اعطای سهمیه فقط به یک خودرو/دولت می‌تواند حذف یارانه‌ ثروتمندان را از بنزین شروع کند

به گزارش راهبرد معاصر ، براساس آخرین تصمیم دولت از روز سه شنبه 22 مرداد ماه سال 98 عرضه بنزین در جایگاه ها فقط از طریق کارت سوخت شخصی امکان پذیر است؛ هرچند کارت سوخت جایگاه ها تا مدتی وجود دارد اما ظاهرا برای اینکه مصرف کنندگان ملزم به استفاده از کارت سوخت شخصی خود باشند عرضه بنزین از طریق کارت جایگاه ها محدود می شود.

احیای مجدد کارت سوخت توسط دولت دوازدهم در حالی صورت می گیرد که مسئولان فعلی وزارت نفت و دولت در سال 94 بنا به دلایلی که مشخص نیست تصمیم به حذف کارت سوخت از چرخه سوخت گیری کردند اما امسال بعد از گذشت 4 سال تصمیم دارند این سامانه را دوباره راه اندازی کنند.

به همین منظور خبرگزاری ما تصمیم به برگزاری نشستی کارشناسی با حضور مالک شریعتی، محمدجواد نوفرستی و مسعود صباغی از کارشناسان و اهل فن در حوزه کارت سوخت کرد.

در این نشست موضوعات حول سه محور اساسی مطرح شد که اولین آن علت حذف کارت سوخت در سال 94 و تصمیم به احیای مجدد کارت سوخت بود. در گام بعدی کارشناسان به علت قاچاق و کمکی که میتواند کارت سوخت به کاهش و یا حذف قاچاق سوخت بگیرد گفت وگو کردند.

امام وضع بعدی مراحل تکمیلی احیای کارت سوخت بود و اینکه باید از مرحله احیا عبورد کرد و نظام توزیع یارانه ها را که یک نظام پر ایراد و اشکالی است را تغییر داد.

در ادامه متن صحبت های مالک شریعتی را در این نشست کارشناسی را ملاحظه می کنید:

* دلیل حذف کارت سوخت چه بود؟

مالک شریعتی اظهار داشت: اول باید این اقدام دولت یعنی احیای کارت سوخت را قدر بدانیم و با هر تحلیل و نظر سیاسی که داریم از آن استقبال کنیم؛ اخیرا جلسه شورای هماهنگی سران قوا با حضور وزیر نفت تشکیل شده است و آقای رئیس جمهور هم تاکید کرده اند نظام پرداخت یارانه ها عادلانه نیست و باید به سمت عادلانه شدن حرکت کنیم.

وی ادامه داد:دولت با توجه به جمیع جهات به این جمع بندی رسیده است که کارت سوخت باید احیا شود و نظام پرداخت یارانه ها باید اصلاح شود. باید از مرحله مقدماتی احیای کارت سوخت کار را دوباره شروع کرد و حتما برنامه های بعدی برای آن دارد و این اتفاق خواهد افتاد.

به گفته وی در خصوص حذف کارت سوخت در سال 94 تحلیل های سیاسی هم وجود دارد اما در اینجا بیشتر به مباحث فنی و اقتصادی می پردازیم؛ یکی از دلایل حذف کارت سوخت در سال 94 این بود که قیمت بنزین به سطح قیمت تمام شده نزدیک شده بود که در نهایت چنین تصمیمی یعنی حذف کارت سوخت اتخاذ شد.

شریعتی تصریح کرد: اما با حذف کارت سوخت عملا مزایای آن نیز نادیده گرفته شد به طوریکه در هر شرایط اقتصادی آمار مصرف را میتوانست کنترل کند و در اختیار ناظران قراردهد و در واقع میتوانست آمایش مصرف انرژی را در اختیار مسئولان قراردهد که از این مزیت غفلت شد. به هر حال در آن روز تصمیم به حذف کارت سوخت گرفتند اما خوشبختانه امروز می بینیم که به این نتیجه رسیده اند که کارت سوخت دوباره احیا شود.

