دلارزدایی عامل برتری «بریکس» بر «گروه 7»

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ به تازگی گرایش به گروه «بریکس» که شامل 19 کشور است و نقشی حیاتی در اقتصاد جهانی ایفا می کند، افزایش یافته؛ مجموعه ای که رقیبی قوی برای «گروه هفت» و مؤسسات مالی بزرگ جهانی مانند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی است.

در حال حاضر گروه بریکس جایگاه مهمی در عرصه جهانی دارد، زیرا کشورهای عضو آن از قدرت اقتصادی و نفوذ بین‌المللی فزاینده‌ای برخوردارند. با وجود اینکه اعضای بریکس با محدودیت هایی در زمینه ارتقای همکاری های اقتصادی و سیاسی میان خود مواجه اند، ولی جایگزینی قوی برای نظام سنتی اقتصاد جهانی به شمار می روند.

نشانه هایی پدید آمده است که تحولات مهمی را در آینده بریکس رقم خواهد زد که احتمال پیوستن مکزیک، یکی از آن هاست

طبق آخرین گزارش های منتشر شده، ارزیابی اقتصادی نشان می دهند گروه بریکس بر گروه هفت برتری دارد، زیرا این گروه شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی می شود و کشورهای عضو جزو قدرت های اقتصادی نوظهور هستند. در مقابل گروه هفت را کشورهای صنعتی همچون کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، انگلیس و آمریکا به همراه اتحادیه اروپا تشکیل می دهند.

تحولات مهم حول پیشرفت بریکس

همه می دانند بریکس مجموعه ای رو به پیشرفت مداوم است، زیرا بنگلادش، مصر و امارات به بانک توسعه جدید وابسته به این گروه پیوسته اند و چندین کشور دیگر نیز در حال آماده شدن برای پیوستن هستند. این تغییرات افزایش قدرت و نفوذ بریکس را در عرصه جهانی تأیید می کند و ممکن است در آینده گروه هفت با چالش مواجه شود.

نشانه هایی پدید آمده است که تحولات مهمی را در آینده بریکس رقم خواهد زد که احتمال پیوستن مکزیک، یکی از آن هاست؛ این کشور بخش بزرگی از بلوک تجاری آمریکای شمالی (CUSMA) را تشکیل می دهد. پیوستن مکزیک به بریکس چالشی بزرگ در روابط میان مکزیک و آمریکا خواهد بود و توانایی آمریکا را برای رقابت عادلانه و برابر با اقتصادهای جهانی در مرزهای ایالات متحده با ابهام مواجه خواهد کرد.

در حال حاضر پنج کشور بریکس حدود 31.5 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص داده اند، در حالی که سهم کشورهای گروه هفت به 30 درصد کاهش یافته است. انتظار می رود کشورهای بریکس تا سال 2030 از 50 درصد تولید ناخالص داخلی جهانی فراتر روند و طرح توسعه پیشنهاد شده از سوی اعضا، به شدت این هدف را پیش خواهد برد.

حدود 30 سال پیش «گروه هفت» از نظر تولید ناخالص داخلی 2.5 برابر بزرگتر از کشورهای بریکس بود. با وجود این، داده‌های کنونی نشان می‌دهند کشورهای بریکس از قدرت‌های استعماری سابق گروه هفت بهتر عمل کرده‌اند. در واقع، تولید ناخالص داخلی چین در سال 2015 زمانی که اقتصادها با معیار برابری خرید مقایسه می شدند، از تولید ناخالص داخلی آمریکا پیشی گرفت. همچنین منافع کشورهای بریکس تنها به تجارت محدود نمی شود، بلکه ریشه در این باور سیاسی دارد که جهان باید چندقطبی باشد.

جهان چندقطبی و مخالف با سیاست های آمریکا

گروه بریکس مشوق ایده ساختار جهانی چند قطبی سیاسی و اقتصادی است که در آن به جای ساختار تک قطبی که آمریکا تسلط دارد، منافع به وسیله توازن قوا و تعدد شرکا تضمین شود. در سال 2021 کشورهای بریکس نقش مؤثری در تقویت و اصلاح نظام چندجانبه گرایی جهانی ایفا و بیانیه مشترکی را با هدف تقویت و اصلاح نظام جهانی تصویب کردند.

