طرح ۱۰۰۳۱ خدمت به تربیت معلم یا خطای راهبردی؟!

به گزارش راهبرد معاصر،  دانشگاه فرهنگیان از آذر سال 96 با ریاست حسین خنیفر پیش می‌رود، او در دوران ریاست خود ظرفیت پذیرش دانشجو در این دانشگاه را به 20 تا 25 هزار نفر افزایش داد و البته طرح‌هایی را هم برای اداره دانشگاه فرهنگیان پیشنهاد داده که شاخص‌ترین آن "طرح 10031" است البته تاکنون نسخه‌ای از این طرح منتشر نشده است اما در این گزارش تلاش داریم به این موضوع بپردازیم که آیا طرح 10031 آنگونه که رئیس دانشگاه فرهنگیان مطرح می‌کند، یک ضرورت برای مجموعه تربیت معلم کشور است و اساساً چنین طرحی تا چه اندازه، قابلیت اجرا خواهد داشت؟

یکی از برنامه‏‌های دانشگاه فرهنگیان در زمینه توسعه دانشگاه، طرح 10031 است که مطابق اظهارات رئیس این دانشگاه معنا و هدف آن این است که «هر استان یک دانشگاه فرهنگیان مدرن و پیشرفته در 100 هکتار زمین» داشته باشد!

رئیس دانشگاه فرهنگیان در حضور رئیس‌جمهور در پردیس نسیبه دانشگاه فرهنگیان، طرح 10031 را طرح بنیانگذاری 31 دارالفنون در کشور دانسته و می‌گوید: براساس این طرح، 31 دانشگاه جامع و فاخر فرهنگیان در مراکز استان راه‌اندازی می‌شود که امکان تربیت مهارت‌آموزان، اجرای طرح توانمند‌سازی و دانش افزایی مستمر معلمان در تمام مقاطع و... را به همراه خواهد داشت.

اما در رابطه با طرح 10031 این موضوع مطرح است، در شرایط فعلی ضرورت اجرای آن چیست و آیا نادیده گرفتن ظرفیت عظیم سایر دانشگاه‏‌ها در تربیت معلم و افزایش پذیرش از طریق طرح‌هایی همچون 10031 یک اشتباه راهبردی محاسبه نمی‌‌شود؟ آیا چنین طرح‌‌هایی هزینه‌‏های تربیت معلم را به طور ناصحیح افزایش نمی‌دهد؟

ظرفیت در کنار کیفیت؟!

موضوع دیگری که رئیس دانشگاه فرهنگیان بر آن تأکید دارد، پاسخ به کف نیاز آموزش و پرورش به معلم تا سال 1401 است؛ هدف‌گذاری دانشگاه فرهنگیان برای تأمین کف نیاز آموزش‌وپرورش با روند افزایش ظرفیت جذب پذیرش دانشجو صورت گرفته است، اقدامی که از یک سو قابل تقدیر و از سوی دیگر محل پرسش است که آیا در این افزایش ظرفیت برای حفظ کیفیت هم تدبیر کرده‌اند؟ آنگونه که از صحبت‌های دانشجومعلمان و وزاری قبلی به گوش می‌رسد، اوضاع کیفیت در این دانشگاه رضایت‌بخش نیست.

در نامه بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان خطاب به رئیس‌جمهور درباره وضعیت هیئت علمی این دانشگاه آمده است که از سال 94 تا مهر ماه 98 تنها حدود 70 نفر جذب هیئت علمی برای دانشگاه فرهنگیان صورت گرفته است؛ حال آنکه طبق رتبه‌بندی انجام گرفته از 130 دانشگاه کشور که معیار آن نسبت تعداد افراد جذب شده هیئت علمی به تعداد افراد مجاز جذب است، رتبه دانشگاه فرهنگیان 125 بوده و در زمره 5 دانشگاه آخر لیست قرار دارد که متاسفانه مجدداً این گواه مغفول ماندن دانشگاه و تعداد اندک جذب هیئت علمی است.

همچنین سید محمد بطحایی؛ وزیر سابق آموزش‌وپرورش درباره وضعیت امکانات رفاهی دانشگاه فرهنگیان گفته بود: امروز در دانشگاه فرهنگیان شما خوابگاه ندارید که در اختیار دانشجویت بگذاری؛ دانشجو معلمی که باید در فضای پر از نشاط را برایش ایجاد کنیم. از همین روزهای اول خدمت در تربیت معلم که باید شهد شیرین معلمی را زیر زبانش بچشد با سختی زندگی می‌کند.

