سرنوشت تقابل ترکیه و روسیه چه خواهد شد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ با توجه به موفقیت دولت سوریه برای آزادسازی حلب و اعلام آمادگی برای آزاد سازی استان ادلب در هفته های اخیر، درگیری های شدید بین نیروهای ارتش این کشور با تروریست های مورد حمایت ترکیه به وقوع پیوست. تروریست ها نیز که در هفته های اخیر شکست های سنگینی متحمل شدند، تمام تمرکز خود را بر کشاندن جبهه نبرد به استان های «ادلب»، «حمص» و «الرقه» قرار دادند. عملیات آزادسازی ادلب برای ارتش سوریه از آن جهت بود که بدون تسلط کامل بر این استان استراتژیک و خارج کردن استان «الرقه» از کنترل تکفیری ها، حفظ حلب با دشواری هایی مواجه خواهد بود.

رجب طیب اردوغان نیز به منظور حمایت از تروریست های تحت امر این کشور، گفته بود که ترکیه مصمم است تا آخر ماه جاری میلادی، فوریه، ارتش سوریه را به پشت پاسگاه های دیدبانی ترکیه در استان ادلب سوریه برگراند. او همچنین به گروه های مسلح متحد با دولت سوریه هشدار داد که بهانه ای برای درگیری بیشتر بین سوریه و ترکیه ایجاد نکنند.

با تداوم موفقیت های چشمگیر ارتش سوریه از جمله تسلط بر حومه شمالی استان لاذقیه و کنترل کامل تمامی نقاط واقع در این مناطق، در هم شکستن صفوف تروریست های تکفیری «جبهه النصره» در حومه شمالی استان لاذقیه، قطع تمامی خطوط امدادرسانی به تروریست های تکفیری از ترکیه به حومه غربی استان ادلب و باز پسگیری روستاها و مناطق مشرف بر «جسر الشغور» در حومه غربی ادلب نگرانی ترکیه و تروریست های تحت حمایتش افزایش یافت. این در حالی بود که طبق توافق صورت گرفته در تاریخ ۱۹ دی ماه میان «ولادیمیر پوتین» و «رجب طیب اردوغان»، قرار بود در منطقه ادلب آتش بس اعلام شد؛ اما این آتش بس دو روز بعد با حملات تروریست‌ها نقض شد.

موج جدید درگیری ها و تلفات سنگین ترکیه

روز پنجشنبه مورخ ۸ اسفندماه، یک کاروان نیروهای نظامی ترکیه در منطقه «جبل الزاویه» -واقع در حومه ادلب- هدف حمله هوایی ارتش سوریه و متحدانش قرار گرفت؛ ذر حمله مذکور حداقل ۳۴ نظامی ترکیه کشته و ده‌ها تن دیگر زخمی شدند. بر اساس برخی از گزارشات، در حملات هوایی روسیه به نیروهای ترکیه، یک ساختمان 2 طبقه که توسط ارتش ترکیه به عنوان مقر فرماندهی مورد استفاده قرار می گرفت، به طور کامل نابود شد و طبق گمانه زنی ها، احتمالا بیشتر تلفات مربوط به همین ساختمان بوده است.

ترکیه نیز در پاسخ به حملات مذکور، برخی مراکز فرماندهی ارتش سوریه را هدف حملات هوایی و توپخانه ای قرار داد. بر اساس گزارشات میدانی، همزمان با حملات هوایی ترکیه، گروه های مسلح تحن حمایت ارتش ترکیه تلاش کردند که با بهره برداری از حملات هوایی و توپخانه‌ای یاد شده عناصر خود را برای حمله به مناطق آزاد شده دوباره جمع آوری و بسیج کنند. گفته می شود که در پی این حملات، چهار نفر از نیروهای حزب الله لبنان در جریان نبردها در «ریف ادلب» شهید شده و شمار دیگری زخمی شده‌اند. هر چند که رسانه‌های حزب الله این خبر را تایید نکردند. همچنین نیروهای ارتش ترکیه و گروه های مسلح مزدور آن حملات خمپاره‌ای خود به خانه‌های مردم در روستای اطراف شهر «تل تمر» در ریف الحسکه را از سرگرفتند. آنها روستای «ام الکیف» و اطراف آن را در شمال شهر «تل تمر» با گلوله‌های سنگین هدف قرار دادند.

نیروهای ارتش ترکیه همچنین از طریق روستای مرزی السکریه، 9 دستگاه تریلر حامل تانک‌ها و سکوهای پرتاب موشک و زرهپوش‌های خود را به همراه دو خودروی نظامی لجستیکی وارد خاک سوریه کردند. این تریلرها به سمت روستاهای ناحیه تل تمر و ابو راسین حرکت کردند.