به گفته این کارشناس انرژی کارت سوخت یکی از ابزارهای جلوگیری از قاچاق است و کمک می کند به رصد وشفافیت و مشخص می کند که در در جایگاه های مختلف چه مقدار بنزین می فروشند و آیا این فروش بنزین در جایگاه ها منطقی و طبیعی است یا خیر.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: البته راه کارهای دیگری هم وجود دارد که میتواند منجر به شفافیت شود مانند بورس انرژی که عرضه بنزین از این طریق در حال شکل گیری است، همچنین بازارچه‌های مرزی که می تواند بنزین را با یک حاشیه سود خوبی عرضه کنند و فروششان قانونی شود و یا جایگاه های حاشیه 200 کیلومتری مرزها یک شرایط خاصی وجود داشته باشند و از این تصمیمات می توان گرفت و قاچاق را نیز کنترل کرد.

* چالش اصلی احیای کارت سوخت

شریعتی با اشاره به الزامات احیای کارت سوخت گفت: چالش اصلی این است که آیا مردم از کارتها استفاده خواهند کرد یا خیر و اگر گام نخست درست اجرا نشود برای گام های بعد دچار مشکل خواهیم شد.

وی ادامه داد: چند راه حل وجود دارد که اولی را دولت خودش گفته است یعنی اینکه عرضه بنزین در 4 شهر بزرگ از جمله تهران بدون محدودیت و با کارت سوخت انجام می پذیرد و اگر کسی کارت سوخت نداشته باشد با کارت جایگاه میتواند بنزین بزند اما حداکثر دو بار می تواند سوختگیری کند؛ به نظرم می توان این را طور دیگری هم اجرا کرد که فشار روانی نداشته باشد الان اپلیکیشن هایی وجود دارد در برخی از مناطق تهران که مصرف کنندگان خارج از سیستم جایگاهی با یک کارمزدی بنزین خود را خارج از جایگاه دریافت می کنند به طوریکه میتوانند به جایگاه دار بگویند اگر کسی آمد بنزین را به او ولی 10 هزار تومان کارمزد تحویل دهند که این یک حالت بازدارندگی دارد و تورم ایجاد نمی کند.

* اگر از روز اول یارانه انرژی داده نمی‌شود اقتصاد وضعیت بهتری داشت

شریعتی با اشاره به گام های بعدی تصریح کرد: باید فضا را برد به این سمت که کسانی که خودرو دارند تا ابد قرار نیست بنزین یارانه ای بگیرند و اگر این طور باشد پس این نظام عادلانه ای که صحبت می کنیم برای یارانه انرژی چه می شود.

وی خاطرنشان کرد: ما با یک وضعیت اسفناک مواجه هستیم که به تعبیری می توان گفت اگر از روز اول یارانه انرژی داده نمی شد وضعمان از امروز بهتر بود، الان یک حرمی داریم که از نوک روی زمین قرار گرفته و هر لحظه ممکن است این حرم سقوط کند و به صورت یک بحران اجتماعی در بیاید. حالا آیا می توان این حرم را به یک باره برگرداند سر جایش که الان امکان پذیر نیست و مثل یک آبی است که پشت سد جمع شده است و سد در جای اشتباهی ساخته شده است و اگر این سد را خراب کنیم قطعا پایین دست را آب می برد بنابراین باید مانند ساعت های شنی آن را روی یک هرم پایین تری دوباره توزیع کنیم.

* دولت می‌تواند حذف یارانه‌ ثروتمندان را از بنزین شروع کند

این کارشناس انرژی تصریح کرد: کسانی که الان از یارانه استفاده می کنند با توجه به اینکه سطح یارانه انرژی برای یک ثروتمند دو نیم برابر بیشتر از یک فردی است که در سطح پایین تر زندگی می کند. الان دولت مکلف و مجاز است که سه دهک بالا را یارانه هایشان را حذف کند که هیچ فشاری به مردم نیاید. آیا این را نمی‌توان از بنزین شروع کند؟ یعنی کسانی که خودروهای بالای 500 میلیون دارند که خودروهای لوکس است که نیازی به یارانه مصرف سوخت ندارند و دولت اختیار هم دارد و به تدریج میتواند کاری کند که این افراد خودروهایشان بنزین یارانه ای نگیرد.

به گفته وی اگر سالی 10 درصد قیمت بنزین را افزایش می دادیم الان قیمت بنزین حدود 2900 تومان بود و دیگر چنین شرایطی را شاهد نبودیم و فشاری روی دوش مردم نبود.