طرح 10031 با کدام پشتوانه مطالعاتی؟

در همین رابطه "محمودرضا توحیدی‌پور" کارشناس آموزش با نقد طرح 10031 دانشگاه فرهنگیان می‌گوید: در 31 ماهی که آقای خنیفر بر دانشگاه فرهنگیان تصدی دارد، سه طرح را ارائه کرده است که یکی از آنها طرح 10031 بوده و قرار است، دانشگاه فرهنگیان 31 واحد استانی 100 هکتاری داشته باشد اما تحقق این طرح مستلزم خرید زمین و بودجه عمرانی سنگین است از سوی دیگر در دانشگاه‌های دولتی میانگین مساحت 50 هکتار است و حالا قرار است دانشگاه فرهنگیان، پردیس‌هایی را تأسیس کند که حتی بزرگتر از دانشگاه‌های آموزش عالی است!

بلعیدن بودجه چندساله به پای یک طرح!

او معتقد است با اجرای طرح 10031، بودجه چند ساله وزارت آموزش و پرورش بلعیده می‌شود همچنین میانگین اجرای پروژه‌های عمرانی در کشور 9 سال است و اگر بخواهند همزمان تأسیس 31 پردیس 100 هکتاری را آغاز کنند حداقل 8 سال زمان می‌برد و مشخص نیست در آن ایام آموزش و پرورش تا این حد به معلم نیاز داشته باشد، پیک کمبود معلم آموزش و پرورش تا سال 1403 است و باید در این ایام تلاش کرد تا نیازها را جبران کرد.

این کارشناس آموزشی با اشاره به اینکه هم‌اکنون رویکرد تأمین معلم بر تربیت معلم غلبه پیدا کرده است، می‌گوید:‌ به جای ارائه طرح‌هایی همچون 10031 باید به دنبال روش‌هایی برای جبران نیاز فعلی معلم بود و اگر قرار باشد تمرکز بر طرح 10031 باشد، زمانی که کار ساخت این پردیس‌های 100 هکتاری تمام شود احتمالاً نیاز شدید آموزش و پرورش به کمبود معلم نیز حل شده است.

توحیدی‌پور عنوان می‌کند:‌ طرح 10031 انتشار عمومی نشده است تا بدانیم گزارش مطالعاتی و توجیهی طرح چیست؛ متأسفانه رئیس دانشگاه فرهنگیان خود را به معلمان آموزش و پرورش پاسخگو نمی‌داند تا بدانند قرار است چنین بودجه عمرانی از جیب آموزش و پرورش هزینه شود یا خیر.

او می‌گوید: موضوع دیگر که آقای خنیفر مطرح‌ می‌کند، بازنگری 80 درصد دروس و برنامه‌های درسی دانشگاه فرهنگیان است که انتظار می‌رود گزارش بازنگری را ارائه بدهند و بگویند چه زمانی 80 درصد دروس را بازنگری کردند؟! طبق فایل برنامه‌های درسی که بر روی سایت دانشگاه فرهنگیان و وزارت علوم موجود است، دانشگاه فرهنگیان 16 رشته کارشناسی پیوسته دارد که برنامه درسی آن توسط این دانشگاه در سال 94 و 95 بازنگری شد و به تصویب وزارت علوم رسیده است که این کار قبل از آقای خنیفر بوده است.

نامه مربوط به بازنگری برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان

توحیدی پور با اشاره به اینکه وزارت علوم به دانشگاه فرهنگیان اختیار کامل برای تهیه برنامه درسی داده است، ادامه می‌دهد: اگر تمام دروس دانشگاه فرهنگیان را دانلود کنید مشاهده خواهید کرد، نوشته شده است تهیه‌کننده دانشگاه فرهنگیان؛ در حالیکه استاندارد واحدهای وزارت علوم برای دوره کارشناسی 130 تا 140 واحد است در دانشگاه فرهنگیان تعداد واحدهای دوره کارشناسی 150 تا 156 واحد است یعنی 140 واحد رسمی و 16 واحد مازاد بر برنامه اما سه هفته قبل دانشگاه فرهنگیان اعلام کرد می‌خواهد دوره کارشناسی پیوسته را سه ساله کند چون واحدهای درسی مطالب مشترک زیادی دارند بنابراین تعداد واحدهای درسی را به 135 واحد کاهش می‌دهند. با وجود اختیارات کاملی که وزارت علوم به دانشگاه فرهنگیان داده است باز هم نتوانستند برنامه درسی را صحیح طراحی کنند و 16 واحد درسی تکراری دارند که می‌خواهند آن را ادغام کنند.

