فرصت‌های اقتصادی پیاده‌روی اربعین
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ از چند سال گذشته موضوع پیاده روی اربعین و حضور در این رویداد بی نظیر قوت گرفته و شیعیان از سراسر جهان و با هدف پاسداشت حماسه عاشورا و پرچمداری کاروان اسرا با پای پیاده مسیرهایی چند 10 کیلومتری ازجمله نجف اشرف تا کربلای معلی را طی می‌کنند و خود را به حرم اباعبدالله الحسین و ابوالفضل العباس (علیهم السلام) می رسانند.
آنچه می توان به عنوان چالش جدی در مسیر میزبانی درنظر گرفت، نبود زیرساخت‌های اقتصادی چه از حیث فنی و زیربنایی و چه از حیث کالایی و خدماتی در عراق است
خدمت رسانی به بیش از 20 میلیون زائر از اهمیت بسزایی برخوردار و نیازمند برنامه ریزی لازم و دقیق است. همچنین با توجه به حضور بیش از ۴میلیون ایرانی ( ۲۰ درصد زوار) از سویی و نزدیکی مرزی و همسایگی ایران و عراق از سوی دیگر و نیز روابط تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و عراق ( که در سالیان اخیر عراق را به دومین شریک تجاری ایران در حوزه صادرات تبدیل کرده است) باید در خصوص استفاده از فرصت این رویداد مذهبی در راستای بسط و توسعه روابط اقتصادی و تجاری ایران و عراق امعان نظر بیشتری صورت پذیرد .
خدمت به زوار پیاده روی اربعین به عنوان سنت قدیمی در عراق از اهمیت شایانی برخوردار است، ساختار حکمرانی و دولتی در آن نقش چندانی ندارد و به وسیله افراد، هیآت مذهبی، قبایل و در یک کلام مردم صورت می پذیرد. همه افراد و گروه‌های مذهبی با استفاده از امکانات خود تلاش می کنند تا به بهترین نحو نسبت به پذیرایی از زوار اقدام نموده و بدون هیچ چشمداشت و منتی در این مسیر گام برمی‌دارند.
آنچه می توان به عنوان چالش جدی در مسیر میزبانی درنظر گرفت، نبود زیرساخت‌های اقتصادی چه از حیث فنی و زیربنایی و چه از حیث کالایی و خدماتی در عراق است. با وجود تجربه چندین ساله در برگزاری چنین رویدادی، دولت و بخش عمومی نتوانسته اند همگام با مردم و بخش خصوصی به عنوان مسئول مستقیم این موضوع، همراهی کنند.
در بخش زیرساختی و با توجه به تجربه ذی قیمت بخش خدمات فنی و مهندسی جمهوری اسلامی ایران، آن‌گونه که شایسته است، از این توانمندی استفاده نشده و از ورودی مرز عراق می توان فرصت‌های زیادی برای سرمایه گذاری یافت که در غیاب فعالان اقتصادی و تجاری کشور و با وجود سهم بالا و اثرگذار ایران در تعداد زوار اربعین حسینی و سایر رویدادهای مذهبی عراق، حضور چندان پر رنگی از جمهوری اسلامی ایران دیده نمی شود.
حتی اگر حضور در عراق را محدود به پیاده روی اربعین، آن هم فاصله حدود ۸۰ کیلومتری نجف تا کربلا کنیم، می توان فرصت‌های زیادی مشاهده کرد که در غیاب فعالان اقتصادی ایرانی احتمالاً رقبا از سایر کشورها که چندان نزدیکی از لحاظ فرهنگی و مذهبی و حتی اقتصادی با مردم عراق ندارند؛ بازار این کشور را قبضه می‌کنند و اجازه خودنمایی به محصولات و خدمات ایرانی نمی دهند.
از حیث زیرساختی، در طول مسیر پیاده روی، جاده ها و راه‌های مواصلاتی نیاز به تغییرات اساسی دارند و با ظرفیت‌های بالقوه کشوری گردشگرپذیر (آن هم از نوع مذهبی) در تجانس نیست. این مسأله یعنی مشکلات زیرساختی در حوزه مواصلاتی داخل شهرها و حتی معابر، امنیت و سلامت زوار را تحت الشعاع قرار می‌دهد و بعضی مواقع حوادث تأسف‌باری رخ می‌دهد.
زیرساخت‌های موجود در بخش پذیرایی علی الخصوص مواکب موجود در سراسر مسیر فاقد استانداردهای لازم هستند و متولیان مواکب، پذیرایی و تغذیه زوار را اولویت خود قرار داده اند. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران ظرفیت‌های بسیار متنوعی در حوزه ساختمان سازی و مصالح ساختمانی دارد که بی تردید ظرفیت‌های بالقوه و آشکار پیاده روی اربعین می تواند فرصت‌های بدیعی در اختیار پیمانکاران ایرانی قرار دهد و وارد بازی برد برد شوند.
نکته مهم و تأسف آور، نبود کالاهای ایرانی در زمینه پذیرایی از زوار است که ابهاماتی ایجاد می کند؛ اینکه چرا با وجود روابط تجاری گسترده با عراق، از این فرصت بهینه در جهت شناساندن ظرفیت‌های بالقوه اقتصادی، تجاری و حتی فرهنگی کشور استفاده نشده است؟
درحالی‌که انواع کالاها و مواد غذایی از سایر کشورها در پذیرایی اربعین به وفور قابل مشاهده است، حتی مقدور نشده متناسب با مذاق مصرف کننده ایرانی حاضر در عراق، مواد غذایی و کالاهای مصرفی مورد نیاز به این بازار تزریق شود و معدود کالاهای ایرانی مصرفی نمی تواند با توجه به حجم بالای مصرف در دوره 20 روزه پاسخگوی کم توجهی به این مقوله باشد.
زیرساخت‌های موجود در بخش پذیرایی علی الخصوص مواکب موجود در سراسر مسیر فاقد استانداردهای لازم هستند و متولیان مواکب، پذیرایی و تغذیه زوار را اولویت خود قرار داده اند
به هر صورت، درحالی‌که مسئولان و متولیان تجارت خارجی بارها از ضرورت گسترش روابط تجاری با کشور عراق به شیوه‌های مختلف به ویژه رویدادهای مذهبی (که نقش بسزایی در شناساندن جمهوری اسلامی ایران به سایر کشورها و همچنین مقابله با دیدگاه‌های ایران ستیزانه) سخن به زبان آورده اند و حتی اعلام شده سه رایزن بازرگانی به عراق اعزام کرده اند، لازم است برنامه ریزی لازم در اسرع وقت و با هماهنگی طرف عراقی برای استفاده از فرصت‌های مذهبی و فرهنگی پیش رو انجام و از فرصت‌ها استفاده بهینه شود.
برآورد نیازهای کالایی و خدماتی عراق با توجه به تعدد زوار در سال، چه از نظر کمی و چه از نظر توجه به سلیقه و مذاق مصرف کنندگان و همچنین تهییج و ترغیب تجار و صادرکنندگان ایرانی به حضور در بازار عراق ازجمله اقداماتی است که نظام سیاست‌گذاری و حکمرانی تجاری کشور لازم است انجام دهد تا از این طریق، ضمن افزایش مبادلات تجاری دو کشور، مسیری نیز به سمت صادرات کالاهای نهایی، مصرفی و واجد ارزش افزوده گشوده شود.