* ظرفیت 40 میلیون مترمکعبی استفاده از CNG

وی ادامه داد: برای گام های بعدی باید به این سمت برویم و بدانیم که برخی از مردم کسب و کارشان با بنزین گره خورده و حمل و نقل بار انجام می دهند یا خودروهای شخصی دارند و در حمل و نقل مسافر مشغول به کار هستند اگر یکباره به این فرد یک شوک وارد کنیم اثرات بدی دارد؛ بنابراین برای اینها دولت باید یک فکر دیگری کند که راه حلش روشن است ما از امکاناتی مانند ال پی جی و سی ان جی می توانیم استفاده کنیم.

وی با اشاره به توسعه صنعت سی ان جی گفت: یک زمان این صنعت را در کشور توسعه دادیم اما به دو دلیل توسعه آنها متوقف شد که دلیل اول این است که قیمت گاز را تا حدی بالا بردیم که فرقی نمی کرد که از بنزین استفاده کنیم یا از بنزین استفاده نکنیم که این موجب شد تا استقبال از سی ان جی کم شود.

شریعتی ادامه داد: قبلا مردم خودشان می رفتند در یک کارگاهی خودروی خود را سی ان جی سوز می کردند تا از سیستم گاز طبیعی استفاده کنند که الان این اتفاق رخ نمی دهد.

به گفته وی تقریبا معادل 40 میلیون متر مکعب ظرفیت داریم که از سی ان جی استفاده کنیم اما اکنون نصفش استفاده می شود از آن طرف ال پی جی هم همین طور است بنابراین برای این کسب و کارها ابتدا یک فکری کنیم که اینها را از ماجرای کارت سوخت جدا کنیم.

* وزارت نفت به دنبال افزایش یک‌باره قیمت بنزین بود

این کارشناس انرژی ادامه داد: اما نکته بعدی این است که دولت نگاهش به جبران کسری بودجه نیز هست در یک مرحله ای می آید یک دفعه حمله می کند به بازار ارز و عادمانه استفاده می کند از این اختلاف قیمت و بعد سعی می کند از افزایش قیمت سوخت استفاده کند؛ پیش بینی مرکز پژوهش ها این است که دولت امسال تقریبا نزدیک به 170 هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد و در یک مقطعی دولت دنبال این بود که از بحث حامل های انرژی جبران کند که مجلس جلویش ایستاد و الان مصوبه‌ای گرفته که بخشی از صندوق وبخشی از استقراض استفاده کند و تقریبا دولت از ماجرا جدا شده است و دیگر نگاهی به حامل های انرژی ندارد؛ این درحالی بود که وزارت نفت به دنبال افزایش یک باره قیمت بنزین بود اما در هیات دولت رای نیاورد.

* فقط یک خودرو بنزین یارانه‌ای بگیرد

وی گفت: دولت دنبال این بود که قیمت دو نرخی شود با سهمیه 60 لیتری که مجلس مخالفت کرد؛ به هرحال دولت فشاری ندارد که قیمت بنزین را دو نرخ کند اما لاجرم باید در یک بازه زمانی این کار را انجام دهد.

شریعتی تصریح کرد: یک الگویی که می توان در موردش صحبت کرد این است که بعضی از افراد ممکن است در خانه خود سه یا چهار خودرو داشته باشند که قابل شناسایی است بنابراین می توانیم به هر خانواده ای اجازه داد فقط یک خودروی خود را معرفی کند تا از کارت سوخت یارانه ای برخوردار شود.

وی با اشره به میزان سهمیه همین یک خودرو گفت: اما میزان سهمیه را میتوان براساس جمعیت در نظر گرفت مثلا یک خانواده ای که دو نفر است باید سهمیه اش کمتر از یک خانوده ای که جمعیت بیشتری دارد باشد.

* دولت جای قاچاقچی را در بازار صادراتی بگیرد

شریعتی با اشاره به راه کارهای مبارزه با قاچاق بنزین ادامه داد: ماجرای قاچاق را همانطور که گفتم میتوان با بازارهای کشورهای همسایه تعامل کنیم و به جای اینکه قاچاق از دست ما خارج باشد دولت ورود پیداکند؛ الان برخی از شرکت ها می آیند سوخت را می خرند و در حاشیه خلیج فارس می فروشند یعنی از ما با قیمت پایین تر می گیرند و می روند در انجا با قیمت بالاتر می فروشند که در این حالت دولت خودش ورود کند و در بازار صادرات دخالت کند و عملا جای قاچاقچی را خودش بگیرد و منافع آن را خودش بدست آورد.

