جایگاه ایران در کنفرانس امنیتی مونیخ 2019

به گزارش راهبرد معاصر؛ امروزه برگزاری کنفرانس های سالانه امنیتی، نه تنها مجالی برای تبادل نظر در سطوح بالای سیاسی، امنیتی و اقتصادی را برای دولتمردان فراهم می آورد بلکه به لحاظ روانی، پرستیژ بین المللی میزبان را هم بالا می برد. از همین روست که شاهدیم، در بسیاری از کشورهای جهان سالانه کنفرانس امنیتی برگزار می شود. مثلا استانبول، عمان (پایتخت اردن)، منامه هر ساله کنفرانس های امنیتی برگزار می کنند. کنفرانس امنیتی تهران هم یکی از این گردهمایی های سالیانه بود که امسال به مدد مدیریت ضعیف و ناهماهنگی های بسیار زیاد، برگزار نشد.

 اما سرآمد کنفرانس های امنیتی جهان را می توان در مونیخ دید. جایگاه این کنفرانس سالیانه در حدی است که در هر دوره، تعداد زیادی از مسئولین عالیرتبه بین المللی خود را به حضور در آن مقید می سازند. در این دوره از کنفرانس مونیخ، که از دیروز، جمعه آغاز شده و تا یکشنبه ادامه خواهد یافت، چینش سخنرانان به گونه ای است که نمی توان انتظار برونداد مثبتی را از آن داشت. در ادامه، ضمن بررسی جلسات و پنل های برنامه ریزی شده، به معرفی اجمالی ارائه کنندگان مباحث مربوط به ایران و مواضع اخیر آن ها در رابطه با برجام، سیاست های منطقه و موشکی می پردازیم:

روز اول

سخنرانان افتتاحیه

ولفگنگ ایشینگر (Wolfgang Ischinger): رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ که پیشتر سفیر آلمان در امریکا هم بوده است. او در جریان بازداشت یک تبعه افغانی-آلمانی به اتهام جاسوسی برای ایران، ضمن تائید این موضوع تصریح کرد که ایران با این اقدام در واقع خود زنی می کند زیرا چنین برنامه هایی، تلاش اروپا برای حفظ برجام را مورد تردید قرار می دهد.

وندر لین (Ursula von der Leyen): وزیر دفاع آلمان که در مصاحبه با سی ان ان تاکید داشته برجام قرار داد مناسبی است و تلویحا درخواست ترامپ برای بازمذاکره را رد کرده است. وی البته در همین مصاحبه گزینه تحریم را به کلی زیر سوال نبرده بلکه تاکید داشته موضع شورای امنیت در قبال تحریم ایران از سوی امریکا روشن است!

گاوین ویلیام سون (Gavin Williamson): وزیر دفاع بریتانیا که پیشتر در مصاحبه ای، بدون واکنش قاطع در قبال عهدشکنی ترامپ با خروج از برجام، تاکید کرد که این توافق "بهترین توافق قابل دست یابی" بوده و هیچ کس ادعا نمی کند که کامل و بی نقص است. وی در ادامه سخنان خود از امریکا خواست که با شرکایش و ایران برای پیشرفت مسائل همکاری کند.

سخنرانان پنل "آینده همکاری های دفاعی: پیوند نیروها؟"

ارنا سولبرگ (Erna Solberg): نخست وزیر نروژ که اخیرا به تهران نیز سفر داشته و در جلسه با رئیس جمهور ایران اظهار امیدواری کرده که برجام بستری مناسب برای ارتقای روابط دو طرف به وجود آورد. وی تاکید داشت که گزارشات آژانس موید پایبندی کامل ایران به تعهدات خود است. سولبرگ پس از این ملاقات توئیت زد: «نروژ مادامی که ایران به تعهدات خود پایبند باشد، حامی برجام خواهد بود. سوریه و یمن هم مورد بحث قرار گرفت. ما باید به تمامی مناطق امکان دسترسی بشردوستانه داشته باشیم».

لودریان (Jean-Yves Le Drian): وزیر خارجه فرانسه که هر چند در لفظ خواهان حفظ برجام است ولی عمدتا به گونه ای سخن می گوید که ایران بیشتر محکوم باشد تا امریکا. ضدیت وی با ایران به حدی بالاست که در مخالفت با خروج امریکا از سوریه تاکید کرده چنین کاری باعث رشد نفوذ ایران خواهد شد.

