گران کردن زندگی در پایتخت؛ نسخه درمانی یا مولد ناامنی؟

به گزارش "راهبرد معاصر"؛ سیاست های اجرایی دولت ها همواره در جهت عریض کردن و افزایش جمعیت پایتخت بوده، بی آنکه توجهی به زیرساخت ها و ظرفیت های ابر کلان شهر تهران شود. تمرکز گرایی در تهران و عدم توجه به گسترده کردن دامنه امکانات و سخت افزارها در دیگر شهرها و حتی روستاهای کشور سبب شده تا مردم از اقصی نقاط میهن برای زیستنی بهتر و مناسب تر و همچنین یافتن کسب وکار برای نجات از بیکاری به تهران کوچ کنند.

این در حالیست که زیرساخت های پایتخت نمی تواند پاسخی درخور برای مهاجرین ایجاد کند و همین عاملی برای رشد بزهکاری و عدم رعایت حقوق شهروندی در حوزه های مختلف می شود، چراکه شخص کمترین قرابتی با فرهنگ خود و تهران می بیند و از دگرسو، شاهد بی تفاوتی مدیران کشوری به مطالبات و نیازهایی ست که او را فرسنگ ها از دیار خویش دور کرده و به پایتخت رسانده است.

در این میان هستند کسانی که تاکید بر گران کردن زندگی در تهران برای کاهش جمعیت این شهر می کنند. مسئولینی که بدون اشاره به سیاستگذاری های غلط شان طی سه دهه اخیر تنها مردم را مقصر این وضع موجود می بینند و اینک در اندیشه خروج مردم از پایتخت و به حاشیه راندن آن ها هستند. در آخرین نمونه این اظهارات، مرتضی الویری عضو اصلاح طلب شورای هر پایتخت است که گران کردن زندگی در تهران را نسخه شفابخش رفع معضلات پایتخت می داند و تاکید می کند: «هرکس توانایی پرداخت این هزینه ها را ندارد، به حاشیه شهر نقل مکان کند. امان ا.. قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت و گویی ضمن انتقاد از گران کردن زندگی در شهر تهران خاطرنشان کرد: مسئولین به جای حل مشکلات نباید در مسیر ایجاد و تشدید بحران گام بردارند.»

وی گران کردن و بالا بردن هزینه زندگی در کلان شهرها را یک تئوری قابل قبول البته در برخی مواقع خاص دانست که در حال حاضر در پایتخت پاسخ مثبت به مجریان نخواهد داد. این جامعه شناس افزود: «گران کردن نرخ زندگی در تهران زمینه ساز بزرگ تر شدن شکم طبقه مرفه و ثروتمند و خرد شدن طبقه متوسط جامعه خواهد شد. لذا متولیان و مدیران شهری باید در نظر داشته باشند که با پیشنهاداتی که ارائه می دهند به دنبال چه چیزی هستند.»

به نظر می رسد نکته ای که از آن غفلت ورزیده می شود عدم توجه به سطح امنیت تهران و حاشیه نشین هاست . آنچه که مسلم است با اجرای چنین طرحی شاهد رشد افسارگسیخته ناامنی و بزهکاری در حاشیه شهرها خواهیم بود و هزینه بسیاری بیش از آنچه به شهروندان تحمیل می شود را می بایست در زمینه رفع بحران ها و تامین امنیت شهروندان به کار گرفت.

قرایی مقدم در بررسی تاثیر افزایش هزینه زندگی در تهران با بالا رفتن نرخ بزهکاری و آسیب های اجتماعی در پایتخت گفت:« من تئوری میدان نیرو را برای آسیب‌های اجتماعی طراحی کرده ام. اگر خطی افقی را "خط تعادل" بنامیم در زیر خط تعادل تمام دلایلی که باعث آسیب اجتماعی مثل دزدی افراد می‌شود را به صورت فلش‌های عمودی فرض کنیم (خانواده، دوستان، محل زندگی، گرانی و ...) فلش‌های زیادی از زیر خط افقی به آن نیرو وارد می‌کنند. به این فلش‌ها نیروهای برانگیزنده می‌گوییم. »

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «در بالای خط افقی، نیروهای بازدارنده هستند. نیروهایی که به صورت فلش به سمت پایین هستند. نیروهای بازدارنده مثل ارزش‌های اخلاقی و.. اگر بنا باشد هزینه زندگی در تهران افزایش یابد این دقیقا به مثابه خط تعادل در تئوری میدان نیرو عمل خواهد کرد.»

این جامعه شناس ضمن تاکید بر ایجاد بحران با گران کردن زندگی در کلان شهر تهران و افزایش فشارها بر مردم تاکید کرد: «تحقق این فرضیه افزایش نارضایتی های اجتماعی را در بر خواهد داشت. شما باید به این نکته توجه داشته باشید که اساسا گران کردن زندگی در تهران فقط به این کلان شهر منحصر نخواهد شد، بلکه اثرات مستقیم خود را بر دیگر شهرها و حتی روستاهای کشور خواهد داشت و این در تعارض مستقیم با امنیت ملی خواهد بود.»

طرح گران کردن زندگی در پایتخت که البته در زمان کرباسچی مطرح شد و یک دهه ای به پستوی خاطرات نقل مکان کرده بود، این بار به شکل جدی تری از سوی مدیران شهری مطرح می شود. اکنون الویری و چندی پیش نیز حناچی معاون شهردار تهران بر اخذ عوارض از خودروها در بزرگراه ها و افزایش هزینه تردد شهروندان در سطح شهر به میان آورده بود.

قرایی مقدم این قبیل سیاست ها را زمینه رشد نگرانی می داند و تاکید می کند: «من به شخصه، به شدت از تحقق گران شدن زندگی در تهران نگران هستم و این را از منظر جامعه شناختی و بر مبنای بررسی های کامل عرض می کنم. اگر بنا داریم کاهش تراکم را در کلان شهرها شاهد باشیم، این مسیر غلط است، می بایست در این راستا به تمرکز زدایی روی آوریم و توجه بیشتری به روستاها و توزیع امکانات داشته باشیم.»

اینکه تا چه اندازه باید با اندیشه روی کارآمده در مدیریت شهری پایتخت در انتظار عملیاتی شدن تئوری های شکست خورده همچون افزایش هزینه زندگی در تهران باشیم موضوعی ست که زمان پاسخ در شانی به آن خواهد داد، اما تست کردن شهر و شهروندان با تزهای چالش برانگیز نه تنها کمکی به افزایش رفاه و بهبود زندگی مردم نخواهد کرد، بلکه می بایست شاهد تحمیل هزینه ها به جامعه و مردم از قبل رشد قارچ گونه بزهکاری ها باشیم.