آمریکا از گفتگوی راهبردی با عراق چه می خواهد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ دو روز پس از ترور شهید سپهبد «قاسم سلیمانی» فرمانده وقت نیروی قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و شهید «ابومهدی المهندس» نائب رئیس سازمان حشد الشعبی عراق و تنی چند از همراهانشان در اقدام تروریستی آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد، پارلمان عراق پانزدهم دی ماه سال ۱۳۹۸، طرح اخراج نیروهای خارجی از عراق را تصویب کرد. پس از رای پارلمان؛ عادل عبدالمهدی نخست وزیر سابق عراق از ایالات متحده آمریکا خواست تا در مورد خروج نیروهای آمریکا با عراق گفتگو کنند. اما پرزیدنت دونالد ترامپ  در واکنش به این اظهارات، خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق را رد و تصریح کرد در صورت پیشبرد چنین تصمیمی از سوی دولت عراق، تحریم هایی را علیه این کشور اعمال خواهد کرد. پس از گسترش اعتراضات و استعفای عادل عبدالمهدی؛ شاهد بن بست داخلی در عرصه نخست وزیری عراق بودیم و پس از ناموفق بودن دو نامزد نخست وزیری در کسب رای اعتماد پارلمان؛ مصطفی الکاظمی توانست در یک اقدامی شگفت آور اجماع تمامی احزاب سیاسی را کسب کند و به مقام نخست وزیری برسد. نکته آنکه؛ یکی از پیش شرط‌ های گروه‌های سیاسی در عراق برای توافق  درباره به نخست وزیری رسیدن «مصطفی الکاظمی» از همان ابتدا، اجرایی شدن بی چون و چرای مصوبه پارلمان مبنی بر خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق بود.

در یازدهم ژوئن « گفتگوی راهبردی» بین ایالات متحده آمریکا و عراق به دلیل اپیدمی کووید 19، به صورت کنفرانس ویدیویی برگزار شد. هیئت عراقی برای گفتگو 5 دیپلمات و مقام عراقی شامل «عبدالکریم هاشم مصطفی» معاون وزارت امور خارجه، «لقمان الفیلی» سفیر سابق عراق در واشنگتن، «فرید یاسین» سفیر فعلی عراق در آمریکا، «حامد خلف» معاون وزیر آموزش عالی و پژوهش علمی به علاوه «حارث حسن» مشاور نخست وزیر بوده است. ریاست هیئت آمریکایی در این گفت وگوها را «دیوید هیل» معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا برعهده داشت و چند دیپلمات بلندپایه از جمله «دیوید شینکر» و «جوی هود»، کاردار سابق آمریکا در بغداد و «متیو تولر» سفیر آمریکا در عراق در آن حضور داشتند. مقامات آمریکا و عراق در این نشست دو ساعته در 5 محور موضوعات امنیتی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با یکدیگر رایزنی و تبادل نظر کردند.

آمریکا و عراق در پایان نشست در « بیانیه‌ای مشترک» تعهد خود را به خروج نیروهای آمریکایی از عراق اعلام کردند. دو کشور در بیانیه‌ای مشترک تصریح کرده‌اند ایالات متحده به دنبال ایجاد پایگاه‌های دائمی یا حضور نظامی دائمی در عراق نخواهد بود. دو طرف همچنین توافق کرده‌اند که آمریکا ظرف ماه‌های آینده شمار نیروهای خودش در عراق را کاهش دهد. در این بیانیه آمده است: «دو کشور تشخیص داده‌اند که در پرتو پیشرفت‌های قابل‌توجه در زمینه حذف تهدید داعش،  آمریکا ظرف ماه‌های آینده به کاستن از حضور نیروهای خود در عراق ادامه خواهد داد. همزمان با تمرکز دو طرف روی ایجاد یک رابطه امنیتی دوجانبه و مبتنی بر منافع دوجانبه، رایزنی‌ها با دولت عراق درباره وضعیت نیروهای باقی‌مانده در عراق ادامه خواهد یافت.

۴ هدف آمریکا در گفتگوهای راهبردی با عراق

این گزارش درصدد پاسخ به این پرسش است که ایالات متحده آمریکا در برقراری گفتگوی راهبردی با عراق به دنبال تامین چه اهدافی می باشد؟ یا مهم ترین عاملی که باعث شد تا دولت ترامپ به سمت گفتگوی راهبردی با عراق سوق پیدا کند چیست؟

الف) عراق برگ برنده ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری

شیوع ویروس کرونا در آمریکا به شدت این کشور را تحت تاثیر قرار داده و تبعات بسیاری را برای این کشور در پی داشته است. از جمله این تبعات، رکود اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری در این کشور است به گونه‌ای که برخی پیش بینی‌ها نشان می‌دهند که تا چندین سال این تبعات از بین نخواهند رفت. بسیاری از کارشناسان معتقدند بحران کرونا می‌تواند ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و شانس موفقیت او در انتخابات ریاست‌جمهوری را نابود کند. حتی حامیان ترامپ هم که می‌گویند او اوضاع اقتصاد آمریکا را بهتر کرده، اکنون اذعان دارند که اشتباهات فاحش رئیس‌جمهور آمریکا در مواجهه با پاندمی کووید-۱۹ اقتصاد این کشور را وارد یک سقوط آزاد کرده است.

