دیوان بازوی نظارتی مجلس در مبارزه با مفاسد خواهد شد

به گزارش راهبرد معاصر، گزینه‌های سکانداری دیوان محاسبات شامل لطف الله فروزنده و مهرداد بذرپاش امروز توسط کمیسیون برنامه و محاسبات مشخص شدند و طبق قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، رئیس دیوان محاسبات باید در صحن علنی و با رای نمایندگان مشخص شود. 

در همین راستا با مهرداد بذرپاش یکی از گزینه‌های دیوان محاسبات گفت‌وگو کرده‌ایم. 

متن کامل این گفت‌و‌گو به شرح ذیل است: 

** این روزها از شما به عنوان یکی از 2 گزینه دیوان محاسبات نام برده می‌شود. چگونه به عنوان گزینه مطرح شدید.

بذرپاش: از زمانی که وارد دانشگاه شدم، با خود عهد کردم که کار و تلاش و مجاهدت را به عنوان یک فریضه در نظر بگیرم و طی همه‌ی سال‌های گذشته کوشیده‌ام لحظه‌ای را برای خدمت به مردم از دست ندهم. در ماجرای دیوان محاسبات هم برخی دوستان در داخل و بیرون مجلس طی جلسات و تماس‌هایی که داشتنند، به حقیر ابراز لطف نمودند و دعوت کردند برنامه‌هایمان را درباره مدل مدیریت یکی از مهمترین مراکز نظارت مالی در کشور ارائه کنیم. به همراه جمعی از دوستان متخصص و البته جوان، برنامه‌ جامعی تنظیم و تقدیم شد که ظاهرا مورد استقبال و لطف اعضای محترم کمیسیون برنامه و بودجه قرار گرفت. الباقی ماجرا هم به تصمیم کمیسیون و نمایندگان محترم در صحن باز می‌گردد؛ تابع نظر وکلای ملت هستیم.

** سرفصل‌های برنامه‌ای که برای مدیریت دیوان محاسبات کشور به کمیسیون برنامه و بودجه ارسال کرده‌اید، را تشریح کنید.

بذرپاش: اصولا مهمترین استراتژی و خط مشی طی همه‌ی سال‌های اخیر شفافیت اصولی با مردم کشورمان است و معتقدیم مردم نه تنها باید در جریان تفکرات، برنامه ریزی‌ها و اقدامات مسئولان قرار گیرند، بلکه در همه‌ی امور امکان نظارت، راهبری و دخالت در تصمیم گیری‌ها را داشته باشند.
برنامه‌ای که برای دیوان پیشنهاد داده‌ایم، مفصل، چندوجهی و دارای لایه‌های متنوع و به هم تنیده‌ای است که رئوس آن عبارتند از: اصلاحات ساختاری، کمک به کارآمد سازی دولت، شفافیت، مبارزه با فساد و ارتقای رفاه مردم.

این برنامه بر دو پایه تئوری و عملیاتی تنظیم شده است که در بخش تئوری، پیگیری گفتمان امامین انقلاب و تئوریسین‌های جمهوری اسلامی همچون شهید آیت الله بهشتی مورد توجه قرار دارد و جالب اینجاست که حتی در مباحث تئوریک و گفتمانی نیز، راهبری اقتصاد کشور به سمت "بودجه عملیاتی" مورد توجه قرار گرفته است.

در بخش عملیاتی، مهمترین مواردی که به عنوان نقشه راه مدیریت دیوان در برنامه ارائه شده، عبارتند از: تحول بر مبنای بیانیه گام دوم انقلاب، نفوذناپذیری بر مبنای روحیه انقلابی، حکمرانی نوین در بودجه کشور بر پایه مدیریت استراتژیک، بی طرفی سیاسی در مبارزه تمام عیار با فساد، اجتماعی سازی اداره دیوان با مردمی کردن اقتصاد و استفاده از ظرفیت های مختلف انقلاب در مبارزه با فساد، استقرار انضباط مالی در دستگاه‌های مختلفی که از بیت المال و بودجه کشور استفاده می‌کنند، و جوان سازی نحوه ی اداره ی دیوان محاسبات.

