راهکارهای نظارت جدی‌تر در مصرف آب

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در آستانه عید نوروز، مصرف آب کشور به‌شدت افزایش یافته است. درحالی‌که بسیاری از مناطق کشور با بحران کم‌آبی مواجه‌اند، همچنان شاهد استفاده بی‌رویه از آب شرب برای شستن پیاده‌روها، خودروها و فضاهای سبز هستیم.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد، ایران سالانه ۲۰۰ برابر حجم نفت، آب زیرزمینی استخراج می‌کند. این روند موجب فرونشست زمین شده و یکی از بحرانی‌ترین وضعیت‌های زیست‌محیطی را رقم زده است.

ترک فعل دولت‌ها در اجرای قوانین مرتبط با بهره وری و صرفه جویی آب باعث ناترازی شدید آب شده است

یکی از عوامل اصلی مصرف نادرست آب، قیمت پایین آن است. با وجود هشدارها و آموزش‌ها، استفاده از روش‌های بهینه مصرف آب چندان جدی گرفته نشده است. علاوه بر این، نشت شبکه‌های آبرسانی شهری، تصفیه و بازیافت نشدن فاضلاب و نبود قوانین سخت‌گیرانه برای کاهش مصرف، بحران آب را افزایش داده است. 

عبدالمجید شیخی، کارشناس منابع طبیعی درباره لزوم نظارت و سخت گیری های بیشتر در مصرف آب اعم از خانگی یا کشاورزی و اجرای طرح های مرتبط با مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی به «راهبرد معاصر» گفت: متأسفانه وضعیت منابع آبی کشور را می توان به ترک فعل دولت‌ها در اجرای قوانین مرتبط با نظارت بر مصرف آب مرتبط دانست. 

وی افزود: ترک فعل‌ها در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به دلیل بی توجهی کامل نسبت به اجرا و توسعه عملیات آبخیزداری و آبخوان داری و پیاده سازی طرح جامع آبخیزداری تبعات بی‌شماری ایجاد کرد.

کارشناس منابع طبیعی عنوان کرد: ترک فعل دولت‌ها در اجرای قوانین مرتبط با بهره وری و صرفه جویی آب باعث ناترازی شدید آب شده است. هرچند ناترازی در بخش آب و خشکسالی مختص ایران نیست، بلکه به دلیل تغییرات آب و هوایی دنیا با این مشکل مواجه شده است. به عنوان نمونه قاره اروپا که به عنوان قاره سبز و پربارش شناخته می‌شود، تابستان و پاییز گذشته خشکسالی عجیبی را با خالی شدن سدهای مخزنی خود در بسیاری از کشورها اعم از فرانسه، ایتالیا و حتی کشورهای مرکزی اروپا تجربه کرد. 

شیخی گفت: وضعیت خشکسالی و کمبود بارش ها ناشی از تغییرات عجیب شرایط آب و هوایی به‌ویژه در نیمکره شمالی زمین است. در عین حالی که خشکسالی را تجربه می کنیم، به دلیل تغییرات آب و هوایی سیلاب ها که به دلیل بارندگی های ناگهانی ایجاد می شود، خسارت های عظیمی بر ذخایر خاک و ابنیه های صنعتی و کشاورزی وارد می کند.

وی تصریح کرد: با اینکه چنین شرایطی بر دنیا عارض شده است، برای عبور از بحران هایی که می تواند در کشور ایجاد کند، لازم است توجه جدی نسبت به پیاده سازی الگوی آب داشت. پیاده سازی الگوی آب وابسته به اجرای  طرح جامع آبخوانداری و آبخیزداری است که از سال های گذشته به‌وسیله جهاد سازندگی تهیه شده، اما حدود 90 میلیون هکتار از زمین های کشور زیر پوشش طرح جامع قرار نگرفته اند.

کارشناس منابع طبیعی عنوان کرد: آبخوانداری و آبخیزداری طرحهای کوچکی به شمار می روند که قابلیت اجرای بالایی دارند. به عنوان نمونه، در بالادست آبخیز اگر سدهای پلکانی کوچک و... ایجاد شود، با ذخیره گاه‌های کوچک، آب کشتزارهای بالادست و آب  کشتزارهای پایین دست با تقویت سفره های آب های زمینی تأمین می شوند.

شیخی گفت: این روش ها به بالا آوردن آب های زیرزمینی آن هم  با طرح های کوچک اما با بازدهی سریع در فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری منجر می شوند؛ بنابراین، عملیات به دلیل اینکه زودبازده است، باید اجرا شود. اگر سختگیری مورد نظر مسئولان  در جلوگیری از مصرف بی رویه آب‌های شرب شهری است، این کار باید انجام شود؛ زیرا خیلی ها در مصرف آب شرب صرفه جویی نمی کنند، لذا نیازمند سخت گیری در این حوزه هستیم. 

آبخوانداری و آبخیزداری طرحهای کوچکی به شمار می روند که قابلیت اجرای بالایی دارند

وی درباره راهکارهای سختگیرانه ای که به کاهش مصرف آب منتهی می شود، عنوان کرد: برای جلوگیری از اسراف آب باید مانند حق اشتراک برق، حق اشتراک آب نیز پلکانی شود؛ البته استانداردی که برای این منظور تعریف می شود، باید مطابق عرف جامعه باشد و طبق میانگین میزان عرضه آب، تقاضا را تنظیم کنند تا جدول هزینه های حق اشتراک تنظیم و استاندارد متناسب رفتار مصرفی کشور برای اجرا ابلاغ شود.