چه کسی برنده نوبل ادبیات می‌شود؟
به گزارش راهبرد معاصر، در فاصله کمتر از یک روز مانده به اعلام برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۵، بنا بر داده‌های شرکت‌های شرط‌بندی، نام‌هایی، چون آمیتاو گوش، لاسلو کراسناهورکایی، کریستینا ریورا گارزا و انریکه ویلا-ماتاس در صدر فهرست احتمالی برندگان قرار دارند؛ در حالی که احتمال پیروزی نویسندگانی از آسیا و جهان اسپانیایی‌زبان نیز افزایش یافته است.
برنده جایزه نوبل ادبیات روز پنجشنبه در استکهلم اعلام می‌شود؛ زمانی که طبق سنت هرساله، خوانندگان، ناشران، مترجمان و نویسندگان می‌کوشند حدس بزنند چه کسی تماس تاریخی آکادمی سوئد را دریافت خواهد کرد.
بنا بر داده‌های شرکت «لدبروکس»، کان شوئه نویسنده چینی و لاسلو کراسناهورکایی نویسنده مجارستانی بیشترین شانس را دارند. پس از آنها، دو نویسنده اسپانیایی‌زبان یعنی کریستینا ریورا گارزا از مکزیک و انریکه ویلا-ماتاس از اسپانیا، در کنار جرالد مورنین از استرالیا، میرچا کارتارسکو از رومانی و توماس پینچن از ایالات متحده در رده‌های بعدی دیده می‌شوند.
بر اساس تجمیع داده‌های وب‌سایت «نایسر آدز»، نام آمیتاو گوش نویسنده هندی در صدر فهرست قرار گرفته است. دیگر چهره‌های شاخص در این رتبه‌بندی عبارت‌اند از: هاروکی موراکامی (ژاپن)، آن کارسون (کانادا) و جامائیکا کینکید (آنتیگوا). همچنین نام‌های آشنایی، چون مارگارت اتوود، لیودمیلا اولیتسکایا و ارسی سوتیروپولو نیز در میان مدعیان دیده می‌شوند.
زبان و جغرافیا؛ مؤلفه‌های تأثیرگذار
هر سال عوامل جغرافیایی و سیاسی نیز در گمانه‌زنی‌های نوبل نقش دارند. این امر ممکن است در سال ۲۰۲۵ به سود شاعر سوری آدونیس باشد که سال‌هاست نامش در فهرست نهایی دیده می‌شود. از سوی دیگر، از آن‌جا که ۱۵ سال از آخرین باری که یک نویسنده اسپانیایی‌زبان (ماریو بارگاس یوسا در ۲۰۱۰) برنده نوبل شده می‌گذرد، ممکن است نوبت دوباره به جهان اسپانیایی‌زبان برسد.
اگر آمیتاو گوش موفق به دریافت جایزه شود، او دومین نویسنده هندی پس از رابیندرانات تاگور (۱۹۱۳) خواهد بود که چنین افتخاری را کسب می‌کند.
توازن جنسیتی و روند داوری
آکادمی سوئد تأکید دارد که نوبل ادبیات صرفا یک جایزه ادبی است. هیات داوران شش‌نفره آن هر سه سال تغییر می‌کند و امسال به ریاست آندرس اولسون (۷۶ ساله) فعالیت دارد. اعضای هیات داوران ۲۰۲۵ عبارت‌اند از: الن متسون، آن سوارد، استیو سم‌سندبرگ، آنا-کارین پالم و ماتس مالم (دبیر دائمی آکادمی).
پس از جنجال‌های سال ۲۰۱۸، آکادمی تلاش کرده توازن جنسیتی را در ترکیب اعضا و فهرست برندگان حفظ کند.
در دهه گذشته، توازن جنسیتی میان برندگان نیز بیشتر رعایت شده است. سال گذشته، هان کانگ از کره جنوبی به‌عنوان اولین زن آسیایی و نخستین نویسنده کره‌ای‌تبار موفق به دریافت نوبل شد و نشان داد که برای درخشش در این جایزه نیازی نیست حتماً بالای ۷۰ سال سن داشت.
فرآیند انتخاب از ژوئن تا آگوست با مطالعه آثار نامزد‌ها آغاز می‌شود و از سپتامبر جلسات نهایی داوری تشکیل می‌شود. یادداشت‌های مربوط به این مباحث طبق قانون نوبل، تا ۵۰ سال آینده محرمانه باقی می‌مانند. اما روز پنجشنبه، با اعلام نام برنده، نویسنده‌ای یک تماس سرنوشت‌ساز از استکهلم دریافت خواهد کرد.
پیش‌بینی یا شانس؟
فیتزکارلدو ناشر بریتانیایی که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شده، طی تنها یک دهه توانسته چهار برنده نوبل را پیش‌بینی کند:سوتلانا آلکسیویچ (۲۰۱۵)، اولگا توکارچوک (۲۰۱۸)، آنی ارنو (۲۰۲۲) و یون فوسه (۲۰۲۳).
ژاک تستار مدیر فرانسوی‌ـ‌بریتانیایی این انتشارات، سال گذشته در گفت‌و‌گو با روزنامه اسپانیایی ال پاییس گفت که این موفقیت بیشتر حاصل شانس و دقت در دنبال‌کردن ترجمه‌ها و واکنش‌های بین‌المللی به آثار نویسندگان است.
نخستین پیش‌بینی موفق او مربوط به سوتلانا آلکسیویچ بود؛ او پس از خواندن نسخه فرانسوی آثار آلکسیویچ و مشاهده بازتاب گسترده آنها در فصل ادبی فرانسه، حقوق انتشارش را خرید، چند ماه پیش از آن‌که این نویسنده بلاروسی برنده نوبل ادبیات نام بگیرد. / روزنامه ال‌پائیس