پیامدهای کودتای نیجر بر صنعت هسته‌ای اروپا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ چندی پیش و برای پنجمین بار از زمان استقلال نیجر از فرانسه در سال ۱۹۶۰، رئیس جمهور این کشور با کودتای نظامی سرنگون شد. محمد بازوم، یکی از آخرین متحدان غرب در منطقه ساحل آفریقا چهارشنبه گذشته به وسیله گارد ریاست جمهوری نیجر بازداشت شد. هرچند حکومت بازوم به وسیله نیروهای خودی ساقط شد، اما مردم پرچم‌های روسیه را به اهتزاز در‌آوردند و شعارهایی در حمایت از گروه واگنر سر ‌دادند.

کارشناسان غربی درباره بی‌ثباتی در نیجر هشدار می دهند و معتقدند، این موضوع می‌تواند تهدیدهای جدیدی برای تأمین انرژی اروپا به وجود آورد. دانیل فوبرت، بنیان گذار شرکت مشاوره «Excalibur Insigh» گفت، رویدادهای اخیر تهدیدهای جدی برای امنیت انرژی اروپا ایجاد می‌کند. روسیه با اقدامات خود در آفریقا می‌تواند بحران انرژی ایجاد کند، موضوعی که فرانسوی‌ها علاقه‌ای به آن ندارند.

نیجر یکی از متحدان کلیدی غرب در منطقه بود و پس از بیرون راندن نیروهای فرانسوی مستقر در مالی و بورکینافاسو اهمیت این کشور افزایش یافت

 فرانسوی‌ها باید نگران تحولات نیجر باشند. این کشور حدود پنج درصد عرضه جهانی اورانیوم را تولید می‌کند که عنصری کلیدی در تولید انرژی هسته‌ای است. این کشور تمام اورانیوم خود را به فرانسه‌ای صادر می‌کند که ۷۰ درصد برق مورد نیازش از انرژی هسته‌ای تولید می‌شود. البته ساین گوهیل، تحلیلگر خطرپذیری در Fitch Solutions معتقد است، «نیجر بیشتر به صادرات اورانیوم به فرانسه وابسته است تا فرانسه به واردات اورانیوم از نیجر».

با وجود این، کودتای نیجر نشان دهنده مشکلات عمیق فرانسه در زمینه اورانیوم است. حدود دوسوم واردات اورانیوم این کشور در سال ۲۰۲۲ از کشورهایی بود که اکنون در حوزه نفوذ روسیه هستند. سال گذشته ۳۰ درصد اورانیوم مورد نیاز فرانسه به طور مستقیم از روسیه وارد شد. همچنین قزاقستان و ازبکستان دو کشور استقلال یافته از شوروی سابق به ترتیب سهم ۱۲ و ۹.۶ درصدی داشتند. گوهیل می‌گوید، «این موضوع به دلیل وابستگی فرانسه به انرژی هسته‌ای نگران کننده است».

باید توجه کرد، نیجر یکی از متحدان کلیدی غرب در منطقه بود و پس از بیرون راندن نیروهای فرانسوی مستقر در مالی و بورکینافاسو اهمیت این کشور افزایش یافت. البته نفوذ روسیه در مالی و بورکینافاسو در سال‌های اخیر افزایش یافته است. گوهیل می‌گوید: کودتای نیجر تهدیدی جدی است، زیرا آن را از فرانسه و ایالات متحده دور می کند و به سمت روسیه سوق می‌دهد.

افزایش قیمت اورانیوم

نباید فراموش کرد، فرانسه یکی از صادرکنندگان اصلی انرژی هسته‌ای به آلمان است. گوهیل معتقد است، در زمینه انرژی هسته‌ای پیامدهای منطقه‌ای برای اروپا مطرح می‌شود. در مجموع، اتحادیه اروپا یک چهارم برق خود را از انرژی هسته‌ای تأمین می‌کند.