** می‌خواهیم یک سوال صریح و شفاف از شما بپرسیم و آن اینکه با وضعیت فعلی دیوان محاسبات، اگر این سازمان امروز تعطیل شود، آیا در وضعیت مردم اتفاقی خواهد افتاد؟

بذرپاش: یکی از نکاتی که در پایان 40 ساله ی اول انقلاب اسلامی به عنوان نقطه ضعف مشهود است، عدم حضور ملموس دستگاه های مختلف در زندگی مردم است به نحوی که بود و نبود بسیاری از آنها برای اکثریت جامعه کمترین تاثیری نخواهد داشت و عملا از محل فعالیت آنها مردم انتفاعی نمی‌برند. همین موضوع، موجب کاهش سرمایه اجتماعی برای چنین سازمان هایی شده است و آنچه که طی سال های اخیر برای گفتمان سازی درباره ی آنها طرح بحث کرده ایم یعنی 3 راهبرد جوان سازی، اجتماعی سازی و کارآمدسازی باید مورد توجه قرار گیرد. در واقع معتقدیم سازمان و نهاد و مجموعه ای که از این 3 فاکتور تهی باشد، نه تنها آورده ای برای مردم و کشور ندارد، بلکه نوع فعالیت آن، در خدمت به جامعه ایجاد اختلال می‌کند.

بنابراین اگر دیوان محاسبات که مدیران، کارشناسان و پرسنل متخصص، دلسوز و سخت کوشی دارد ، می‌خواهد در زندگی مردم آثار مثبتی به جای بگذارد و به عنوان یک سازمان موثر در حوزه‌های کلان اقتصادی و به ویژه در معیشت خانواده ها تاثیرگذار باشد، باید این 3 عامل را در مدل رفتاری خود فرض کند.

** آقای بذرپاش! با توجه به این که شما هم اکنون کاندیدای ریاست دیوان محاسبات هستید، لطفا به این 2 سوال پاسخ دهید که اولا آیا مجلس امروز در راس امور هست؟ ثانیا آیا دیوان محاسبات در این باره نقشی دارد؟

بذرپاش: شخصا به مجلس یازدهم امید بسیار دارم و رهبر معظم انقلاب نیز اخیرا فرمودند که این مجلس از قویترین و انقلابی ترین مجالس پس از انقلاب است. ان شاءالله با تلاش شبانه روزی عموم نمایندگان مجلس، به ویژه جوانان باانگیزه و دارای راه حل برای مشکلات، مجلس به زودی به راس امور باز گردد.
از جمله ابزارهای بسیار مهم برای راس امور بودن مجلس، دیوان محاسبات است؛ در واقع دیوان به عنوان بازوی نظارتی مجلس در مهمترین مساله کشور که اقتصاد و بودجه و مدل خرجکرد در سازمان هاست، شناخته می شود. اگر عملکرد دیوان، سرعت و دقت آن، اقدامات بدون حاشیه اما جدی و قاطع، تعامل سازنده و در عین حال قانونی با سازمان های مختلف شکل بگیرد و گزارش رسیدگی ها به سرعت و شفاف در اختیار نمایندگان و مردم قرار داده شود، حتما می تواند اشراف مجلس نسبت به امور را افزایش داده و به وکلای ملت جهت اخذ تصمیمات صحیح و تصویب قوانین راهگشا، کمک شایانی کند.

** آیا شما با این روش بودجه ریزی در شرایط فعلی که از آن به جنگ اقتصادی تعبیر می شود، موافق هستید و آیا معتقدید این روش، منجر به افزایش کارایی اقتصادی خواهد شد؟

بذرپاش: تحول، امری اجتناب ناپذیر در روند آتی حکمرانی کشور است و با توجه به تغییرات بنیادین در سبک زندگی جامعه و روند فزاینده و نوآورانه ی فناوری های نوین در اجتماع و فرصت و تهدیدهایی جدیدی که به وجود آمده، دیگر نمیتوان با قوانین چند دهه قبل که متناسب با ابزار آن روز بود، اعمال مدیریت نمود. امروز کشور ما در تمامی ابعاد به حکمرانی نوین نیازمند است که رهبران تغییر در خط مشی های نوین، همین نسل جوانان و متخصصی است که انگیزه های جدی برای بهبود امور و رفع مشکلات دارد.

در همین دیوان محاسبات که محور گفت و گوی امروز ما قرار دارد، دیگر نمیتوان با لایحه ای که در سال 1330 به قانون تبدیل شده، به نیازهای امروز پاسخ گفت و حتما باید دگردیسی های جدی اتفاق بیفتد.
البته مبانی، همان مبانی ناب و انقلابی قبلی است اما ابزارهای تخصصی حتما تغییر کرده و به تناسب آن، باید برای فردای بهتر کشور برنامه ریزی نوین داشت.