وی همچنین با اشاره به بحث کسری بودجه دولت گفت: دولت دلش می خواست که این سهمیه بندی را اجرا کندتا بحث کسری بودجه خود راکاهش دهد اما الان من در دولت خیلی این را نمی بینم که بخواهد تغییر سهمیه ها و افزایش قیمت و از این کارها انجام دهد.

* دولت جسارت انجام پروژه‌های بزرگ را ندارد

شریعتی تصریح کرد: واقعیت این است که اگر بخواهیم عدالت را در پرداخت یارانه های انرژی داشته باشیم ما تقریبا در بخش های مختلف کشور نزدیک به 100 میلیارد دلار در سال یارانه انرژی توزیع می کنیم که یک سوم آن مستقیم به خانوارها داده می شود مانند یارانه بنزین، گازوئیل و برق و حتی یارانه پنهان آب که این 30 میلیارد دلار که حدود 300 هزار میلیارد تومان می شود توزیعش اشتباه است. اگر بخواهیم یکباره آن را تغییر دهیم از دسترس ما خارج است و معمولا اتفاقات آن گونه رخ نمی دهد که اقتصاددانان پیش بینی می کنند و تبعات اجتماعی دارد و ممکن است شوک های اجتماعی برایش ایجاد شود و اقتصاد را دچار چالش کند.

وی با اشاره به مدلی در توزیع بهتر یارانه ها گفت: الان برخی معتقدند که ما قیمت ها را به نرخ روز جهانی کنیم و بعد بیاییم مابه التفاوت قیمت یارانه ای و قیمت جهانی را به صورت نقدی بریزیم به حساب افراد و مثلا یک خانواده ماهانه 4 میلیون تومان درآمد داشته باشد. این آیا اثر تورمی ندارد؟ بحث های اجتماعی ندارد؟ آیا مردم به این تصمیم اعتماد میکنند؟ نمی گویند که یک سال این اتفاق رخ می دهد و بعد یارانه را حذف می کنند؟ یعنی آن سرمایه اجتماعی که می خواهیم به اتکای آن این پروژه را انجام دهیم آنقدر قوی نیست که چنین تصمیمات بزرگی را بگیریم.

وی گفت:این اقدامات خیلی جسورانه است که من جسارتش را در این دولت نمی بینم و حتی به نظرم تبعات اجتماعی زیادی هم خواهد داشت؛ دولت می خواست یارانه ها را حذف کند که 97 درصد به دولت نه گفتند. درصورتیکه فکر می کرد می تواند این کار را انجام دهد.

* با سیاست‌های دفعی و هیجانی مشکل یارانه‌های انرژی حل نمی‌شود

شریعتی ادامه داد: روش هایی وجود دارد که میتواند تبعات اجتماعی را کم کند و حتی طرحی در مجلس بود که رای نیاورد و دولت هم با آن مخالفت کرد که همان طرح اعطای سهمیه به هر فرد بود که در ماه 20 لیتر به هر فرد بدهند و هر کد ملی این سهمیه را بگیرد که در هر ماه اگر از این سهمیه استفاده کرد که کرد اگر نکرد در یک بازار تعاملی بتواند آن را بفروشد.

شریعتی گفت: باید خرد خرد هرم پرداخت یارانه ها را تغییر دهیم؛ یک بخش هایی از قاچاق هم ربطی به مصرف کننده خرد ندارد و خارج از سیستم شبکه رخ می دهد. حدود 25 درصد از گازوئیل از جاهایی قاچاق می شود که خودروها مالکیت نهادهای عمومی دارد مانند شهرداری ها و جاهای مختلفی که این ها یک نظارت هایی می خواهد که کارت سوخت میتواند به آن کمک کند.

شریعتی در پایان گفت: یک تفاوتی وجود دارد برای یارانه های پنهان که اگر دولت میخواهد با ان بازی کند یک کار اشتباهی است؛ اما این در بحث کارشناسی فرق می کند مثلا مرکز پژوهش ها هم گفته روزانه 500 میلیارد تومان یارانه پنهان می دهیم. ما ناگزیر هستیم که یارانه انرژی را به روش عادلانه بازگردانیم؛ با سیاست های دفعی و هیجانی نمی توان این کار را انجام داد و یک نگاه فرابخشی می خواهیم و باید اعتراف کنیم که در طراحی و سیاست گذاری و تقنین مشکلی نداریم اما موضوع اجرا است که باید درست اجرا کنیم.

منبع : فارس