توافق غلات دریای سیاه در بن‌بست بدعهدی غرب-راهبرد معاصر
«راهبرد معاصر» گزارش می‌دهد؛

توافق غلات دریای سیاه در بن‌بست بدعهدی غرب

با افزایش حمایت نظامی- سیاسی ترکیه از اوکراین، ارسال تسلیحات ممنوعه از آمریکا به جبهه‌های جنگ و افزایش رژیم تحریمی غرب علیه اقتصاد روسیه به نظر می‌آید مسکو به دنبال کنار گذاشتن توافقات پیشین با دولت‌های غربی و ایجاد سازوکار جدید در زمینه انرژی، غله و ... با دولت‌های مستقل جهان است.
محمد بیات؛ کارشناس مسائل بین‌الملل
تاریخ انتشار: ۱۵:۰۰ - ۰۴ مرداد ۱۴۰۲ - 2023 July 26
کد خبر: ۱۹۶۰۸۸

توافق غلات دریای سیاه در بن‌بست بدعهدی غرب

 

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ جنگ اوکراین در اکتبر 2021 سرآغاز شکل‌گیری یکی از پیچیده‌ترین و طولانی‌ترین بحران‌های ژئوپلیتیکی میان مسکو و کشورهای حوزه یوروآتلانتیک بوده است. دولت‌های غربی به رهبری آمریکا برای مهار توان سیاسی- نظامی و تضعیف اقتصاد ملی روسیه تصمیم گرفتند سران کی یف را برای پیوستن به پیمان ناتو تشویق کنند.


 به دنبال دست اندازی آمریکایی‌ها به حوزه »خارج نزدیک» روسیه، مسکو تصمیم گرفت با آغاز عملیات نظامی ویژه جلوی پیشروی بیش از پیش غرب به سمت مرزهای خود را بگیرد. با آغاز جنگ اوکراین، مسکو با دراختیار گرفتن ابتکار عمل در زمینه بازار اترژی (اوپک پلاس) و بازار غذایی تصمیم گرفت نوعی ابزار مذاکره با غرب برای ایجاد موازنه در گفت و گوهای دیپلماتیک ایجاد کند.

سران بسیاری از کشورهای جهان ازجمله چین، آلمان و ترکیه تصمیم گرفتند با میانجی‌گری مسکو را بار دیگر در زمینه احیای توافق غله دریای سیاه قانع کنند


با کنترل روسیه بر بخش وسیعی از خاک اوکراین و غلات این کشور، قیمت مواد غذایی به شکل قابل توجهی در بازارهای جهانی افزایش یافت. به دنبال این بحران جهانی و افزایش خطر گرسنگی و فقر در نقاط آسیب‌پذیر مانند قاره آفریقا، سران روسیه تصمیم گرفتند به میانجی‌گری سازمان ملل متحد و آنکارا پاسخ مثبت و اجازه دهند تا غلات اوکراین از بنادر اودسا، چورنومسکو و جزیره یوگنی راهی دریای سیاه و سپس وارد بازارهای جهانی شود.


با گذشت 1.5 سال از این توافق، مسکو اعلام کرد کی یف تاکنون دوبار برخلاف توافق غلات سیاه از این مسیر سوءاستفاده کرده است. این موضوع سبب شد روسیه پس از 17 ژوئیه توافق غلات دریای سیاه را تمدید نکند. حال سران نظامی مسکو تهدید کردند کشتی‌های عبوری در دریای سیاه را حامل بالقوه محموله‌های نظامی می‌دانند و موارد مشکوک را بازرسی خواهند کرد. چهارشنبه گذشته کی یف ارتش روسیه را متهم کرد با حمله به دو بندر این کشور در دریای سیاه به زیرساخت‌های اوکراین در زمینه صادرات غلات آسیب وارد کرده است.


در واکنش به این ادعا که اقدام متقابل مسکو را به همراه داشت، سران بسیاری از کشورهای جهان ازجمله چین، آلمان و ترکیه تصمیم گرفتند با میانجی‌گری مسکو را بار دیگر در زمینه احیای توافق غله دریای سیاه قانع کنند. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت، مطمئن است ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به توافق غلات بازخواهد گشت. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که پس از  پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه خط مشی متفاوتی در قبال بحران اوکراین اتخاذ کرده است.


