت‌و‌گوها چارچوبی مشخص شود، دور بعدی نشست در سطح وزرای خارجه می‌تواند برگزار شود.

چندی بعد «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در ۲۵ فروردین ماه درباره نشست چهارجانبه در سطح وزرای خارجه اعلام کرد که تاریخ و مکان نشست چهارجانبه با حضور او و وزرای خارجه سه کشور ترکیه، ایران و سوریه در حال توافق است. وی همچنین تأکید کرد که هیچ پیش شرطی برای این دیدار نباید وجود داشته باشد. وی بعد از نشست با همتای ترکیه‌ای در آنکارا اظهار داشت: «نیاز است که نشست وزرای خارجه برگزار شود. مقدمات این موضوع در حال انجام است و معاونان ما در نشست خود در پایتخت روسیه درباره آن گفت‌وگو کردند».

روز پنجم اردیبهشت ماه نیز وزرای دفاع چهار کشور در مسکو دیدار و گفت‌وگو کردند. این نشست چهارجانبه با حضور «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه، «محمدرضا قرایی آشتیانی» وزیر دفاع ایران، «حلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه و «علی محمود عباس» وزیر دفاع سوریه در مسکو برگزار شد. وزارت دفاع روسیه در این خصوص بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد: «وزرای دفاع روسیه، ایران، ترکیه و سوریه در این نشست بر تمایل خود برای حفظ تمامیت ارضی سوریه و افزایش تلاش‌ها جهت بازگشت آوارگان به وطن خود تأکید کردند». براساس اعلام ریانووستی، وزرای دفاع چهار کشور ضمن تأکید بر سازنده بودن این نشست، خواستار تداوم اینگونه گفت‌وگوها برای ایجاد ثبات در سوریه شدند و درباره اقدامات عملی برای تقویت امنیت جمهوری عربی سوریه، عادی‌سازی روابط سوریه با ترکیه، مقابله با تروریسم و مبارزه با افراط‌گرایی در سوریه گفت‌وگو کردند.

در همین خصوص ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه روز دوشنبه ۱۸ اردیبهشت ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره این نشست بیان کرد: وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در رأس هیأتی در این نشست مشارکت می‌کند. پیش از این شاهد برگزاری نشست چهارجانبه معاونان وزرای خارجه و نمایندگان ویژه چهار کشور در ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ در مسکو بودیم و همچنین نشست چهارجانبه وزرای دفاع و مسؤولان عالی امنیتی چهار کشور در مسکو برگزار شده بود. قرار است ۲۰ اردیبهشت شاهد برگزاری نشست چهارجانبه وزرای خارجه چهار کشور ایران، سوریه، ترکیه و روسیه در مسکو باشیم. به عنوان ایران همواره بر حل و فصل سیاسی اختلافات موجود بین سوریه و ترکیه تأکید داشتیم و هم در چارچوب تماس‌ها و گفت‌وگوهای دوجانبه‌ای که با مقامات سوریه و ترکیه داشتیم و هم در چارچوب نشست‌های ضامن روند آستانه، از جمله نشست سه جانبه سران در تهران بر این موضوع تأکید کردیم. همواره می‌گفتیم که ضمن درک نگرانی‌های امنیتی ترکیه در سوریه معتقد بوده و هستیم که این موضوعات راهکار نظامی ندارد و باید گفت‌وگوهای سیاسی مبنای عمل قرار بگیرد.

کنعانی اضافه کرد: با تلاش‌های انجام شده پیشرفت‌های خوبی در این مسیر حاصل شد و این اتفاق نظر شکل گرفت که نشست‌های سه جانبه روند آستانه به نشست چهارجانبه تبدیل شود. معتقدیم نشست وزرای خارجه می‌تواند با اراده سیاسی چهار کشور شرکت کننده خروجی خوبی داشته باشد که به تحکیم صلح و ثبات در منطقه و تکمیل روند سیاسی و استقرار در سوریه کمک کند و اختلافات سوریه و ترکیه ان‌شاءالله در همین چارچوب حل و فصل شود.

منابع آگاه سوری پیش از این درباره این نشست گفته بودند که در این نشست، اتخاذ گام‌های عملی و میدانی در شمال سوریه که در نشست وزرای دفاع چهار کشور در مسکو مورد توافق قرار گرفت، از جمله بازگشایی بزرگراه بین المللی معروف M4 مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بزرگراهی که دو شهر حلب و لاذقیه را از طریق ادلب متصل می‌کند و گروه‌های مسلح، در حاضر نزدیک به ۱۲۴ کیلومتر از این جاده راهبردی را تحت کنترل خود دارند.

مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه هم پیش از این با اشاره به این نشست گفته بود که در تاریخ ۱۰ می (۲۰ اردیبهشت) در چارچوب مذاکرات عادی‌سازی روابط آنکارا و دمشق، با همتای سوری خود به میزبانی مسکو دیدار خواهد کرد و «سرگئی لاوروف» و «حسین امیرعبداللهیان» وزرای خارجه روسیه و ایران نیز در این نشست حضور خواهند داشت.

از سوی دیگر «کاظم جلالی» سفیر ایران در مسکو در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایرنا گفت: جمهوری اسلامی ایران بر اساس سیاست اصولی خودش که همکاری با همسایگان و رفع تنش در داخل منطقه و حل مسائل منطقه با مکانیسم‌ها و سازوکارهای منطقه‌ای است همواره از چنین روندی حمایت کرد. در روند آستانه در کنار سوریه و ترکیه به عنوان کشورهای ضامن روند آستانه هستیم و در کنار آن با توجه به اختلافات بین ترکیه و سوریه، دو کشور جمهوری اسلامی ایران و روسیه تلاش کرده و می‌کنند که این اختلافات را با سازوکارهای داخلی منطقه‌ای و با وساطت خود حل و فصل کنند. بعد از برگزاری جلسات مختلف در سطوح کارشناسی و وزرای دفاع چهار کشور، الان کار به اجلاس وزرای خارجه رسید. چشم‌انداز نوید بخشی برای حل و فصل مسائل و ایجاد سازوکارهای جدید منطقه‌ای و بومی است برای اینکه کشورهای منطقه و همسایه بتوانند از ظرفیت‌های یکدیگر برای حل مسائل منطقه و همچنین گسترش روابط بین خودشان استفاده کنند.

لازم به ذکر است، جمهوری اسلامی ایران همواره بر آمادگی خود به منظور ایفای نقش به منظور پیشبرد عادی سازی روابط سوریه و ترکیه تأکید کرده است و در همین خصوص نیز علی اصغر خاجی مشاور ارشد وزیر امور خارجه در دیدار با معاون وزیر خارجه ترکیه در مسکو در فروردین امسال، آمادگی ایران را برای ایفای نقش مؤثر به منظور پیشبرد عادی سازی روابط سوریه و ترکیه اعلام کرد.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه چندی پیش در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی الجزیره انگلیسی اظهار داشته بود: ما از گفت‌و‌گوهای چهارجانبه در سطوح مختلف برای رفع سوء تفاهم‌ها و حل مشکلات بین ترکیه و سوریه استقبال می‌کنیم. من در دو سفر به ترکیه و سوریه در این رابطه با جناب آقای اردوغان و جناب آقای بشار اسد از نزدیک گفت‌و‌گو کردم. با مقامات روسیه هم در سطح رؤسای جمهور دو کشور گفت‌وگوهای مهمی انجام شد. آقای دکتر رئیسی همواره از ابتکاراتی که به رفع تنش‌ها و سوء تفاهم‌ها در منطقه کمک کند، استقبال می‌کنند‌ و شخص آقای رئیس جمهور برای شکل گیری گفت‌و‌گوهای چهارجانبه با هدف حل مشکلات بین ترکیه و سوریه پشتیبانی و حمایت می‌کنند. این اتفاق هم به تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای برمی‌گردد و درک نزدیکی که رهبران کشورها و سیاسیون کشورها از اوضاع جدید جهانی پیدا کرده‌اند.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ۲۴ دی ماه ۱۴۰۱ در سفر به دمشق و در نشست خبری مشترک با همتای سوری و در پاسخ به سؤالی ترکیه و سوریه را دو کشور مهم در منطقه خوانده و گفته بود: ایران با هر دو کشور روابطی مهم دارد. زمانی در جریان قرار گرفتیم که احتمال دارد نیروهای نظامی ترکیه به شمال سوریه حمله نظامی انجام دهند، وارد معادله برای جلوگیری از ورود به جنگ جدید و حمله نظامی شدیم. خرسندیم که تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و گفت‌وگوهای روسای جمهوری ایران ترکیه و سوریه به این منجر شد که گفت‌‌وگو جای جنگ را بگیرد. معتقدیم حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها باید مورد اهتمام قرار بگیرد. به تلاش‌های دیپلماتیک خودمان برای نزدیکی و حل مشکلات بین سوریه و ترکیه ادامه می‌دهیم./ فارس