زاپوتویتس (Jacek Czaputowicz): وزیر خارجه لهستان که در افتتاحیه کنفرانس ورشو، طی سخنرانی، برنامه هسته ای ایران را باعث نگرانی دانست و ضمن "محکوم کردن" اقدامات ایران ورای مرزهایش "تا اروپا"، خواستار متوقف شدن آن ها شد.

کریستا فریلند (Chrystia Freeland): وزیر خارجه کانادا که اخیرا بر سر ممنوع الخروج شدن "مریم ممبینی" در مجلس کانادا سخنرانی هایی ضد ایران داشته و حتی در کنفرانس خبری مشترک با نتانیاهو، ضمن حمایت از رژیم صهیونیستی، تاکید داشته که بازداشت ممبینی نقض آشکار حقوق بشر است و کانادا باید پیش از هر بحثی، با ایران در مورد ممبینی وارد عمل شود.

تارا کونو (Tarō Kōno): وزیر خارجه ژاپن که در دیدار با ظریف از پایبندی ایران به برجام و همکاری اش با قدرت های بزرگ قدردانی کرده است. احتمالا تحت مدیریت وی ژاپن در لیست معافیت های موقت امریکا در اجرای تحریم های همه جانبه علیه ایران قرار گرفته است.

لیندسی گراهام (Lindsey O. Graham): سناتور امریکایی که ایران را کشوری با "رهبران بد" می داند. نامبرده قویا از اقدام ترامپ در خروج از برجام حمایت کرده و مدافعان آن را متهم به "حمایت کورکورانه" کرده و خواستار بازمذاکره توافق شده است.

ناتالی توچی (Nathalie Tocci): تحلیلگر عالیرتبه اتحادیه اروپا که در لفظ حمایت قاطعی از برجام داشته است. وی که در بحبوحه آشوب های سال 97 در تهران بوده و پس از بازگشت در توئیتی، اوضاع را ناگوار توصیف کرد اما در مورد برجام، مدعی شده بود شرکت های اروپایی که به خاطر تحریم های ترامپ از ایران خارج شوند، از سوی اتحادیه اروپا هم تحریم خواهد شد. به هر صورت این سخنان هم هیچگاه رنگ عمل به خود ندید.

استولتنبرگ (Jens Stoltenberg): دبیرکل ناتو که در موضوعاتی نظیر افغانستان، حاضر به موضع گیری منفی علیه ایران نشده و تنها از این کشور خواسته تا راه حل ناتو را که مبتنی بر گفتگوهای افغانی-افغانی است، یاری رساند. نامبرده در یک کنفرانس خبری تصریح کرده بود: «اسرائیل جزوی از سازمان ناتو نیست بر همین اساس تعهدی برای دفاع از آن وجود ندارد. اگر ایران به این کشور حمله کند، ما اقدامی نخواهیم کرد».

ماس (Heiko Maas): وزیر خارجه آلمان که یکی از پرکار ترین مسئولین اروپایی برای دور زدن تحریم های امریکا و ایجاد کانال مالی ویژه بوده است. البته وی از همان دسته سیاستمدارانی است که علنا به ضعف و ناتوانی حفظ شرکت های اروپایی در ایران اذعان داشته اند.

فدریکا موگرینی: مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که سخنان او در مورد تلاش برای نجات توافق هسته ای و همزمان، اظهارات منفی اش در مورد برنامه موشکی و منطقه ای ایران، برای خوانندگان آشناست.

سخنرانان پنل "رقابت تجاری از نو: از همکاری تا تقابل"

اسکولز (Olaf Scholz): وزیر اقتصاد آلمان که از مخالفان سیاسی جدی ترامپ است و "ترامپیسم" را خطری جدی برای اروپا توصیف کرده، تاکید داشته که تلاش آلمان برای حفظ برجام برای منافع اقتصادی نیست بلکه برای حفظ امنیت منطقه به ویژه اسرائیل است! دلایلی برای نگرانی از ایران وجود دارد و ما معتقدیم که حفظ برجام می تواند ایران را در مسیر درست قرار دهد».

لاگرید (Christine Lagarde): مدیر صندوق بین المللی پول که در مقابل اقدامات امریکا علیه ایران موضع جدی اتخاذ نکرده و حتی موضعش پیرامون بازداشت دختر رئیس شرکت هاآوی از سوی امریکا، بسیار نرم بوده است. وی اخیرا با رئیس جمهور روحانی ملاقاتی داشته و در بیانیه پس از این دیدار به این نکته بسنده کرده که در خصوص اصلاحات لازم برای حفظ اقتصاد ایران، به رئیس جمهور این کشور هشدار داده است.