سفر ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین به آنکارا، حمایت اردوغان از پیوستن اوکراین به ناتو و آزادی پنج نفر از فرماندهان آزوف نشان دهنده تمایل اردوغان برای بهبود روابط با بلوک غرب برای کاهش مشکلات اقتصادی و افزایش شانس آنکارا برای پیوستن به اتحادیه اروپاست. مجموع این اقدامات سبب شد ویکتور بوندارف، رئیس کمیته دفاع و امنیت روسیه با «کشور غیر دوست» نامیدن ترکیه لب به انتقاد از اقدامات اخیر ترک‌ها بگشاید و به این کشور پیشنهاد دهد به خروج از ناتو و اتحاد با روسیه در آینده نزدیک بیندیشد.


با وجود خط عملیات روانی رسانه‌های جریان اصلی غرب در زمینه تأثیرات منفی تعلیق حضور روسیه در توافق غلات دریای سیاه، مسکو اعلام کرده است مواد غذایی را رایگان در اختیار کشورهای آفریقایی قرار خواهد داد. در حالی که آمریکا در حال تحویل بمب‌های خوشه‌ای به جبهه‌های نبرد در اوکراین است؛ رسانه‌های غربی سعی دارند روسیه را متهم ردیف نخست فقر و گرسنگی در جهان نشان دهند؛ این در حالی است که سهم غلات اوکراین در بازار کشورهای فقیر کمتر از سه درصد است.


پوتین برای بازگشت به توافق غلات دریای سیاه شروطی مطرح کرده است که عبارت‌اند از؛ برداشته شدن موانع پیش ‌روی بانک‌ها و مؤسسات مالی روسیه برای اتصال به سامانه سوئیفت برای فروش مواد غذایی، حل شدن مشکل بیمه کشتی‌های روسی، رفع موانع صادرات محصولات کشاورزی و غلات روسیه به بازارهای بین‌المللی و ازسرگیری واردات تجهیزات کشاورزی به روسیه.

با وجود خط عملیات روانی رسانه‌های جریان اصلی غرب در زمینه تأثیرات منفی تعلیق حضور روسیه در توافق غلات دریای سیاه، مسکو اعلام کرده است مواد غذایی را رایگان در اختیار کشورهای آفریقایی قرار خواهد داد


با تشدید تبادل آتش میان طرف های منازعه در میدان نبرد، شانس میانجی‌گری بازیگران بین‌المللی برای حرکت به سمت احیای توافق غلات دریای سیاه و در گامی بزرگ‌ترین اعلام آتش‌بس و پایان جنگ کاهش یافته است. در حالی که کشورهایی همچون چین، ایران، دولت‌های عربی، آلمان، فرانسه و ترکیه به دنبال یافتن راه‌حلی برای پایان جنگ و اعلام صلح در اوکراین هستند؛ دولت دموکرات‌ها در واشنگتن تصمیم گرفته است با ارسال انواع سلاح تهاجمی و ممنوعه به جبهه‌های جنگ جلوی برقراری صلح در شرق اروپا را بگیرد. تداوم سیاست یکجانبه‌گرایانه آمریکا می‌تواند جهان را به سمت بحرانی بزرگ در زمینه امنیت انسانی از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون هدایت کند.


بهره سخن

تغییر سیاست ترکیه در قبال جنگ اوکراین و نزدیکی تدریجی آنکارا به بلوک غرب شاید یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در روند احیای توافق غلات دریای سیاه باشد. اوکراین تأمین کننده 15 درصد غله جهان همچون دانه‌های روغنی، گندم، ذرت و ... است و خلاء محصولات این کشور در بازارهای بین‌االمللی خیلی زود تأثیر خود را بر قیمت مواد غدایی خواهد گذاشت. با وجود این، دولت‌های غربی ترجیح می‌دهند به جای انتخاب گزینه دیپلماسی و سوءاستفاده نکردن از کریدور غذایی دریای سیاه، به دنبال افزایش تنش نظامی با روسیه باشند.


با افزایش حمایت نظامی- سیاسی ترکیه از اوکراین، ارسال تسلیحات ممنوعه از آمریکا به جبهه‌های جنگ و افزایش رژیم تحریمی غرب علیه اقتصاد روسیه به نظر می‌آید مسکو به دنبال کنار گذاشتن توافقات پیشین با دولت‌های غربی و ایجاد سازوکار جدید در زمینه انرژی، غله و ... با دولت‌های مستقل جهان است. 

 

ارسال نظر
تحلیل های برگزیده