قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴/ فرصت تازه برای بازنشستگی با سابقه کمتر از ۱۵ سال
قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ یکی از مهم‌ترین اصلاحات ساختاری در نظام بیمه‌ای کشور است که توسط سازمان تأمین اجتماعی با هدف بهبود عدالت بیمه‌ای و پایداری صندوق‌های بازنشستگی اجرا می‌شود. این قانون، گامی اساسی در راستای به‌روزرسانی پارامترهای بازنشستگی و تطبیق نظام تأمین اجتماعی با شرایط اقتصادی و جمعیتی جدید محسوب می‌شود. بر اساس مفاد این قانون، افرادی که دارای سابقه بیمه‌پردازی کمتر از ۱۵ سال هستند نیز می‌توانند تحت شرایط خاص، از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند. این اصلاح نه‌تنها باعث افزایش پوشش بیمه‌ای می‌شود، بلکه انگیزه‌ی بیشتری برای استمرار پرداخت حق بیمه در بین نیروی کار ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، توجه ویژه به سنوات بیمه و تعیین ضرایب جبرانی برای کسری سابقه، موجب شده است تا مسیر بازنشستگی برای گروه‌های مختلف منصفانه‌تر و شفاف‌تر شود. به همین دلیل، قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ را می‌توان نقطه‌ی عطفی در مسیر تحول نظام تأمین اجتماعی کشور دانست؛ تحولی که هم منافع بیمه‌شدگان و هم پایداری مالی صندوق‌ها را در نظر گرفته است.
قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴؛ اصلاح بزرگ در نظام تأمین اجتماعی و سنوات بیمه‌ای
قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ یکی از مهم‌ترین اصلاحات در نظام بازنشستگی کشور به شمار می‌آید. این قانون که در چارچوب برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران تدوین شده، با هدف بهبود عدالت بیمه‌ای، افزایش پایداری صندوق‌های بازنشستگی و انطباق نظام بیمه‌ای با شرایط جدید اقتصادی، از سوی سازمان تأمین اجتماعی اجرایی شده است.
در این طرح، شرایط بازنشستگی، به‌ویژه برای افرادی که سابقه بیمه‌پردازی کمتر از ۱۵ سال دارند، تغییرات اساسی پیدا کرده و راهی تازه برای بهره‌مندی از مزایای بازنشستگی فراهم شده است.
اهداف قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴
اصلاح قانون بازنشستگی با هدف ایجاد انعطاف‌پذیری بیشتر در سنوات بیمه‌ای و رفع نابرابری‌های پیشین طراحی شده است. در سال‌های گذشته، بسیاری از بیمه‌شدگان با سابقه پایین‌تر از ۱۵ سال، امکان بازنشستگی نداشتند و این موضوع منجر به محرومیت بخشی از نیروی کار از مزایای بازنشستگی می‌شد.
با تصویب قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴، این محدودیت از بین رفته و بیمه‌شدگان با سوابق کمتر نیز می‌توانند با استفاده از ضرایب جبرانی، به حد نصاب لازم برای بازنشستگی برسند.
تغییرات اصلی در قانون جدید بازنشستگی
به گفته‌ی بشیر عمرانی، مدیرکل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین اجتماعی، مبنای محاسبات در این قانون بر اساس مجموع سوابق بیمه‌شده تا تاریخ ۱۴۰۳/۰۵/۰۳ تعیین می‌شود. این تاریخ، نقطه‌ی مرجع برای اعمال ضرایب افزایش سنوات بیمه‌ای و جبران کسری سابقه است.
اصلاحات جدید سه محور اصلی دارد:
-
بازنشستگی با سابقه کمتر از ۱۵ سال:
افراد دارای سوابق کمتر از ۱۵ سال نیز می‌توانند با استفاده از ضرایب افزایش سنوات، درخواست بازنشستگی دهند. -
بازنشستگی کامل با ۳۵ سال سابقه:
بیمه‌شدگانی که ۳۵ سال سابقه دارند، طبق روال گذشته و بدون تغییر بازنشسته می‌شوند. -
ثبات قوانین برای سابقه بالای ۲۸ سال:
برای افراد با سابقه بیش از ۲۸ سال، شرایط پیشین بدون تغییر باقی مانده است تا ثبات تعهدات بلندمدت حفظ شود.
جدول افزایش سنوات بیمه‌پردازی
در قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴، یک جدول رسمی برای محاسبه‌ی افزایش سنوات بیمه‌ای متناسب با میزان سابقه‌ی بیمه‌پردازی ارائه شده است. این جدول به بیمه‌شدگان کمک می‌کند تا به‌صورت شفاف بدانند چه میزان سابقه به صورت جبرانی به سنوات آنان افزوده می‌شود:
| سابقه پرداخت حق بیمه تا تاریخ ۱۴۰۳/۰۵/۰۳ | میزان افزایش سنوات بیمه‌پردازی به ازای هر سال کسری |
|---|---|
| بیش از ۲۸ سال | بدون تغییر (طبق روال گذشته) |
| از ۲۵ تا ۲۸ سال | ۲ ماه |
| از ۲۰ تا ۲۵ سال | ۳ ماه |
| از ۱۵ تا ۲۰ سال | ۴ ماه |
این ضرایب به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فاصله‌ی بیمه‌شده تا بازنشستگی کامل به‌تدریج جبران شود و از فشار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی کاسته گردد.
