راهبرد آمریکا در قبال ایران پس از جنگ تحمیلی
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ گزارش «ساختن بر مبنای پیروزی؛ راهبرد ایالات متحده در قبال ایران پس از جنگ ۱۲ روزه[1]» که به وسیله مرکز سیاست ایران در مؤسسه یهودی امنیت ملی آمریکا (JINSA) اکتبر ۲۰۲۵ منتشر شد، سندی راهبردی است که به ترسیم مسیر سیاستی تهاجمی برای ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. این گزارش درگیری ماه ژوئن اسرائیل و آمریکا با ایران را «لحظه ای تعیین‌کننده[2]» می داند که باید از آن برای تغییر بنیادین رفتار و درنهایت نظام ایران بهره‌برداری کرد. هدف اصلی این سند، ارائه چارچوب عملیاتی برای واشنگتن است تا از آن برای اعمال فشار حداکثری و دستیابی به اهداف بلندمدت خود استفاده کند.
هرگونه توافق دیپلماتیک آینده باید «سخت‌گیرانه و جامع» و شامل شرایطی فراتر از محدودیت‌های زمانی صرف باشد
پیامدهای «جنگ ۱۲ روزه» و ارزیابی شکست‌ها
جنگ ۱۲ روزه موفقیت عملیاتی بزرگ برای ائتلاف آمریکا و اسرائیل بود که به ضرباتی به توانمندی‌های کلیدی ایران و متحدانش منجر شد. برنامه هسته ای، حلقه نیابتی ایران و توان موشکی این کشور دچار ضرباتی شده است.
ایران درصدد بازیابی و تقویت نقاط آسیب دیده و تقویت داخلی خواهد بود، لذا باید چارچوبی برای اعمال فشارهای بیشتر برای تغییر نظام در ایران طراحی شود.
راهبرد پیشنهادی فشار متمرکز برای تغییر نظام
در این راستا راهبردی سه‌وجهی برای ایالات متحده پیشنهاد می‌شود که هدف نهایی اش «بهره‌برداری از ضعف‌های جمهوری اسلامی و تشویق به فروپاشی آن» است. این راهبرد بر اعمال «فشارهای متمرکز[3]» در سه حوزه اصلی تأکید دارد:
1. فشار نظامی و هسته‌ای: جلوگیری از بازسازی توانمندی‌ها
راهبرد پیشنهادی در این بخش بر حفظ برتری نظامی و جلوگیری از بازسازی توانمندی‌های هسته‌ای و موشکی ایران متمرکز است.
- بازدارندگی و شکست بازسازی: ایالات متحده باید ابتکار عمل را در دست بگیرد تا «بازدارندگی یا شکست بازسازی هسته‌ای و نظامی» ایران را تضمین کند. این موضوع مستلزم حفظ آمادگی نظامی بالا و اقدامات پیشگیرانه در صورت مشاهده تلاش‌های ایران برای بازگشت به مسیر هسته‌ای است.
- شرایط توافق دیپلماتیک: هرگونه توافق دیپلماتیک آینده باید «سخت‌گیرانه و جامع» و شامل شرایطی فراتر از محدودیت‌های زمانی صرف باشد. این شرایط شامل «قابلیت هسته‌ای صفر[4]» و «نبود تسلیحات هسته‌ای» است. همچنین، توافق باید شامل «پاسخگویی برای هر ذره[5] » از فعالیت‌های هسته‌ای گذشته و حال ایران باشد.
- گروکشی نکردن: آمریکا نباید اجازه دهد ایران با «گروکشی» (مانند بازداشت شهروندان خارجی) امتیازات دیپلماتیک کسب کند.
2. فشار اقتصادی و ژئوپلیتیک: انزوای کامل
گزارش خواستار افزایش تحریم‌ها و قطع شریان‌های حیاتی ایران برای انزوای کامل آن در صحنه بین‌المللی است.
- قطع شریان‌های حیاتی: آمریکا باید در «محاصره ایران به وسیله فشارهای متمرکز» پیشرو باشد تا «شریان‌های حیاتی» ایران به چین و روسیه قطع شود. این موضوع برای خنثی‌سازی تلاش‌های ایران برای بازسازی زیرساخت‌های نظامی و هسته‌ای با کمک این کشورها ضروری است.
- تحریم‌های حداکثری: اعمال مجدد و افزایش تحریم‌های حداکثری برای محدود کردن منابع مالی ایران و جلوگیری از توانایی آن برای تأمین مالی نیروهای نیابتی و بازسازی توان نظامی.