غفلت از تأمین معلم در همراهی با سایر دانشگاه‌ها

او می‌گوید: رئیس دانشگاه فرهنگیان می‌گوید که تا سال 1403 کمبود نیروی انسانی آموزش‌وپرورش را برطرف می‌کنیم اما چرا این طرح را به صورت عمومی منتشر نمی‌کنند تا مشخص شود کسری معلم در چه پایه‌های تحصیلی و رشته‌هایی وجود دارد؛ شاید به‌صرفه‌تر باشد که تأمین دبیر و نه معلم دوره ابتدایی از میان فارغ‌التحصیلان سایر دانشگاه‌ها با گذراندن دوره مهارت‌آموزی دو ساله در دانشگاه فرهنگیان انجام شود. انتظار این است که دانشگاه طرح برنامه‌ریزی تأمین نیروی انسانی را منتشر کند تا مشخص شود پشتوانه ادعایشان چیست؛‌ هم‌اکنون بیشتر اساتید این دانشگاه مدعو از سایر دانشگاه‌ها هستند و اگر آموزش و پرورش کمک می‌خواهد آموزش عالی می‌تواند با ظرفیت فعلی سالانه 10 هزار نفر برای دانشگاه فرهنگیان معلم جذب کند.

دانشگاه‌های دولتی می‌توانند سالانه 10 هزار معلم برای آموزش‌وپرورش تأمین کنند

توحیدی پور ادامه می‌دهد: اولین وظیفه وزارت علوم تأمین نیازهای دولت است و آموزش و پرورش هم‌اکنون کمبود معلم دارد؛ از 16 رشته کارشناسی دانشگاه فرهنگیان 12 رشته در دانشگاه‌های دولتی وزارت علوم قابلیت اجرا دارد و سایر دانشگاه‌های مطرح کشور می‌توانند سالانه تا 10 هزار نفر معلم برای آموزش و پرورش تأمین کنند و اگر بخواهند حقوق به دانشجویان پرداخت شود در دفترچه کنکور می‌نویسند بورسیه آموزش‌وپرورش. باید توجه داشت که آموزش و پرورش هزینه جذب هیئت علمی را ندارد چون آئین‌نامه حقوق و دستمزد اساتید متفاوت است.

چرا مسئولان دانشگاه فرهنگیان یک نامه به وزارت علوم ننوشتند؟

او با اشاره به ماجرای دانشگاه پیام نور می‌گوید: در ماجرای دانشگاه پیام نور دانشجومعلمان گفتند امکانات پیام نور را به دانشگاه فرهنگیان بدهید اما این پرسش مطرح است چرا مجموعه مدیران دانشگاه یک نامه به وزارت علوم ننوشتند که ما این کمبودها را داریم و تقاضا داریم مثلاً‌ از طرفیت خالی کلاس‌های درس دانشگاه‌های دولتی استفاده کنیم یا اینکه بخشی از ظرفیت دانشجویی در دفترچه کنکور را به آموزش و پرورش بدهید مثلاً دانشگاه تهران اگر در رشته شیمی دانشجو جذب می‌کند 20 ظرفیت را هم به آموزش و پرورش تخصیص دهد و دانشجوی بورسیه برای آموزش و پرورش جذب و تربیت کند و این گروه می‌توانند دوره کارورزی خود را که 512 ساعت در قالب 4 تابستان است در آموزش و پرورش انجام دهند با این کار در کنار جذب دانشجو توسط دانشگاه فرهنگیان و ماده 28، ظرفیت جدیدی برای جذب بیشتر معلم فراهم می‌شود همچنین بار دانشگاه فرهنگیان هم سبک می‌شود و به دانشجویان فعلی بیشتر رسیدگی خواهد کرد حتی این دانشگاه می‌تواند به دوره‌های کارآموزی که آموزش عملی است متمرکز شود./ تسنیم