نحوه محاسبه ضریب افزایش سنوات بیمه‌ای
محاسبات ضریب افزایش در قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ با دقت و بر پایه‌ی سوابق موجود هر فرد انجام می‌شود:
-
سوابق بین ۲۰ تا ۲۵ سال:
برای هر سال کسری تا بازنشستگی، ۳ ماه به سنوات بیمه‌ای اضافه می‌شود. -
سوابق بین ۱۵ تا ۲۰ سال:
برای هر سال کسری، ۴ ماه به مجموع سابقه بیمه افزوده می‌شود.
این رویکرد موجب می‌شود افراد دارای سوابق پایین‌تر نیز بتوانند با جبران تدریجی، از مزایای بازنشستگی استفاده کنند.
سازوکار ثبت و صحت‌سنجی سوابق در سازمان تأمین اجتماعی
تمامی محاسبات در چارچوب سازمان تأمین اجتماعی و بر اساس ماده (۴) قانون تأمین اجتماعی انجام می‌شود.
سوابق بیمه‌ای زمانی شکل می‌گیرد که فرد در ازای دریافت مزد، در یک رابطه‌ی کارگری و کارفرمایی مشغول به کار باشد.
مراحل ثبت سوابق بیمه‌ای
-
ارسال لیست بیمه توسط کارفرما:
کارفرمایان موظف‌اند لیست حقوق و کارکرد کارکنان را ماهانه به سازمان ارسال کنند. -
ثبت و محاسبه توسط سیستم تأمین اجتماعی:
پس از بررسی، سوابق در پرونده‌ی بیمه‌شده ثبت می‌شود. -
بازرسی میدانی در صورت ابهام:
در صورت وجود مغایرت، بازرسان سازمان به کارگاه مراجعه و صحت اطلاعات را تأیید می‌کنند.
بیمه اختیاری و مشاغل آزاد
یکی از بخش‌های مهم قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴، گسترش پوشش برای مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری است.
افرادی که کارفرما ندارند، می‌توانند با عقد قرارداد بیمه‌ی اختیاری، حق بیمه خود را شخصاً پرداخت کرده و از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند.
در این حالت نیز محاسبه‌ی سنوات بیمه‌ای مطابق همان ضرایب جبرانی انجام می‌گیرد. این سیاست به عدالت بیمه‌ای و پایداری صندوق‌های بازنشستگی کمک شایانی می‌کند.
سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین اجتماعی
برای افزایش شفافیت و نظارت عمومی، سازمان تأمین اجتماعی سامانه‌ای به آدرس www.es.tamin.ir راه‌اندازی کرده است.
در این سامانه، بیمه‌شدگان می‌توانند سوابق کامل خود را مشاهده و در صورت مشاهده‌ی مغایرت، به صورت آنلاین اعتراض ثبت کنند.
از سال ۱۴۰۳ به بعد، پیامک‌های ماهانه‌ای نیز برای اطلاع‌رسانی به بیمه‌شدگان ارسال می‌شود که شامل موارد زیر است:
-
تعداد روزهای بیمه‌شده
-
دستمزد مبنای محاسبه‌ی حق بیمه
-
عنوان شغلی ثبت‌شده در سیستم
این اقدام گامی مهم در راستای دیجیتالی‌سازی فرآیندها و شفاف‌سازی عملکرد سازمان تأمین اجتماعی محسوب می‌شود.
تأثیر قانون جدید بر صندوق‌های بازنشستگی
اجرای قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ علاوه بر افزایش عدالت اجتماعی، موجب پایداری بیشتر صندوق‌های بازنشستگی نیز می‌شود.
با اعمال ضرایب جبرانی و اصلاح پارامتریک سن و سنوات بازنشستگی، فشار مالی بر منابع بیمه‌ای کاهش یافته و امکان برنامه‌ریزی بلندمدت برای پرداخت مستمری‌ها فراهم می‌شود.
قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ گامی بزرگ در مسیر اصلاح ساختار سازمان تأمین اجتماعی و تقویت پایداری صندوق‌های بازنشستگی کشور است.
این قانون با فراهم کردن امکان بازنشستگی با سابقه کمتر از ۱۵ سال، عدالت بیمه‌ای را به واقعیت نزدیک‌تر کرده و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، فرآیند نظارت بر سنوات بیمه‌ای را برای تمامی بیمه‌شدگان شفاف‌تر ساخته است.
در نتیجه، آشنایی دقیق با این قانون و پیگیری مستمر سوابق بیمه‌ای از طریق سامانه‌های رسمی، می‌تواند نقش مهمی در تأمین آینده‌ی مالی و رفاهی کارگران و کارکنان ایفا کند.