رون جانسون (Ron Johnson): سناتور ضد ایرانی امریکا که در زمان تصویب برجام، عضو کمیته روابط خارجی سنا بوده و آن را قراردادی وحشتناک توصیف می کرد. نامبرده دولت ایران را "تمامیت طلب" خوانده و ضمن حمایت از آشوب های سال گذشته، از خروج ترامپ از برجام استقبال نموده است. جانسون اکنون در کمیته امنیت ملی سنا عضو است.

محمد اریان (Mohamed A. El-Erian): از تحلیلگران اقتصادی ارشد اندیشکده الیناز (از 100 اندیشکده برتر جهان) که سال 2011، در مصاحبه با سی ان ان، کوشیده گزینه نظامی علیه ایران را کنار بزند.

روز دوم

سخنرانان قسمت اول روز دوم نشست

 عبدالفتاح السیسی

 آنگلا مرکل

کلاز لوهانیس (Klaus Iohannis) رئیس جمهور رومانی سخرانی می کنند.

سخنرانان قسمت دوم روز دوم نشست

مایکل پنس: معاون اول ترامپ که به مواضع ضد ایران و حامی اسرائیل شهره است.

یانگ جئیچی: عضو ارشد کمیته سیاسی حزب کمونیست چین که ضمن سفر به ایران و دیدارهای متعدد با مقامات کشور، بر مخالفت پکن با تحریم هر ملت مستقلی مخالفت کرده است) و سرگئی لاوروف به ارائه مباحث خواهند پرداخت.

پنل "امنیت آفریقا" (که احتمالا بی اسمی از ایران در آن نخواهد بود)

سخنران قسمت چهارم روز دوم نشست

سخنرانی اختصاصی "جو بایدن" معاون اول اوباما که از مدافعان تصویب برجام در دوره معاونتش بوده است.

پنل "کنترل تسلیحات: نزول خطر؟"

سائولی نینیستو (Sauli Niinistö): رئیس جمهور فنلاند که مواضع معمولی در دفاع از برجام داشته و سال 2016، طی سفری به ایران، با آیت الله خامنه ای و حسن روحانی دیدار داشت.

آندریا لی تامپسون (Andrea Lee Thompson): رئیس بخش کنترل تسلیحات وزارت خارجه امریکا که دائما ایران را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای کرده و طی سفری به کشورهای اروپای شرقی و آسیای غربی نسبت به "اقدامات مخرب منطقه ای ایران" هشدار داده است.

سرگئی روبایکوف: معاون وزیر خارجه روسیه که مواضع او در مورد ایران بینابین است بدین معنا که همزمان با تاکید بر حفظ امنیت اسرائیل، به نگرانی های موشکی ایران هم توجه داشته است.

یائو یونژو (Yao Yunzhu): از تحلیلگران ارشد چینی و اعضای سابق ارتش آزاد چین که بر لزوم حفظ توافق هسته ای تاکید داشته است.

سیبیله بائور (Sibylle Bauer) از اعضای ارشد موسسه صلح استکهلم و مشاوران موگرینی. نامبرده بر لزوم کاربست دیپلماسی به جای نظامی گری تاکید داشته و در سخنرانی اش به برجام اشاره کرده و گفته: «باید باور کنیم که می توان از دیپلماسی استفاده کرد. پیش از امضای توافق هسته ای، کسی باور نمی کرد که بتوان این مشکل را با دیپلماسی حل کرد، ولی شد».

پنل "عدم اشاعه و خلع سلاح هسته ای"

لخبر براهیمی: از دیپلمات های کارکشته جهان عرب که نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه هم بوده است. او هر چند ملاقات های نسبتا دوستانه ای با دکتر ظریف داشته ولی نباید وی را شخصی همسو با ایران دانست. نامبرده پس از بازنشستگی اش تاکید داشت که ایران "بیش از حد" در منطقه نفوذ دارد.

مری رابینسون (Mary Robinson): رئیس جمهور اسبق ایرلند و رئیس کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل در 2001. او در دوره مسئولیتش به عنوان رئیس کمیسیون حقوق بشر در سال 1376، در همایشی در ایران حضور پیدا کرد که خشم صهیونیست ها و ضد انقلاب را برانگیخت. نامبرده البته از حضور در جلسه ای در دوبی برای اعتراض به بازداشت یک فعال حقوق بشر سر باز زده که امیدواری برای نزدیکی وی به ایران را بالا می برد.

