احیای توافق هسته‌ای در دسترس

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره کننده دولت ایران در ارتباط با مذاکرات هسته ای وین گفت: نسبت به گذشته به حصول توافق هسته ای نزدیک هستیم و حل و فصل مسائل باقی مانده چندان دشوار نیست. پیشنهاد متن نهایی اتحادیه اروپا به وسیله آمریکا تأیید شده و دولت بایدن تأکید کرد اگر ایران آن را بپذیرد، آماده است به سرعت توافق را امضا کند.

مذاکره کنندگان ایرانی به پیشنهاد اتحادیه اروپا پاسخ دادند و به موضوعات باقی مانده پرداختند که ممکن است هنوز امکان سازش درباره آنها وجود نداشته باشد. هرچه زمان بیشتر بگذرد، ایران در گسترش فناوری هسته ای خود بیشتر پیشرفت می کند که فراتر از محدوده مدنظر آژانس بین المللی انرژی اتمی و تعهدات برجامی است. این موضوع می تواند خطر آغاز جنگی همه جانبه را در خاورمیانه به همراه داشته باشد، زیرا اسرائیل تهدید کرده در صورتی که ایران به قابلیت سلاح اتمی دست یابد، علیه ایران اقدام نظامی خواهد کرد.  

سه عامل همچنان مانع توافق هستند:

• ایران از دولت بایدن می خواهد سپاه پاسداران از فهرست سازمان های تروریست خارجی آمریکا خارج شود، موضوعی که تاکنون دولت بایدن تمایلی به پذیرش آن ندارد.
• ایران همچنین خواهان آن است که دولت بایدن تضمین دهد توافق بدون توجه به دولت های آینده آمریکا الزام آور خواهد بود. دولت بایدن از نظر قانونی نمی تواند چنین خواسته ای را تضمین کند و واقعیت این است دولت دیگری مانند دونالد ترامپ می تواند هر توافقی را لغو کند.
• تهران خواهان بسته شدن پرونده تحقیقات پادمانی آژانس است، موضوعی که آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین دولت های غربی با آن مخالف هستند.

از زمانی که دولت ترامپ در می ۲۰۱۸ از توافق هسته ای خارج شد و تحریم های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد، جمهوری اسلامی ایران گسترش برنامه هسته ای خود را ادامه داد. ذخایر اورانیوم غنی شده این کشور در حال حاضر به ۶۰ درصد رسیده که بالاترین میزان آن در تاریخ است و جهشی بزرگ از محدودیت ۳.۶۷ درصدی تعیین شده در برجام به شمار می رود. همچنین ایران دسترسی و نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی را به سایت های هسته ای کاهش داده است.

از زمانی که دولت ترامپ در می ۲۰۱۸ از توافق هسته ای خارج شد و تحریم های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد، جمهوری اسلامی ایران گسترش برنامه هسته ای خود را ادامه داد

حسین ایبیش، یکی از مسئولان ارشد کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در واشنگتن در مصاحبه با سی.ان.بی.سی گفت: احیای توافق هسته ای به وضعیت الان یا هرگز نزدیک شده است. برای احیای برجام زمان محدودی داریم، بنابراین یا باید توافق هسته ای در آینده نزدیک اتفاق بیفتد یا اینکه دیگر مهار توان هسته ای ایران با دیپلماسی امکان پذیر نیست.

صنم وکیل، معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا اندیشکده چتم هاوس نیز گفت: بسیاری از ابهامات همچنان باقی مانده و این بخشی از راهبرد مذاکراتی ایران است. این راهبرد ایران است که چشم انداز توافق را معلق نگه دارد و سعی می کند به عنوان بخشی از راهبرد مذاکراتی، در قالب دریافت تضمین از سوی آژانس بین المللی و گروه 1+5 امتیازاتی کسب کند. ایران به صبر راهبردی خود معروف و منتظر طرف مقابل است تا بتواند بیشترین امتیاز ممکن را از آنها بگیرد. هیچ تضمینی برای دوام توافق وجود ندارد. در عین حال بایدن با انتقاد شدید از سوی مخالفان سیاسی که به شدت مخالف هرگونه توافق با ایران هستند، مواجه است. در واقع بسیاری این سؤال را مطرح می کنند، ایران چرا توافقی را که ممکن است به وسیله دولت بعدی آمریکا پاره شود، امضا می کند؟

کسانی که استدلال می کردند توافق نکردن بهتر از احیای برجام است، در عمل نتوانسته اند جایگزین بهتری برای حل موضوع هسته ای ایران بیابند

صنم وکیل در پاسخ به این سؤال می گوید: ایران با این توافق به ذخایر خارجی خود که بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می شود، دسترسی می یابد و تزریق نقدینگی می تواند به اقتصاد این کشور کمک کند تا در عرصه های مختلف سرمایه گذاری گسترده شکل بگیرد و چالش های مرتبط با پرداخت دستمزدهای دولتی و زنجیره تأمین مواد غذایی حل و فصل شود. بنابراین حتی اگر این توافق قراردادی دو ساله باشد، می تواند جلوی بحران هسته ای ایران را برای مدت زمانی بگیرد.

 
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران گفت: کسانی که استدلال می کردند توافق نکردن بهتر از احیای برجام است، در عمل نتوانسته اند جایگزین بهتری برای حل موضوع هسته ای ایران بیابند. در حال حاضر با دو گزینه مواجهیم؛ احیای توافقی که جلوی اتمی شدن ایران را می گیرد یا توافق نکردنی که باعث بمباران ایران می شود.