پس از ناکارامدی در مقابله با اپیدمی کووید 19، بحران اعتراضات داخلی در پی کشته شدن یک جوان سیاه پوست به دست پلیس آمریکا؛ این کشور را درگیر یک فضای آنارشیستی کرده است و سرکوب معترضین توسط دولت آمریکا باعث شده تا در نظرسنجی های کنونی میزان اقبال عمومی به رئیس جمهور ترامپ کاهش یابد.

دونالد ترامپ برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری پس از مشکلات ناشی از سیاست خارجی ناموفق در منطقه خاورمیانه ، بحران کرونا و اعتراضات داخلی، اکنون دنبال برگ برنده برای دوران انتخابات می باشد. بنابراین کاخ سفید در راستای یک بازی انتخاباتی دست به گفتگوی راهبردی با عراق زده است. در واقع دولت ترامپ بر مبنای تفکر خود سعی می کند که توافقنامه امنیتی جدید با عراق را جایگزین توافق نامه امنیتی آمریکا – عراق دوران اوباما کند تا از این مسئله به عنوان یک برگ برنده انتخاباتی در مقابل رقیب خود جو بایدن استفاده کند. در نتیجه دونالد ترامپ به شدت مُصر است که این توافقنامه امنیتی تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا به نتیجه برسد.

ب) کاهش هزینه‌های مالی، تسلیحاتی و نظامی ایالات متحده آمریکا در عراق

دونالد ترامپ یکی از محورهای تبلیغات انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۶ را به انتقاد از سیاست های جنگ افروزانه دولت بوش و اوباما در خاورمیانه اختصاص داد که چه تبعات مخربی برای اقتصاد ایالات متحده در پی داشته است. لذا ترامپ در راستای وعده انتخاباتی بنا را بر این گذاشت که دست به خروج تدریجی نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا از خاورمیانه بزند. بنابراین دونالد ترامپ با پیگیری مذاکرات استراتژیک با بغداد علاوه بر حصول یک توافقنامه امنیتی جدید به جای توافقنامه اوباما به عنوان یک برگ برنده انتخاباتی سعی دارد با کاهش هزینه های مالی و نظامی به وضعیت داخلی سامان دهد و همزمان از طرف دیگر شرایط تنش با نیروهای عراق را مدیریت کند. در این راستا بیانیه مشترک دو کشور مبنی بر توافق برای کاهش حضور نظامی واشنگتن در عراق ظرف چند ماه آینده موید این واقعیت است.

ج)  کسب تضمین قانونی و حقوقی برای حضور نیروهای آمریکایی در عراق

ایالات متحده آمریکا با گرفتن این تضمین دیگر دغدغه و نگرانی برای استمرار حضور نظامی و امنیت خود در عراق نخواهد داشت. لذا این کشور از یک سو درصدد است با خروج جزئی نیروهای نظامی خود بخشی از مطالبات جریان های سیاسی وامنیتی عراق را محقق کند و از سوی دیگر به هیچ وجه پایگاه‌های مهم و راهبردی خود مانند عین الاسد و پایگاه «حریر» در اربیل را تخلیه نخواهد کرد. در مجموع آمریکا درصدد است میان کاهش نیروهای نظامی خود در عراق برای تحقق برخی از مطالبات جریان های سیاسی عراق و همچنین پیگیری استراتژی نظامی و امنیتی ایالات متحده آمریکا در این کشور با تضمین بقای خود در سایه حصول توافقنامه جدید یک موازنه ای ایجاد کند.

د) جدا کردن عراق از محور مقاومت

برخی دیگر از تحلیلگران و کارشناسان معتقدند که مذاکرات واشنگتن- بغداد تلاشی آمریکایی برای جدا کردن عراق از همسایه خود در محور مقاومت و گرایش بیشتر آن به سمت محور آمریکایی – عربی است که با سرمایه گذاری روی شخص مصطفی الکاظمی (که گاهی گفته می شود دارای هویت آمریکایی است)، انجام می شود.

نتیجه گیری   

مهم ترین عامل و انگیزه ایالات متحده آمریکا برای برقراری گفتگوی راهبردی با عراق ، ایجاد توافق امنیتی به نام دولت ترامپ برای استفاده از آن در دوران انتخابات ریاست جمهوری می باشد. در واقع نابودی میراث باراک اوباما در عرصه سیاست خارجی یکی از رویکردهایی است که دولت ترامپ از زمان ورود به کاخ سفید اتخاذ کرده است. در واقع خروج این کشور از توافق هسته ای ایران و اعمال فشار حداکثری برای ایجاد توافق جدید موید این واقعیت است. اما شکل دهی به یک توافق نامه امنیتی با عراق می تواند ریسک بسیار بزرگی برای او باشد یعنی اگر دولت ترامپ نتواند شرایط را در مذاکرات با بغداد به گونه‌ای مدیریت کند که میان حضور نیروهای نظامی آمریکایی در عراق با حصول توافقنامه جدید امنیتی با این کشور به عنوان تضمین حضور نظامی و امنیتی ایالات متحده تعادل شکل گیرد قطعا می‌تواند به ضرر ترامپ تمام شود و برگ برنده انتخاباتی به یک پاشنه آشیل بدل شود.