واکنش ترکیه به کشته شدن نیروی های خود در سوریه

پس از انتشار خبر تلفات سنگین ترکیه در درگیری های ذکر شده، «مسعود حاکی کاسین» -مشاور اردوغان-  در مصاحبه ای با تلویزیون رسمی ترکیه اعلام کرد: «ما در گذشته 16 بار با روسیه جنگیده ایم؛ بازهم خواهیم جنگید. انتقام ما بسیار وحشتناک خواهد بود». وی در ادامه لفاظی های خود افزود که 25 میلیون مسلمان روسیه را از درون تکه تکه خواهند کرد.

از طرف دیگر، سخنگوی دولت ترکیه نیز ضمن اعلان جنگ علیه سوریه اظهار کرد: «همه مواضع زمینی و هوایی رژیم سوریه اکنون هدف نظامی و دشمن جمهوری ترکیه محسوب می‌شوند. خون قهرمانان ما هدر نخواهد رفت و فعالیت‌های ما در سوریه ادامه خواهد یافت». وی همچنین افزود ترکیه ائتلاف ناتو را به یک نشست مشورتی در خصوص اوضاع ادلب فرا خواهد خواند. به گفته این مقامم ترکیه، سیاست آنکارا در خصوص مهاجران سوری تغییر نکرده، اما ترکیه دیگر قادر به جلوگیری از ورود آنها نخواهد بود.

مولود «چاوش‌اوغلو» -وزیر خارجه ترکیه- در تماسی تلفنی با «ینس استولتن‌برگ» -دبیرکل ناتو- خواستار حمایت این ائتلاف دفاعی نظامی از کشورش شد. او گفت: «ما همه جامعه بین‌المللی را فرامی‌خوانیم تا به وظایف خود عمل کنند». دبیرکل ناتو نیز اعلام کرد این ائتلاف به درخواست ترکیه نشستی را درباره ادلب برگزار می‌کند. سخنگوی ناتو، در مورد گفتگوی تلفنی وزیر خارجه ترکیه با دبیرکل این سازمان گفته است: «دبیرکل ناتو در این گفتگو حملات دولت اسد و روسیه به ادلب را محکوم کرده و از آنها خواست حقوق بین‌المللی را رعایت و از تلاش‌های سازمان ملل برای برقراری صلح حمایت کنند». دبیرکل ناتو تاکید کرده که تمام طرف‌ها باید تنش را کاهش دهند و اقدامی را که موجب وخامت بیشتر این وضعیت بسیار خطرناک و شرایط وحشتناک انسانی در منطقه می‌شود، انجام ندهند.

از طرف دیگر، اتحادیه اروپا به صورت آشکار در بیانیه‌ای به آنکارا هشدار داد که ترکیه باید به تعهداتی که سابق بر این در معاهده مهاجرتی با اروپا داده عمل کند. کمیساریای عالی اتحادیه اروپا اعلام کرد که ترکیه هیچ بیانیه رسمی درباره تغییر سیاست‌های مهاجرتی‌اش نداده است.

وزارت خارجه آمریکا نیز ضمن حمایت از ترکیه اعلام کرد آمریکا از حمله به نظامیان ترکیه در منطقه ادلب سوریه بسیار نگران است و در کنار ترکیه به عنوان متحد خود در ناتو ایستاده است. در بیانیه یک نماینده وزارت خارجه آمریکا آمده است: «ما در کنار ترکیه به عنوان متحد خود در ناتو ایستاده ایم و کماکان خواستار پایان فوری این عملیات نفرت انگیز رژیم اسد، روسیه و نیروهای مورد حمایت ایران هستیم».

لازم به ذکر است طبق برخی اخبار، دولت ترکیه به منظور جلوگیری از انتشار خبر تلفات سنگین این کشور در سوریه، شبکه های اجتماعی به ویژه توییتر را مسدود کرد؛ به گفته ی «راغب سویلو» -‌تحلیلگر ترک در «میدل ایست آی»- شبکه های اجتماعی همچون توئیتر، فیسبوک و اینستاگرام در ترکیه مسدود شده و‌ اپراتورهای اینترنتی ترکیه در میان گزارشات مرتبط با تلفات سنگین ترکیه در سوریه، شبکه های اجتماعی را مسدود کردند تا مانع از انتشار این شکست تحقیرآمیز گردد.

دولت ترکیه تعداد کشته هایش را ۹ نفر اعلام کرده اما نیروهای سوری می‌گویند حداقل۳۴ سرباز ترک در این حمله کشته شده اند؛ برخی گزارشات نیز تعداد کشته‌ها را ۵۰ تن اعلام می‌کنند. حمله خونین به ارتش اشغالگر ترکیه در استان ادلب سوریه پس از آن صورت گرفت که نظامیان این کشور در ادامه همراهی و همکاری با تروریست‌های جبهه النصره (القاعده در سوریه) دست به تحرکاتی در منطقه جبل‌الزاویه زدند. ارتش ترکیه که همکاری و همراهی ویژه‌ای با تروریست‌ها در طول هفته‌های گذشته داشته و تلفات بسیار سنگینی هم داده است، تلاش دارد تا ضمن برقراری نوعی موازنه با ارتش سوریه با اشغال شهر سراقب و حفظ این شهر به عنوان حلقه اتصال بزرگراه‌های حلب به دمشق و لاذقیه، بتواند چانه‌زنی را در سطح بالایی نگه دارد.