ازجمله مواردی که در این بیانیه مطرح شد، لزوم اصلاح نظام کنونی شورای امنیت سازمان ملل متحد با هدف نمایند‌گی بیشتر و منطبق بر واقعیت‌های کنونی جهانی است. این بیانیه همچنین به بسیاری از موضوعات دیگر که مورد توجه مشترک کشورهای بریکس است، پرداخت.

گروه بریکس مشوق ایده ساختار جهانی چند قطبی سیاسی و اقتصادی است که در آن به جای ساختار تک قطبی که آمریکا تسلط دارد، منافع به وسیله توازن قوا و تعدد شرکا تضمین شود

ارزش تجارت چین با سه کشور از چهار کشور بریکس از 100 میلیارد دلار فراتر رفته است و فروش آن به 416 میلیارد دلار می رسد. در واقع، تجارت چین به تنهایی بیش از 90 درصد از ارزش کل تجارت کشورهای بریکس بر حسب دلار را تشکیل می دهد. به گفته مقام های دولت چین، تجارت خارجی میان این کشور و اعضای بریکس در پنج ماهه نخست سال جاری 12.1 درصد رشد سالانه داشت و به حدود 195.71 میلیارد دلار آمریکا رسید. این نرخ 3.8 درصد بیشتر از نرخ رشد کلی چین در تجارت خارجی در مدت مشابه است.

روسیه نیز با گردش مالی حدود 164 میلیارد دلار در داخل و خارج از گروه بریکس نقش مهم و فعالی دارد. این را می توان با این واقعیت توضیح داد که کشورهای بریکس مجموعه ای هستند که به شدت به انرژی وابستگی دارند؛ کشورهایی که جمعیتشان بیش از 40 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهد. 

درباره هند، تجارت این کشور میان اعضای بریکس ارزشی معادل 142 میلیارد دلار دارد. هند روابط تجاری متعادل تری را میان کشورهای عضو ثبت کرده است و به طور مساوی با همه اعضا به جز چین و آفریقای جنوبی تجارت می کند.

تجارت داخلی برزیل به جای آفریقا یا روسیه، گرایش به آسیا، به ویژه چین و هند دارد. این سیاست اقتصادی یعنی آسیا بازار مهمی برای محصولات برزیلی است و امکان دارد بیانگر تغییر جهت گیری اقتصادی و تجاری برزیل به سمت بازارهای نوظهور و قدرت های اقتصادی رو به رشد آسیا باشد.

علاوه بر این، تجارت فعالی میان آفریقای جنوبی و سایر کشورهای بریکس وجود دارد.  اقتصاد آفریقای جنوبی میان شرکای بریکس کوچکترین اقتصاد به شمار می رود و روابط اقتصادی این کشور با هند، چین و روسیه بیشتر از اعضای دیگر است.

چالش بزرگی برای دلار

کارشناسان اقتصادی معتقدند ایجاد ارز جدید در بریکس ممکن است دلار آمریکا را با چالش جدی مواجه کند و امکان دارد موقعیت آن را به عنوان ارزی قوی در جهان متزلزل کند. انتظار می رود این موضوع بخشی از دستور کار نشست آتی بریکس در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی باشد. این اقدام ممکن است نشان دهنده تمایل برخی کشورها برای کسب استقلال و کنار گذاشتن وابستگی شدید به دلار آمریکا در روابط تجاری و مالی بین المللی باشد.

کشورهای بریکس در بسیاری از شاخص های مهم اقتصادی بر گروه هفت برتری دارند، این برتری سؤالاتی را در زمینه تحول قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیکی جهان ایجاد می کند؛ اینکه آیا قرار است شاهد تغییرات گسترده در نظام اقتصادی جهانی باشیم؟ هژمونی کشورهای سنتی غربی افول خواهد کرد و کشورهای نوظهور جایگاه جهانی خود را بازخواهند یافت؟ آیا ارز جدید بریکس می تواند ظهور کند و دلار آمریکا را به چالش بکشد؟ آیا نظام روابط اقتصادی جهانی به طور اساسی تغییر خواهد کرد؟