یادداشت کامل جمیل، تحلیلگر عرب‌زبان؛
توافق تبادل زندانیان گره پرونده هسته‌ای را باز می‌کند؟
توافق ایران و آمریکا برای آزادی جاسوس‌های دارای تابعیت آمریکایی بازداشت‌شده در ایران مقابل آزادی دارایی‌های بلوکه‌شده تهران، امیدواری‌ها را برای ادامه رایزنی‌های دوجانبه افزایش می‌دهد که ممکن است به احیای توافق بر سر پرونده هسته‌ای ایران منجر شود و به افزایش ثبات و امنیت در منطقه کمک کند.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ طبق بیانیه وزارت امور خارجه ایران، واشنگتن و تهران توافق کردند در ازای مبادله زندانیان میان دو کشور، میلیاردها دلار دارایی های بلوکه شده ایران آزاد، مشروط بر اینکه پول به حساب‌های قطر واریز شود.
در این بیانیه با بیان اینکه آزادسازی میلیاردها دلار اموال بلوکه شده تهران آغاز شده است، تأکید شد، ایران تضمین‌های کافی برای اجرای تعهدات واشنگتن را در توافق به دست آورده است و زندانیانی که آمریکا خواستار آزادی آنها به عنوان بخشی از توافق است، همچنان در ایران هستند.
منبعی آگاه گزارش کرد، واشنگتن انتظار ندارند زندانیان در ایران سریع آزاد شوند و این روند ممکن است هفته ها طول بکشد
منابع ایرانی با بیان اینکه توافق با واشنگتن شامل آزادسازی 10 میلیارد دلار اموال بلوکه شده ایران در کره جنوبی و عراق است، از آغاز آزادسازی بخشی از این وجوه در بانکی اروپایی خبر داد و اعلام کرد: اموال ایران از بانک تجارت عراق در چارچوب بخشی از معامله با واشنگتن آزاد می شوند و وجوه بلوکه شده قبل از انتقال به قطر، از کره جنوبی به سوئیس منتقل می شوند.
همچنین توافق با واشنگتن شامل آزادی پنج زندانی از هر دو طرف است. رسانه ای ایرانی به نقل از منبعی آگاه که نامش فاش نشد، گفت: طبق توافق، تا زمانی که وجوه ایرانی به طور کامل به قطر منتقل نشود، زندانیان آمریکایی آزاد نخواهند شد. فرآیند تبادل زندانیان پس از بررسی توان ایران در برداشت پول از حساب ایرانی در قطر در دوحه انجام خواهد شد.
زندانیان چه کسانی هستند؟
طبق گزارش نیویورک تایمز، آمریکایی‌هایی که در ایران بازداشت شدند و قرار است آزاد شوند عبارتند از: سیامک نمازی (51 ساله)، عماد شرقی (58 ساله)، مراد طاهباز (67 ساله) و همچنین فردی دارای تابعیت انگلیسی. درباره دو شخص دیگر اطلاعاتی در دست نیست، اما گفته می شود محقق و تاجر هستند.
نمازی در سال 2016 به دلیل جاسوسی علیه منافع ایران بازداشت شد و تاکنون بیش از هفت سال است در بازداشت به سر می‌برد. طاهباز که از سال 2018 در بازداشت به سر می برد، به دلیل توطئه علیه امنیت ملی ایران و جاسوسی برای آمریکا بازداشت و به 10 سال زندان محکوم شد. شرقی نیز در سال 2020 به دلیل جاسوسی علیه ایران به 10 سال زندان محکوم شد.
برنامه هسته ای
طبق آنچه شبکه آمریکایی «ای.بی.سی» به نقل از منبعی آگاه گزارش کرد، واشنگتن انتظار ندارند زندانیان در ایران سریع آزاد شوند و این روند ممکن است هفته ها طول بکشد. انتظارات واشنگتن منطبق بر روش آزادسازی اموال بلوکه شده و شروط ایران است. شبکه خبری الجزیره به نقل از منبع آگاه ایرانی اعلام کرد، گام بعدی واریز وجوه بلوکه شده به حساب های متعلق به ایران در قطر و فرآیند پیچیده ای است.
به گزارش روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز به نقل از مقام های آمریکایی، واشنگتن امیدوار است این روند درنهایت به آزادی بازداشت شدگان منجر شود و شرایطی را برای پیشرفت در مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایجاد کند.
این روزنامه نوشت: بازگشت زندانیان به آمریکا ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که واشنگتن 6 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران را که در کره جنوبی بلوکه شده است، آزاد کند.
فراس الیاس، تحلیلگر سیاسی توافق اخیر ایران و آمریکا را مهم‌ترین تحول در مسیر روابط ایران و آمریکا به‌ویژه پس از توقف مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای از سال گذشته توصیف کرد و گفت: تردیدی وجود ندارد آمریکا و ایران در تلاش برای دستیابی به پیروزی دیپلماتیک هستند که بتوان آن را در داخل کشورشان به کار گرفت، به ویژه اینکه هر دو کشور در آستانه انتخابات سرنوشت ساز سال آینده هستند.
بازگشت زندانیان به آمریکا ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که واشنگتن 6 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران را که در کره جنوبی بلوکه شده است، آزاد کند
وی افزود: این موضوع فشار زیادی را بر دموکرات‌ها در آمریکا وارد می‌کند تا موضوعات پیچیده را حل و خود را آماده تحولات داخلی کنند. در هر صورت صحبت درباره اینکه آیا این توافق زمینه بازگشت دو طرف را به مذاکرات هسته ای فراهم می کند، همچنان زود است، زیرا بسیاری از محاسبات منطقه‌ای و بین‌المللی در این پرونده همپوشانی دارند و میزان موفقیت دو طرف در شکستن بن‌بست موجود و همچنین توانایی هر یک از طرف‌ها برای آرام کردن نگرانی‌های متحدان، به دستیابی به توافق دیپلماتیک کمک می‌کند.
نقش قابل توجه قطر
تحول مثبت بزرگی که در روند مذاکرات ایران و آمریکا به وجود آمد، نقش دیپلماسی قطر بود که نباید نادیده گرفت و به توافق واشنگتن و تهران کمک کرد. آمریکا این نقش را تأیید کرد و جان کربی گفت، واشنگتن از قطر برای حمایت از دستیابی به توافق قدردانی می‌کند.
محمد بن عبدالعزیز الخلیفی، وزیر دولت در امور خارجه قطر نیز به نوبه خود فاش کرد، کشورش نقش مهمی در گفت و گوهای ایران و آمریکا دارد و ابراز امیدواری کرد، تلاش ها به توافق بر سر پرونده هسته ای بینجامد.
وی به الجزیره گفت: قطر نقش اساسی در تسهیل گفت‌وگو میان آمریکا و ایران برای آزادی تعدادی از زندانیان و ایجاد کانال بانکی که به برخی موضوعات مورد توافق دو طرف مربوط می شود، ایفا کرد.
الخلیفی عنوان کرد: امیدوارم توافق واشنگتن و تهران به توافق در پرونده هسته‌ای منجر شود. پیش از این توافق، سفرهای گسترده مقام های قطری به واشنگتن و تهران انجام شده است.