پوتین و اقتصاد روسیه پیروز جنگ اوکراین

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ از آغاز جنگ اوکراین دو سال می گذرد، تاکنون صدها هزار نفر جان خود را از دست داده، میلیون ها نفر آواره شده، اقتصادهای غربی آسیب دیده اند و روابط بین الملل مختل شده است که تلاش برای بازسازی آن ادامه دارد. غربی ها از ابتدای جنگ به شدت مقابل روسیه قرار گرفتند و تحریم هایی اعمال کردند و قصد داشتند مسکو را به عقب نشینی وادار کنند، اما این موضوع نه تنها محقق نشد، بلکه به نظر می آید تأثیر منفی آن بر اقتصاد اروپا بیش از خزانه روسیه بوده است.

طبق گزارش صندوق بین المللی پول، هزینه های مصرفی روسیه در سال 2023 به میزان 6 درصد افزایش یافت و تورم اکنون از 11.5 به 6.5 درصد کاهش یافته است. در حالی که بخش‌های محدودی مانند صنعت خودرو دچار کاهش تولید شدند، تولید ناخالص صنعتی میزان دو سال قبل خود را حفظ کرده است. درباره درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز نیز به نظر می آید روند افزایشی است.

آلمان که چهارمین اقتصاد بزرگ جهان و حدود یک چهارم تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را در اختیار دارد، رشد اقتصادی اش تا پایان سال 2023 به میزان سه درصد کاهش یافت

روسیه همچنین در تلاش است بازارهای صادرات انرژی خود را متنوع کند. در این راستا بازارهای چین و هند به افزایش بیش از 10 برابری واردات نفت روسیه در حدود دو سال اخیر کمک و برنامه ها و جایگاه کرملین را تقویت کرده اند. علاوه بر این، روسیه بر تانکرهای نفتی نفوذ دارد و می تواند نفت پالایشگاه های آسیا را با قیمت های مناسب تامین کند. عربستان سعودی حتی نفت ارزان روسیه را برای تغذیه نیروگاه های خود خریداری می کند و نفت خام خود را با قیمت بالا به خریداران بین المللی می فروشد.

کارشناسان صندوق بین المللی پول انتظار داشتند تولید ناخالص داخلی روسیه در سال 2022 به میزان 8.5 درصد و در سال 2023 به میزان 2.3 درصد کاهش یابد. در عوض، اقتصاد روسیه در سال 2022 تنها دو درصد کاهش یافت، در حالی که سال گذشته رشد سه درصدی داشت. در عین حال، تولید ناخالص داخلی اروپا و منطقه یورو 0.5 درصد رشد کرد (2.9 واحد نسبت به سال 2022).

آلمان که چهارمین اقتصاد بزرگ جهان و حدود یک چهارم تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را در اختیار دارد، رشد اقتصادی اش تا پایان سال 2023 به میزان سه درصد کاهش یافت و با فاصله کمی از رکود اقتصادی فاصله گرفت. رشد تولید ناخالص داخلی بریتانیا نیز از 4.3 درصد به تنها 0.1 کاهش یافت.

در مقابل، قدرت‌های اقتصادی آسیا از اوضاع موجود منتفع شدند و هند در سال 2023 به رتبه سریع‌ترین رشد اقتصادی جهان رسید و چین در رتبه سوم قرار گرفت. مواضع متناقض ترکیه در جنگ اوکراین باعث شد اقتصاد این کشور با رکود نسبی مواجه شود. از مزایای همکاری آنکارا با مسکو افزایش صادرات کالاهای اساسی به روسیه و ازجمله آنها ریزتراشه هاست که در جنگ از اهمیت بالایی برخوردارند.

اما در زمینه آمریکا، نه تنها ایالات متحده از نظر اقتصادی تحت تأثیر درگیری قرار نگرفته است، بلکه برخلاف اروپا همچنان به رشد خود ادامه می دهد. اقتصاد بر مبنای سوخت فسیلی ایالات متحده تولید ناخالص داخلی خود را از 1.9 درصد در سال 2022 به 2.5 درصد در سال 2023 افزایش داد.

بیشترین تعداد جان باختگان جنگ متعلق به اوکراین بوده است. این کشور در دو سال گذشته میان 30 تا 35 درصد تولید ناخالص داخلی خود را از دست داد. همچنین با وجود صدها میلیون دلار کمک مالی غرب، نرخ فقر به 24 درصد رسید و هزینه بازسازی اقتصاد اوکراین اکنون بیش از نیم تریلیون دلار برآورد شده است.

اوضاع میدانی خوب به نظر نمی آید. پس از عملیات شکست خورده «ضدحمله» اوکراین در سال گذشته و در حالی که نیروهای روسی اکنون برای حمله بهاری آماده می شوند، به طور فزاینده ای آشکار شده است عقب راندن ارتش روسیه به ویژه در مناطق روسی زبان شرق اوکراین از نظر نظامی ممکن نیست.

حتی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه به ناتوانی اوکراین در پیروزی در جنگ اعتراف کرد، زمانی که گفت، ممکن است لازم باشد نیروهای غربی در خط مقدم جنگ اوکراین مستقر شوند. با وجود این، رهبران اتحادیه اروپا و ناتو به سرعت نسبت به این موضع گیری واکنش نشان دادند و آن را رد کردند.

نه تنها ایالات متحده از نظر اقتصادی تحت تأثیر درگیری قرار نگرفته است، بلکه برخلاف اروپا همچنان به رشد خود ادامه می دهد

در هر صورت شورای اروپا اکنون موافقت کرده است 50 میلیارد یورو کمک اضافی به اوکراین یا برای جنگی که به نفع بسیاری از طرف ها به جز اتحادیه اروپا و اوکراین باشد، ارائه کند. سؤال پیش می آید، آیا هدر دادن پول نقد برای هدفی بیهوده به قیمت از دست دادن رفاه و انسجام اجتماعی راهبرد بلند مدت عاقلانه ای است؟

شاید مرور درس های ارزشمند تاریخ برای اروپا مفید باشد؛ برای نمونه مرور ایده اتو فون بیسمارک درباره «سیاست واقعی» ممکن است مفید باشد که می گفت، «هر مبارزه ای ارزش ادامه دادن تا پایان تلخ را به هر قیمتی ندارد».

آیا پس از دو سال جنگ، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور و اقتصاد روسیه برندگان واقعی هستند؟ این همان چیزی است که صحت آن را آمار و ارقام نشان می دهند.