پنل "امنیت در جنوب شرق اروپا" (احتمالا نامی از ایران برده نخواهد شد)

پنل "تغییرات اقلیمی: بیش از حد داغ که بتوان آن را مدیریت کرد؟" (احتمالا نامی از ایران برده نخواهد شد)

پنل "امنیت در اروپای شرقی" (احتمالا نامی از ایران برده نخواهد شد)

سخنرانان پنل "کنگره امریکا و نقشش در امنیت بین الملل"

جیمز ریسج (James E. Risch): از نمایندگان کنگره ضد ایرانی که حامی خروج ترامپ از برجام بوده و پیش از آن، همسو با نیکی هیلی خواستار بازرسی مراکز نظامی ایران از سوی آژانس شده است.

الیسا اسلوتکین (Elissa Slotkin): نماینده کنگره که خواستار متوقف کردن برنامه موشکی و "استفاده سیستماتیک ایران از تروریسم در منطقه" بر اساس مدل برجام است.

مایکل ترنر (Michael Turner): نماینده کنگره که در توئیتی نوشته بود: «توافق هسته ای با ایران بسیار معیوب است ولی پیش از اثبات قطعی نقض آن، خروج کامل از آن اشتباه است».

روز سوم

نشست اولیه امنیت انسانی در خاورمیانه (احتمالا نامی از ایران برده نخواهد شد)

سخنرانان قسمت دوم نشست در روز سوم

شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی (وزیر خارجه قطر)

 محمد جواد ظریف

پنل "جنگ سوریه: تراژدی یا استراتژی؟"

حلوصی آکار: وزیر دفاع ترکیه و رئیس سابق ستاد کل نیروهای مسلح این کشور که مواضعش همسو با مواضع دولت ترکیه است. وی هرچند حامی خروج امریکا از سوریه است اما دل خوشی از حضور ایران در این کشور هم ندارد. در مجموع مواضع وی احتمالا هم رنگ و بوی ضد ایرانی خواهد داشت هم ضد امریکایی که بنظر می رسد در مورد دوم، پر رنگ تر باشد.

الیاس بوصعب (Elias Bou Saab): وزیر دفاع لبنان که مواضع نسبتا محکمی در دفاع از حزب الله و ضدیت با رژیم صهیونیستی و عربستان داشته است. انتظار می رود وی در سخنرانی خود مواضعی در دفاع از جمهوری اسلامی ایران اعلام کند.

احمد ابوالغیظ: دبیرکل اتحادیه عرب که در موارد متعددی اظهارات ضد ایران به زبان آورده و آن چه را که "دخالت های ایران در امور داخلی کشورهای عربی لبنان، سوریه، یمن و عراق" دانسته را قویا محکوم کرده است.

سرگئی ورشینین (Sergey V. Vershinin): معاون وزیر خارجه روسیه که به احتمال قوی همسو با مقامات مسکو، موضع نسبتا مثبتی در قبال جمهوری اسلامی ایران خواهد گرفت.

جیمز جفری (James Jeffrey): فرستاده ویژه ترامپ در امور سوریه و عراق که جانشین مک گورک است. انتظار می رود که مواضع وی در رابطه با نفوذ ایران در عراق و سوریه به شدت منفی باشد.

پدرسون (Geir O. Pedersen): فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه که شخصیتی منفعل دارد و در بهترین حالت، همزمان با عربستان، ایران را هم مورد انتقاد قرار می دهد.

جمع بندی

با عنایت به ترکیب سخنرانان حاضر که مباحث مطرح شده از سوی آن ها در رسانه ها بازتاب گسترده ای خواهد داشت، می توان پیش بینی کرد که بازی در مونیخ به نفع ایران پیش نخواهد رفت. در موضوع برجام از 41 سخنران که ممکن است مرتبط با ایران صحبت کنند، احتمالا 21 تن از آن دفاع خواهند کرد اما نه دفاعی تمام عیار بلکه دفاعی در سبک اروپایی که همزمان، ملاحظات ترامپ هم مراعات شود. اما مسلما هنگامی که اوضاع در مورد برجام که ترامپ در یکجانبه گرایی تمام عیار از آن خارج شده چنین باشد، وضعیت در مورد برنامه موشکی و منطقه ای به مراتب بدتر خواهد بود. در کنفرانس امنیتی مونیخ 2019 هم مانند سال های گذشته، از سوی اکثر سخنرانان ایران متهم به خرابکاری می شود نه ایالات متحده امریکا.