فیلیپ اندروز اسپید، پژوهشگر ارشد مؤسسه مطالعات انرژی آکسفورد می‌گوید، اگر تقاضا افزایش نمی‌یافت، مشکلی به وجود نمی‌آمد، اما شرایط به گونه دیگری است.

قیمت‌ اورانیوم به طور پیوسته و شدید افزایش یافته است، به طوری که از ژانویه ۲۰۲۱ تا ژانویه ۲۰۲۳ افزایش ۷۴ درصدی تجربه کرد. همچنین در بازه زمانی 6 ماهه نخست سال جاری ۱۱ درصد افزایش یافته است.

اسپید گفت: بریتانیا خواستار راه اندازی رآکتورهای جدید است، لهستان و رومانی احتمالاً در زمینه هسته‌ای حرکت روبه جلو خواهند داشت و ترکیه در حال ساخت نخستین نیروگاه هسته‌ای خود است. به همین دلیل مشکل جدی پیشروی امنیت انرژی و انرژی سبز اروپا وجود دارد که با بحران انرژی تقویت شد.

انتقال بحران به بخش گاز آفریقا

حضور و نفوذ روسیه می‌تواند در روند عملیاتی خط لوله گاز ترانس صحرا که از نیجریه و نیجر به اروپا امتداد می‌یابد، تأثیر بگذارد. این خط لوله در راستای راهبرد تنوع بخشی به عرضه گاز و کاهش وابستگی اروپا به روسیه است. خط لوله گاز ترانس صحرا پس از تکمیل، سالانه حدود ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به اروپا ارسال خواهد کرد که برای تأمین نیاز گازی حدود ۳۰ میلیون خانه اروپایی کافی است. به همین دلیل پیش بینی می‌شود این خط بخشی از صادرات ۱۵۵ میلیارد مترمکعبی روسیه را به اروپا جبران کند.

حضور و نفوذ روسیه می‌تواند در روند عملیاتی خط لوله گاز ترانس صحرا که از نیجریه و نیجر به اروپا امتداد می‌یابد، تأثیر بگذارد

گوهیل معتقد است، وجود خط لوله می‌تواند دلیلی بر تقویت نفوذ روسیه باشد تا تلاش کند روابط بسیار نزدیکی با حکومت نظامی جدید نیجر داشته باشد و پروژه گازی ترانس صحرا را محاصره کند. جالب اینکه، حضور روسیه در نیجر می‌تواند عملیات نظامی مسکو را در اوکراین تقویت کند.

وی افزود: طلا همیشه نخستین نگرانی روس‌ها بوده است. گروه واگنر احتمالاً علاقه‌ای به اورانیوم ندارد، اما در اختیار داشتن طلا برایشان سودمند است. بنابراین می‌توان آن را به روسیه ارسال کرد، زیرا افزایش ذخایر طلا به تقویت ثبات اقتصاد ملی روسیه کمک می‌کند.

نزدیکی آخرین سنگر فرانسه به روسیه

 روسیه می‌تواند از حضور خود در آفریقا به عنوان اهرم فشاری بر سایر کشورهای مهم استفاده کند. در حال حاضر مسکو روابط سطح بالا با الجزیره و قاهره و نیز حضور گسترده‌ای در شرق لیبی دارد.

گوهیل می‌گوید: مالی و بورکینافاسو به وسیله کودتا و روابط نزدیک با روسیه، فرانسه را از کشورشان بیرون راندند. بنابراین نیجر یکی از آخرین کشورهایی بود که رویکرد همسو با غرب داشت؛ به طوری که ایالات متحده پایگاه پهپادی ۱۰۰ میلیون دلاری در این کشور ایجاد کرد تا عامل کلیدی در مبارزه با گروه‌های تروریستی مرتبط با القاعده و داعش در منطقه باشد.

کارشناسان غربی معتقدند، امانوئل مکرون، رئیس جمهور بسیار ضعیفی است. رئیس جمهور فرانسه با اعتراضات داخلی دست و پنجه نرم می‌کند و هیچ راهبرد واقعی برای مبارزه با روسیه ندارد.