بهره برداری ترکیه از کارت پناهجویان سوری و باز کردن مرزهای خود به اروپا

یک از اقدامات ترکیه از همان لحظات ابتدایی انتشار خبر حمله به نظامیان این کشور تهدید اروپایی ها به باز کردن مرزهای خود به روز پناهجویان سوری بود. ترکیه قصد دارد با این اقدام ضمن دریافت حمایت های سیاسی کشورهای اروپایی، آنها را نیز وارد معرکه سوریه نماید. در همین راستا، نیروهای پلیس ترکیه مرز زمینی و دریایی را برای ورود صدها مهاجر سوری به سوی اروپا باز کردند. ترکیه تصور می کند با این اقدام می تواند با تحت فشار قرار دادن اروپا از این طریق، حملات ارتش سوریه به ادلب را کاهش دهد. به زعم سیاستمداران ترکیه، در صورت سقوط ادلب و آزادی آن توسط ارتش سوریه گروه های تروریستی مورد حمایت اردغان همگی وارد ترکیه خواهند شد و همین امر موجب نگرانی ترکیه شده است.

ترکیه در حالی وارد سوریه شد و از تروریست‌های جبهه النصره حمایت کرد، که پیش از این کشورهای اروپایی به آنکارا گفته بودند به دلیل اینکه دارد از یک سازمان تروریستی حمایت می‌کند و با آنها همکاری دارد، نمی‌توانند از این کشور حمایت کنند. با این حال حمله شامگاه روز پنج‌شنبه به تجمع مشترک تروریست‌های القاعده و ارتش ترکیه در روستای «الباره»، باعث شد تا اروپایی‌ها وحشت‌زده از اقدامات نسنجیده اردوغان دست به یک حمایت کلامی از این کشور بزنند در حالی که برخی طرف‌های دیگر در این اتحادیه مانند «لوگزامبورگ» به صراحت به طرف ترکیه‌ای یادآور شد که حضورش در سوریه با اطلاع ناتو نبود که امروز ناتو بخواهد از این کشور حمایت کند.

با این حال و پس از آنکه اردوغان اروپا را تهدید کرد که آوارگان سوری را از هوا و زمین راهی کشورهای عضو اتحادیه خواهد کرد، بسیاری از کشورهای اروپایی در بیانیه‌های مختلف، خواستار آرامش در ادلب، محکوم کردن ارتش سوریه در حمله به ارتش ترکیه و در نهایت درخواست برای برقراری آتش‌بس در این منطقه شدند.

«جوزپ بورل» - مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا- روز جمعه هشدار داد، تنش‌ها در ادلب سوریه ممکن است تشدید و تبدیل به یک درگیری بین‌المللی بزرگ شود. وی در یک پیام توییتری اظهار کرد: «روند ادامه‌دار تشدید تنش‌ها باید فورا متوقف شود. ریسک لغزش به سمت یک رویارویی نظامی بزرگ و تمام عیار بین المللی وجود دارد. این وضعیت در عین حال موجب به بار آمدن درد و رنج‌های انسانی غیرقابل تحمل و به خاطر افتادن جان غیرنظامیان می‌شود. اتحادیه اروپا از همه طرف‌ها خواستار فرونشاندن هر چه سریع‌تر تنش‌ها بوده و از بابت هرگونه تلفات جانی اظهار تاسف می‌کند. اتحادیه اروپا تمامی تدابیر لازم را برای محافظت از منافع امنیتی خود در نظر خواهد گرفت. ما با همه بازیگران مربوطه در تماس هستیم».

آنچه که به طور خلاصه می توان در خصوص افزایش تنش در سوریه بیان نمود این است که احتمالا این روند افزایش خواهد یافت و هر روز پیچیده تر نیز خواهد شد. اکنون وضعیت برای ترکیه حیثیتی شده و به احتمال زیاد از تمام توان برای فشار سیاسی به اروپایی ها به منظور جلب حمایت استفاده خواهد کرد. روسیه نیز که اکنون در وضعیت خوبی قرار دارد به همین روند ادامه خواهد داد. اگرچه ناتو و دیگر سازمان های بین المللی در عمل توان کنشگری ندارند، اما باید دید که در روزهای آتی چه تصمیماتی در خصوص بحران سوریه اتخاذ می کنند.