3. فشار داخلی و تغییر نظام: بهره‌برداری از ضعف‌ها
ایران باید با دیپلماسی عمومی هوشمند، روایت خود را در بُعد بین‌المللی تقویت کند و تلاش‌های آمریکا را برای انزوای کامل خود به چالش بکشد
مهم‌ترین جنبه این راهبرد، تمرکز بر بهره‌برداری از آسیب‌پذیری‌های داخلی ایران است.
- هدف قرار دادن زیرساخت‌های حیاتی: گزارش به طور ضمنی از حملات اسرائیل به «زیرساخت‌های حیاتی و ارگان‌های کنترل داخلی» ایران حمایت می‌کند. این اقدامات با هدف «بهره‌برداری از ضعف‌های احتمالی داخلی» و سوق دادن ایران به سمت فروپاشی انجام می‌شود.
- ندادن فرصت: آمریکا نباید به ایران فرصت بدهد تا زرادخانه‌های آسیب‌دیده خود را بازسازی و کنترلش را در داخل تقویت کند. هرگونه عقب‌نشینی یا تعلل از سوی آمریکا به عنوان فرصتی برای ایران تلقی خواهد شد.
راهکارهای جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با این راهبرد
در مواجهه با چنین راهبرد تهاجمی و چندجانبه‌ای جمهوری اسلامی ایران نیازمند بازنگری عمیق و تدوین راهبرد دفاعی-تهاجمی متوازن است. راهکارهای سیاستی زیر می‌توانند به عنوان محورهای اصلی این راهبرد در نظر گرفته شوند:
۱. تقویت «بازدارندگی فعال» و انعطاف‌پذیری راهبردی:
- تنوع‌بخشی به توان نظامی: ایران می بایست بر توسعه قابلیت‌های نظامی نامتقارن، متحرک و توزیع‌شده تمرکز کند که در برابر حملات پیشگیرانه بزرگ، انعطاف‌پذیر باشند.
۲. تثبیت «عمق راهبردی» و دیپلماسی منطقه‌ای:
- بازتعریف روابط با متحدان منطقه‌ای: ایران باید بر تقویت روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با متحدانش در منطقه تمرکز و «عمق راهبردی» خود را در برابر فشارهای خارجی تقویت کند.
- ابتکار عمل در دیپلماسی منطقه‌ای: ایران باید با کشورهای همسایه (به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس) برای ایجاد معماری امنیتی منطقه‌ای بدون دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای پیشگام شود. این موضوع می‌تواند به خنثی‌سازی تلاش‌ها برای انزوای ژئوپلیتیک ایران کمک کند.
۳. اصلاحات ساختاری و تقویت «جبهه داخلی»
- اولویت‌دهی به رفع مشکلات داخلی: مهم‌ترین راهکار دفاعی ایران در برابر راهبرد «تغییر نظام» آمریکا، تقویت مشروعیت داخلی به وسیله مبارزه جدی با فساد، بهبود وضعیت اقتصادی و ایجاد فضای بازتر سیاسی و اجتماعی است.
- تنوع‌بخشی اقتصادی و کاهش وابستگی: برای مقابله با تحریم‌های حداکثری و تلاش برای قطع شریان‌های حیاتی به چین و روسیه، ایران باید با جدیت بیشتری بر اقتصاد مقاومتی، تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی و توسعه تجارت با همسایگان تمرکز کند.
۴. دیپلماسی فعال و هوشمند در قبال قدرت‌های بزرگ:
- توسعه روابط با چین و روسیه: توسعه روابط با چین و روسیه می تواند به عنوان یکی از راه حل های مقابله با آمریکا مطرح شود.
- دیپلماسی عمومی فعال: ایران باید با دیپلماسی عمومی هوشمند، روایت خود را در بُعد بین‌المللی تقویت کند و تلاش‌های آمریکا را برای انزوای کامل خود به چالش بکشد.
نتیجه‌گیری
گزارش سند سیاستی با لحنی تند و تهاجمی و هدفش فراتر از بازدارندگی یا مهار ایران است. راهبردی فعال و چندوجهی را برای ایالات متحده ترسیم می‌کند تا از تقابل نظامی به عنوان اهرمی برای اعمال فشار حداکثری و درنهایت تغییر نظام در ایران استفاده کند.
این راهبرد بر سه محور اصلی فشار نظامی/هسته‌ای، انزوای ژئوپلیتیک/اقتصادی و بهره‌برداری از ضعف‌های داخلی متمرکز و نشان‌دهنده دیدگاه محافل تندرو در واشنگتن برای دستیابی به توافق «سخت‌گیرانه و جامع» یا فروپاشی کامل جمهوری اسلامی است.
______________________________________________________________________________________
[1] -Building on the Win: U.S. Strategy Toward Iran After the 12-Day War
[2] watershed moment
[3] - concentric pressures
[4] - Zero Nuclear Capability)
[5] - Account for Every Iota