رویکرد مخرب آمریکا، مخل گسترش همکاری‌های منطقه‌ای

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دولت آمریکا در حال آماده شدن برای توافق صلح جدید در خاورمیانه، این بار میان عربستان سعودی و اسرائیل با پیامدهای جدی برای فلسطین و موضوعات گسترده تر اعراب و اسرائیل و همچنین ژئوپلیتیک گسترده تر منطقه است. دولت آمریکا به دنبال این است زمینه توافق صلح میان اسرائیل و عربستان سعودی را فراهم کند. در ازای عادی سازی رسمی ریاض با تل آویو، دولت آمریکا در حال بررسی پیشنهادهای مقام های آل سعود است که شامل موارد ذیل می شود:

• معاهده امنیتی متقابل در سطح ناتو با عربستان سعودی
• حمایت از برنامه هسته ای صلح آمیز عربستان سعودی
• ارائه تسلیحات پیشرفته به عربستان سعودی

دولت آمریکا باید تسلیحات لازم را در اختیار عربستان سعودی قرار دهد تا بتواند از خود دفاع کند و حتی توسعه چتر هسته ای به عربستان را نیز در نظر بگیرد

فرض اصلی دولت آمریکا این است هر چه همکاری میان آمریکا و عربستان سعودی گسترش یابد، می تواند جلوی گسترش نفوذ چین را در منطقه بگیرد. در این راستا قرار است در ازای پذیرش خواسته های ریاض، مقام های آل سعود تضمین دهند از پایگاه سازی چین در کشور خود و نیز تضعیف دلار و استفاده از ارزهای جایگزین در تبادلات تجاری خودداری کنند. علاوه بر این، دولت عربستان سعودی تضمین دهد در استفاده از فناوری های توسعه یافته شرکت های چینی محدودیت ایجاد کند.

پیش از سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به ریاض و تل آویو در سال 2022 مورد مشابهی برای «پیمان راهبردی» آمریکا و عربستان صورت گرفت. هدف این پیشنهاد ایجاد چارچوب امنیتی منطقه ای جدید با هدف مقابله مشترک با ایران بود. استیون کوک و مارتین ایندیک، تحلیلگران خاورمیانه استدلال کردند بایدن باید قانون روابط تایوان را قرض بگیرد و متعهد شود حمله به عربستان سعودی را تهدیدی برای صلح و امنیت خلیج فارس تلقی کند و نیز با عربستان وارد چارچوب توافق راهبردی شود.

دولت آمریکا همان گونه که با سنگاپور توافق کرد، باید تسلیحات لازم را در اختیار عربستان سعودی قرار دهد تا بتواند از خود دفاع کند و حتی توسعه چتر هسته ای به عربستان سعودی را نیز در نظر بگیرد.

برای عملیاتی کردن این سیاست ها و پایه گذاری آن بر مبنای توافق ابراهیم، وزارت امور خارجه آمریکا دن شاپیرو را به عنوان مشاور اشد منصوب کرد. تمرکز اصلی وی تشویق عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی برای عادی سازی روابط با اسرائیل به وسیله مجمع نقف بود.

این مجمع در سال ۲۰۲۲ به وسیله دولت آمریکا و اسرائیل تأسیس شد که شامل مراکش، امارات، بحرین و مصر بود. هدف اصلی آن ارتقای روابط سیاسی، امنیتی و اقتصادی میان کشورهای شرکت کننده با هدف نهایی دستیابی به یکپارچگی منطقه ای بود. هدف اصلی این مجمع، ایجاد ساختار امنیتی جدید است که در وهله نخست به دنبال بازدارندگی ایران و گروه های نیابتی آن بینجامد.

البته تاکنون هیچ ابتکار عملی علیه ایران مورد استقبال قرار نگرفته است. در ماه های اخیر فضای سیاسی داخلی ناپایدار اسرائیل منجر به این شد نشست های برنامه ریزی شده مجمع نقف در مراکش به تأخیر بیفتد و همچنین از سال گذشته هیچ کشور عربی دیگری به توافق ابراهیم ملحق نشده است. طبق گزارش ها، ولیعهد سعودی به مشاوران خود گفته است برای دستیابی به توافق با اسرائیل عجله ای ندارد، زیرا مشخص نیست دولت اسرائیل مایل است چه امتیازاتی به فلسطینیان بدهد. در حالی که با بهبود روابط ریاض و تهران، فضای کشورهای منطقه رو به آرامش نهاده است.

در ماه های اخیر فضای سیاسی داخلی ناپایدار اسرائیل منجر به این شد نشست های برنامه ریزی شده مجمع نقف در مراکش به تأخیر بیفتد

نتیجه ضعیف مجمع نقف را می توان تا حدی به شباهت آن با ابتکارات شکست خورده گذشته به رهبری ایالات متحده نسبت داد که عمدتاً به جای تقویت یکپارچگی منطقه ای بر مقابله با ایران متمرکز بود. می توان به ابتکاراتی مانند نشست وزیران ورشو در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ برای ارتقای آینده صلح و امنیت در خاورمیانه، اتحاد راهبردی خاورمیانه یا ابتکارات کوچکتر مانند ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه و نیروهای دریایی ترکیبی در خلیج فارس بیان کرد. همه این ابتکارات برای مقابله با ایران و انزوای این کشور متمرکز شده اند.

در حالی که ثبات به منطقه بازگشته و ایران همچنان در رأس محاسبات راهبردی آن است، رویکرد منطقه ای برای کاهش تهدیدها در حال تغییر است. آشتی دیپلماتیک به روند غالب تبدیل شده و به جز بحرین، همه اعضای شورای همکاری خلیج فارس، روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با ایران برقرار کرده‌اند. سایر کشورهای عربی ازجمله مصر و اردن در حال مذاکره بر سر تنش زدایی با تهران هستند. امروزه این کشورها از روابط خود با آمریکا، چین، روسیه و اسرائیل استفاده می کنند و به دنبال جلوگیری از درگیری جدید در منطقه به ویژه با ایران هستند.

در عین حال، چین با تکیه بر دیپلماسی ای که به نزدیکی ایران و عربستان سعودی منجر شد، از نفوذ اقتصادی خود استفاده می‌کند و در حال برنامه‌ریزی نشستی با بازیگران منطقه‌ای قبل از پایان سال است. اتحادیه اروپا همچنین با انتصاب مشاور ویژه خود برای خلیج فارس و افزایش نمایندگی های دیپلماتیک و اقتصادی در منطقه و حمایت از ابتکاراتی مانند کنفرانس بغداد رد پای منطقه ای خود را گسترش می دهد.

مهم ترین مانع گسترش همکاری های منطقه ای راهبرد دولت آمریکا در منطقه است. تداوم تحریم های آمریکا علیه ایران، افزایش حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس و تمرکز واشنگتن بر عادی سازی روابط اعراب با اسرائیل، مهم ترین موانع یکپارچگی منطقه ای خلیج فارس هستند.

در حالی که واشنگتن در حال بررسی خطوط توافق میان اسرائیل و عربستان سعودی است، از گردهمایی های منطقه ای اخیر و آتی حذف می شود. این موضوع بر اهمیت تجدیدنظر در رویکرد منطقه ای اش تأکید می کند. در حرکت رو به جلو، برای ایالات متحده ضروری است تحولات جدید ژئوپلیتیکی ازجمله حضور فزاینده دیگر قدرت ها و بازیگران خارجی در منطقه را در نظر بگیرد. در غیر این صورت تنش ها و درگیری های منطقه ای دوباره تشدید خواهد شد.