به عنوان نمونه، اگر در یک دستگاهی که از بودجه عمومی کشور ارتزاق می کند، تخلف مالی رخ داده؛ مدت زمان رسیدگی و اعلام آن چه میزان باید باشد؟ هم اکنون در دیوان محاسبات، گزارش تفریغ بودجه های سالانه با 2 سال تاخیر و طی چند هزار صفحه صرفا اطلاع رسانی کلی و در صحن مجلس انجام می شود و در نهایتا رونوشتی از آن به اطلاع مسئولان مختلف می رسد. به نظر شما، آیا این روش منسوخ نشده است و آیا نباید فکر جدیدی برای آن ارائه نمود؟

حتما این مدل قدیمی و فرسوده باید تغییر کند و تحول یعنی همین.
ما عنوان کلی برنامه خود برای مدیریت دوره جدید دیوان محاسبات را "دیوان داری فناورانه مردم پایه" نامگذاری کردیم. فناورانه یعنی استفاده از علم و تکنولوژی جدید که بر محور کارآمدسازی استوار است؛ و مردم پایه نیز به معنای اجتماعی سازی امور در دیوان است. تحقق این 2 ضلع پیش شرط جوانسازی در ساختار را می طلبد و جوانسازی لزوما به معنای تغییر نسلی در مدیران نیست؛ جوان سازی یعنی ایجاد تحول در روند مدیریت یک دستگاه.

بنابراین، بجد معتقدم نه فقط در دیوان محاسبات، بلکه در سایر ساختارهای رسمی کشور باید تحول ایجاد شود و این تحول خواهی، در پیام تمدنی گام دوم انقلاب که 2 سال قبل صادر شد، مورد توجه و تاکید قرار گرفته است.

** چگونه می توان بین عملکرد دیوان محاسبات و زندگی مردم، ارتباط مستقیمی ایجاد کرد؟ آیا مردم می توانند تغییر رویه و تحول در دیوان محاسبات را در سفره های خود احساس کنند؟

بذرپاش: قطعا باید این اتفاق بیفتد؛ به شرط آن که دیوان محاسبات به وظیفه ذاتی و تکلیف قانونی خود عمل کند. اگر دیوان، البته به دور از روحیه مچ گیری و رویکرد سیاسی، با نظارت بر خرج کرد منابع کشور به مجلس کمک کند، منجر به عدم اسراف و ریخت و پاش اضافی در دستگاه ها و صرف بودجه آنها در محل قانونی می شود که همین موضوع کمک شایانی به اقتصاد کشور خواهد کرد.
شما می دانید که بودجه کشور عددی حدود 2 هزارهزار میلیارد تومان است؛ اگر با نظارت دقیق بر نحوه مصرف پول، مثلا بتوان 10% صرفه جویی نمود، آیا با این مبلغ نمیتوان بسیاری از معضلات اقتصادی را سامان داد؟
نکته بعدی که باید به آن توجه شود، سرعت عمل در عملکرد دیوان است؛ طی سال‌های اخیر گزارش تفریغ بعضا پس از 2 سال به مجلس ارائه شده که قطعا هیچ اثری نخواهد داشت اما اگر ساختار دیوان چابک شده و علاوه بر دقت و جدیت در نظارت ها، سرعت گزارش شفاف به مجلس و مردم نیز در دستور کار قرار گیرد، آیا روند فعلی حیف و میل بیت المال متوقف نخواهد شد و آیا این موضوع به اقتصاد ملی کمک نمی کند؟ آیا کم به اقتصاد کشور، بر معیشت خانواده ها موثر نیست؟

** آقای بذرپاش! اگر بخواهید به زبان ساده، روش خود برای استفاده صحیح از ابزاری که دیوان محاسبات در اختیار دارد، را برای مخاطبان تشریح کنید، چه خواهید گفت؟

