انتخاب مجدد اردوغان و چشم‌انداز صلح منطقه‌ای

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ یکی از مهم ترین رویدادهای سیاسی منطقه در سال جاری انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بود. رجب طیب اردوغان پس از پیروزی در دور دوم انتخابات ۲۸ می بار دیگر توانست به مدت پنج سال به مقام ریاست جمهوری ترکیه دست یابد.

مهم ترین مشخصه سیاست خارجی ترکیه در چند سال اخیر تنش زدایی و عادی سازی روابط با کشورهای دیگر بوده است. برای نمونه می توان تجدید روابط با مصر، سفر اردوغان به امارات و دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی را بیان کرد. احتمال دارد با آغاز دوره جدید ، تلاش های دیپلماتیک ترکیه در زمینه عادی سازی روابط ادامه یابد. حضور نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان در مراسم تحلیف اردوغان و پیام تبریک عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر در کنار ارتقای رسمی روابط دیپلماتیک مصر و ترکیه نخستین نشانه های این روند است.

تحولات دیپلماتیک اخیر در خاورمیانه ازجمله پذیرش مجدد سوریه در اتحادیه عرب و نزدیکی فزاینده روابط عربستان سعودی و ایران ممکن است به ترویج آشتی میان ترکیه و سوریه در بالاترین سطوح کمک کند

اردوغان پس از پیروزی در انتخابات از آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران پیام تبریک دریافت کرد و گفت، ادامه همکاری ترکیه و ایران شرایط مساعدتری را برای صلح و ثبات منطقه فراهم خواهد کرد. با وجود برخی اختلافات، روابط ایران و ترکیه در زمان اردوغان همواره نزدیک بوده است. به عنوان نمونه، در سفر سال گذشته اردوغان به تهران هشت توافقنامه میان دو کشور در زمینه های تجاری، امنیتی، علمی و ورزشی امضا شد.

گرچه انتظار می‌رود ترکیه در آینده به همکاری با ایران ادامه دهد، اما این روابط تا حد زیادی به نزدیکی ترکیه و سوریه وابسته است. در سال ۲۰۱۱ با شروع تحولات سوریه، ترکیه روابط دیپلماتیک خود را با این کشور قطع و از گروه های مخالف سوری حمایت و پشتیبانی کرد. این موضوع تا حدودی به دلیل فشارهای داخلی بود، زیرا آینده 3.4 میلیون آواره سوری در ترکیه یکی از موضوعات کلیدی در انتخابات اخیر بود و در یک سال گذشته، اردوغان برای بازگرداندن آنها به سوریه فشار آورده است.

عملیات نظامی ترکیه برای جلوگیری از تشکیل دولت خودخوانده کردها در شمال سوریه مستلزم همکاری با دولت اسد است. بنابراین، امکان دارد شاهد دیپلماسی میان آنکارا و دمشق باشیم و هاکان فیدان، رئیس سابق اطلاعات ملی ترکیه و وزیر امور خارجه جدید این کشور نقشی کلیدی ایفا خواهد کرد.

تلاش برای عادی سازی روابط ترکیه و سوریه قبل از انتخابات اخیر مشهود بود. مسکو میزبان نشست وزیران دفاع روسیه، ایران، سوریه و ترکیه در 25 آوریل و همچنین نخستین نشست رسمی وزیران امور خارجه در 10 می بود. به گفته مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه سابق ترکیه، وزیران امور خارجه در آن اجلاس درباره اهمیت همکاری برای مبارزه با تروریسم، تسهیل بازگشت امن پناهجویان و حفاظت از تمامیت ارضی سوریه گفت و گو کردند.

بی تردید اگر آیت الله رئیسی نخستین سفر رسمی خود را به ترکیه انجام دهد، آینده روابط ترکیه و سوریه یکی از موضوعات دارای اولویت مذاکره میان دو طرف خواهد بود

تحولات دیپلماتیک اخیر در خاورمیانه ازجمله پذیرش مجدد سوریه در اتحادیه عرب و نزدیکی فزاینده روابط عربستان سعودی و ایران ممکن است به ترویج آشتی میان ترکیه و سوریه در بالاترین سطوح کمک کند. با وجود این، دولت اسد تأکید کرده هرگونه آشتی به خروج کامل نیروهای ترکیه از خاک سوریه وابسته است.

این عوامل به تعیین شرایط مساعد برای مشارکت میان آنکارا و تهران کمک می کند، زیرا مزایای نزدیکی ترکیه و سوریه گسترده خواهد بود. به عنوان نمونه، ترکیه می تواند اقدامات لازم را برای کاهش انزوای بین المللی سوریه انجام دهد و به احیای روابط اقتصادی و امنیتی در سراسر منطقه کمک کند.

بی تردید اگر آیت الله رئیسی نخستین سفر رسمی خود را به ترکیه انجام دهد، آینده روابط ترکیه و سوریه یکی از موضوعات دارای اولویت مذاکره میان دو طرف خواهد بود. در عصر آشتی میان رقبای گذشته در خاورمیانه، تعجب آور نیست شاهد عادی سازی روابط ترکیه با سوریه باشیم. این موضوع تغییر ژئوپلیتیکی بزرگ است که بر روابط دوجانبه ایران و ترکیه پیامدهای قابل توجهی خواهد داشت.