دو گام مهم انگلیس / تحریم انرژی روسیه و لغو تحریم تسلیحاتی قفقاز جنوبی
به گزارش راهبرد معاصر، انگلیس در ماه اکتبر جاری دو گام مهم در سیاست خارجی خود برداشت: در چارچوب حمایت از اوکراین، تحریم‌ها علیه روسیه را به طور قابل توجهی گسترش داد تا بخش انرژی این کشور را نیز شامل شود و همزمان، تحریم تسلیحاتی 30 ساله‌ای را که بر ارمنستان و جمهوری آذربایجان اعمال کرده بود، لغو کرد.
این تصمیمات که در نگاه اول به حوزه‌های جداگانه‌ای تعلق دارند، در واقع می‌توانند به عنوان حلقه‌های مکمل یکدیگر در استراتژی ژئوپلیتیکی و امنیتی لندن ارزیابی شوند. در این گزارش، خط استراتژیکی که هر دو اقدام را به هم پیوند می‌دهد و انگیزه‌های پشت این تغییرات تحلیل می‌شود.
راهبرد «قدرت و انتخاب» در سیاست خارجی انگلیس
دولت انگلیس در پس‌زمینه جنگ اوکراین، با به کارگیری «قدرت سخت» علیه روسیه، تحریم‌های اقتصادی را به حداکثر رسانده است. در آخرین بسته، با 90 تحریم جدید، شرکت‌های غول‌پیکر انرژی روسیه یعنی «روس‌نفت» و «لوک‌اویل» هدف قرار گرفته‌اند. همچنین چهار پایانه نفتی در چین، 44 تانکر از «ناوگان سایه» صادرکننده نفت روسیه و حتی شرکت هندی Nayara Energy نیز در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند.
این اقدامات مستقیماً با هدف خشکاندن درآمدهایی است که «صندوق وزارت دفاع روسیه» را پر می‌کند و لندن آشکارا عزم خود را برای قطع جریان‌های مالی کرملین نشان می‌دهد.
به موازات این اقدام، انگلیس با نشان دادن «قدرت نرم» و ابتکار دیپلماتیک در قفقاز جنوبی، تحریم تسلیحاتی موجود از سال 1992 را لغو کرده است. در بیانیه رسمی آمده است که این تصمیم با هدف ارتقای روابط دوجانبه با ارمنستان و آذربایجان به سطح مشارکت راهبردی و حمایت از آن‌ها در برابر «تهدیدهای هیبریدی» اتخاذ شده است.
به عبارت دیگر، انگلیس از یک سو با اعمال اقدامات تنبیهی (تحریم‌ها) علیه روسیه موضعی سخت نشان می‌دهد و از سوی دیگر، با ارائه پیشنهادات تشویقی (لغو تحریم، همکاری امنیتی) به کشورهای قفقاز، تأثیر نرم خود را اعمال می‌کند.
ردپای آذربایجان: نام‌های آشنا در فهرست تحریم‌ها
یکی از جنبه‌های قابل توجه بسته تحریمی جدید انگلیس علیه روسیه، گنجاندن نام تعدادی از بازرگانان و مدیران آذربایجانی در این فهرست است.
در میان افراد تحریم‌شده، نام‌های شناخته‌شده‌ای مانند «واحد علی‌اکبروف»، رئیس شرکت «لوک‌اویل»، «گود نیسانوف»، رئیس هیئت مدیره شرکت «کیفسکایا پلوشاد» و شریک تجاری او «زاراخ ایلیف» به چشم می‌خورد. هر دوی آن‌ها به عنوان سرمایه‌گذاران اصلی پروژه‌های بزرگ تجاری و املاک در پایتخت روسیه شناخته شده و با محافل تجاری نزدیک به کرملین در ارتباط هستند.
علاوه بر این، مدیران شرکت تجارت نفت «Coral Energy Group» و مدیران شرکت «Mastel Makina» نیز در این فهرست قرار دارند. اما نامی که به طور ویژه جلب توجه می‌کند، «فکرت تقی‌یف» است. او در زمان مرگ سرگئی ماگنیتسکی، وکیل روس، در زندان «ماتروسکایا تیشینا» در سال 2009، رئیس این زندان بوده است. دولت بریتانیا او را به عنوان فردی مسئول در بدرفتاری با ماگنیتسکی معرفی و به مشارکت در پنهان کردن شواهد مربوط به شرایط مرگ او متهم کرده است.
امنیت و توازن منطقه‌ای
تصمیمات انگلیس در تحریم‌های انرژی علیه روسیه با هدف تضعیف توان نفوذ جهانی مسکو صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، انگلیس با لغو تحریم تسلیحاتی در قفقاز جنوبی، فرصت‌های حضور خود را در منطقه‌ای که مدت‌ها حوزه نفوذ قدرت‌هایی مانند روسیه و ترکیه محسوب می‌شد، گسترش می‌دهد. این تصمیم به معنای ورود فعالانه‌تر این کشور به معماری امنیتی این منطقه است.
یک مانور دیپلماتیک پیام‌محور
اقدامات لندن پیام‌های دیپلماتیک قدرتمندی را نیز ارسال می‌کند. پیام به اروپا و جامعه بین‌المللی این است که انگلیس در مسئله اوکراین موضعی قاطع دارد.
به گفته «ایوت کوپر»، وزیر امور خارجه، «بریتانیا و متحدانش به نفت، گاز و ناوگان سایه پوتین حمله می‌کنند و تا زمانی که او از سیاست تجاوزکارانه‌اش دست نکشد، متوقف نخواهند شد.»
پیام به قفقاز جنوبی نیز این است که لندن قصد دارد در فرآیند صلح و ثبات منطقه سرمایه‌گذاری کرده و «نقشی عملی» ایفا کند. مقامات انگلیس تأکید کرده‌اند که از ابتکارات صلح اخیر بین ارمنستان و آذربایجان استقبال کرده و آن را پایه‌ای برای صلح پایدار در منطقه می‌دانند.
زمان‌بندی و بستر ژئوپلیتیکی
همزمانی این دو تصمیم قابل توجه است. این هماهنگی نشان می‌دهد که انگلیس وارد مرحله جدیدی از سیاست خارجی خود شده است: اتخاذ موضعی فعال و به دست گرفتن ابتکار عمل در چند جبهه به طور همزمان. در شرایطی که اتحادیه اروپا در حال بحث بر سر نوزدهمین بسته تحریمی است و دولت ترامپ در واشنگتن تمایلی به اعمال تحریم‌های بیشتر علیه روسیه نشان نمی‌دهد، لندن پیشگامی در هدف قرار دادن درآمدهای انرژی مسکو را بر عهده گرفته است.
همزمان، بستر ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی به سرعت در حال تغییر است و پس از پیشرفت در مذاکرات صلح با میانجیگری آمریکا، انگلیس از این «پنجره فرصت» برای بازتعریف سیاست خود در منطقه استفاده کرده است.
در نتیجه، گسترش تحریم‌ها علیه روسیه و لغو تحریم تسلیحاتی علیه ارمنستان و آذربایجان، دو روی یک سکه در یک خط استراتژیک واحد به نظر می‌رسند. هدف لندن به دست گرفتن ابتکار عمل در تقابل‌های جهانی، تضعیف مراکز قدرت رقیب و پر کردن هرگونه خلاء در حوزه نفوذ خود است./تسنیم