بذرپاش: ببینید، بالاخره امروز همه قبول کرده اند که در شرایط جنگ اقتصادی به سر می بریم؛ پس باید کنش های ما در عرصه های مختلف نیز متناسب با این شرایط جنگی باشد. اگر وضعیت را اینگونه مورد رصد قرار دهیم، دیگر نمی توانیم به صورت منفعلانه و با تاخیر فراوان بحث نظارت مالی را ادامه دهیم.
ما باید در امر پیشگیری از اسراف مالی ورود کنیم، لازم است با شناسایی گریزگاه های قانونی مبارزه با فساد مالی را از سر منشاء آن آغاز نماییم. مگر میتوان پذیرفت که درآمد سرانه مردم هر روز کاهش یابد و همزمان با آن، با ناکارآمدی و سوءمدیریت، بودجه مملکت با اسراف و ولنگاری مالی هدر برود؟ علت اصلی پدیدآمدن سازمانی همچون دیوان محاسبات وتوجه ویژه به آن در قانون اساسی، تلاش برای جلوگیری از این اسراف هاست. در واقع، دیوان محاسبات پاسدار بیت المال مسلمین است و باید در این زمینه با جدیت بکوشد و دست از انفعال و سستی بردارد.

اجازه بدهید در اینجا به یک نمونه اشاره کنم. آیا می دانید شرکت های دولتی 2 برابر بودجه دولت به کشور بار مالی تحمیل می کنند؟ مثالی دیگر؛ آیا شهرداری ها از بودجه عمومی مصرف نمی کنند؟ چرا دیوان از نظارت به آنها منع نشده و در این حوزه ورود ندارد؟ آیا اگر دیوان در همین 2 مثالی که عرض کردم، ورود جدی و دقیق داشته باشد، جلوی بسیاری از ریخت و پاش های زائد گرفته نمی شود و شاهد اتفاقات بسیار مثبتی در عرصه اقتصادی کشور نخواهیم بود؟

** دیوان محاسبات صرفا یک کارکرد داخلی دارد یا در عرصه بین المللی نیز می تواند ایفای نقش کند؟

بذرپاش: سوال خوبی مطرح شد؛ بله، دیوان در عرصه بین المللی نیز فعالیت دارد. دیوان یکی از ۱۹۱ عضو پیوسته سازمان بین‌المللی موسسات حسابرسی عالی معروف به اینتوسای است؛ سازمانی جهانی، غیردولتی و مستقل که با شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد  همکاری دارد و اعضای آن را سازمان‌های عالی حسابرسی کشورهای مختلف تشکیل می‌دهند. استفاده از تجربیات بین المللی، انتقال تجربیات داخلی و نیز ایجاد ارتباطات با دیوان های محاسبات کشورها و یا مشابه آن می تواند برای کشورمان اثرات موثری داشته باشد. برای این مقوله نیز برنامه هایی تنظیم کرده ایم که به تناوب به اطلاع هموطنان عزیز خواهیم رساند.

** اگر در پایان نکته ای می دانید که لازم است بیان کنید، لطفا مطرح نمایید.

بذرپاش: بنده هم از شما به دلیل توجهی که به اهمیت موضوع دیوان محاسبات به عنوان مهمترین نهاد نظارت مالی در کشور داشتید، سپاسگزارم و امیدوارم نمایندگان مجلس که عصاره فضایل ملت بزرگ ایران هستند، بهترین تصمیمی که منجر به خدمت بهتر به مردم شود را اتخاذ نمایند و بنده نیز مانند همیشه، تابع رای و نظر مردم و وکلای قانونی آنها در خانه ملت هستم.

عرض پایانی بنده خطاب به مردم عزیزمان، این است که تعهد می دهم در صورت انتخاب به عنوان خادم آنان و چشم آنها در دیوان محاسبات، شبانه روز خود را وقف خدمت به کشور و انقلاب و ملت نمایم و تلاش کنم با همراهی متخصصان متعهد، مجربان باانگیزه، جوانان مشکل گشا و تعامل همراه با نظارت جدی با دستگاه های مختلف کشور، تمام همت خود را به کار گیریم تا به تکالیف قانونی خود عمل کرده و تا جایی که در توان داریم، برای جلوگیری از حیف و میل بیت المال و توجه به مصرف بودجه دستگاه ها در محل قانونی آنها اقدام نماییم. تلاش ما، تشکیل دیوانی شفاف و شیشه ای و صداقت با مردم و نمایندگان مجلس است و خواهیم کوشید بازوی توانمندی برای مجلس جهت نظارت بر عملکرد دولت و سایر دستگاه ها باشیم و نهایتا خروجی این تلاش، در تصمیم گیری صحیح برای تصویب بودجه ای هدفمند و متناسب با شرایط فعلی کشور خود را نشان دهد.