معماری امنیتی اقیانوس هند با چه مخاطراتی دست به گریبان است؟-راهبرد معاصر
مرحله دوم انتخابات مجلس ۲۱ اردیبهشت برگزار می‌شود آرای نمایندگان از مجلس بعدی شفاف اعلام می‌شود دیدار وزیر دفاع سوریه با سرلشکر باقری احراز تخلف انتخاباتی در لنجان/ تأیید کلی انتخابات خبرگان برنامه تامین ۵۰۰۰ اتوبوس در سال ۱۴۰۳ صمصامی: با دست فرمان فعلی بانک مرکزی تورم مهار نمی‌شود آخرین قیمت طلا، سکه، دلار و ارز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ خرید خودرو متوقف شد+ جدول قیمت ها تورم بخش صنعت در دی ماه اعلام شد مشتری جدید پرسپولیس از راه رسید گل خاص استقلال محصول مشترک دو چپ‌پا مخبر: نقاط حادثه‌خیز درون و برون‌شهری، سال آینده برطرف شوند آماده‌باش مدیریت بحران به فرودگاه‌های ۵ استان وضعیت بورس امروز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ ثبت رکورد متوسط قیمت مسکن ۱۷۰ میلیونی در منطقه یک ستاره‌های پرسپولیس و استقلال از ایران رفتند منتخبان مجلس دوازدهم با آیت الله رئیسی دیدار می‌کنند احتمال وقوع سیلاب‌های نوروزی نرخ تورم سالانه و نقطه به نقطه مسکن تهران کاهش یافت آخرین قیمت پژو، تیبا، دنا، سمند، شاهین و کوییک + جدول پسر بازیکن سابق استقلال گزینه جانشینی بیرانوند امکان معامله خودرو در سایت های اینترنتی فراهم شد وضعیت راه های کشور امروز 28 اسفند 1402/ جاده چالوس یکطرفه شد پرواز چارتری در ایام نوروز ممنوع است کنایه سنگین ستاره پرسپولیس به لیست جدید تیم ملی ابلاغیه کمیته انضباطی به استقلال و پرسپولیس واکنش جدید عزت‌اللهی به مذاکره با استقلال و پرسپولیس منوچهر منطقی از معاونت صنایع حمل و نقل وزارت صنعت رفت قیمت جهانی طلا امروز 28 اسفند 1402 قیمت جهانی نفت امروز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ آیت الله رئیسی در جمع روحانیون: همه شاخص‌های تورم با اقدامات دولت کاهشی شده‌ است وزیر کار: حق عائله‌مندی به حقوق کارگران اضافه می‌شود+ جزئیات و مبلغ بیانیه کمیته ویژه منتخب رئیس‌جمهور برای بررسی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ اعلام برنامه مسابقات هفته‌های ۲۲ تا ۲۴+ زمان بازی‌های استقلال و پرسپولیس صحت انتخابات در ۸۱ حوزه انتخابیه دیگر تایید شد ترکیب احتمالی استقلال مقابل هوادار زمان برگزاری دیدار پرسپولیس در جام حذفی مشخص شد ۵ منتخب مجلس هزینه‌های انتخاباتی خود را اعلام کردند واکنش صدیقی به موضوع زمین خواری در حوزه علمیه ازگل آخرین قیمت سمند، شاهین، تیبا، دنا، رانا و کوییک + جدول سکوهای فیلتر شده با ابزارهای فنی در اختیار مردم قرار می‌گیرند دور دوم انتخابات مجلس در ۸ حوزه الکترونیکی برگزار می‌شود آیت الله رئیسی: برداشتن گام‌های بلند در زمینه هوش مصنوعی مورد تأکید دولت است پاسخ جالب شهاب زاهدی به ماجرای جدایی از پرسپولیس رئیس جمهور: دولت تمام توان خود را برای آرامش خانواده‌ها به کار گرفته است واکنش‌ها به انتخابات ریاست جمهوری در روسیه نتانیاهو بار دیگر از حمله به رفح گفت حکم قطعی پرونده فوت ۶ کارگر معدن طزره دامغان صادر شد فارین افرز: آمریکا نمی‌تواند طالبان را منزوی کند کتائب حزب‌الله: بغداد به آمریکایی‌ها مصونیت دهد، درهای جهنم گشوده خواهد شد اعتراف فرمانده سنتکام درمورد پهپادهای یمنی ترامپ بایدن را به مناظره تلویزیونی فراخواند دیدار وزیر دفاع طالبان با امیر قطر ایران خواستار اخراج رژیم صهیونیستی از کمیسیون مقام زن شد اولیانوف خواستار پایبندی آژانس به دستور کار فنی در قبال ایران شد اسنپ گزینه "عجله دارم" را حذف کرد! وزیر آموزش و پرورش: دشمن بداند راهبرد شهید سلیمانی شکست ناپذیر است محمد امین‌نژاد سفیر ایران در فرانسه شد حزب الله: آمریکا در کنار یک محموله کمک به غزه، 100 هواپیمای حامل موشک می‌فرستد جمهوری آذربایجان: گفت‌وگو با تهران درباره ازسرگیری فعالیت سفارتمان در جریان است جنگ غزه در 153مین روز؛ شمار شهدا به 30800 نفر رسید وزیر خارجه چین: از عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل حمایت می‌کنیم سوئد امروز رسما عضو ناتو می‌شود نحوه فعالیت هتل‌ها و رستوران‌ها در ماه رمضان عباس ایروانی عظام‌خودرو به ۶۵ سال حبس محکوم شد اژ‌ه‌ای: کشور‌های اسلامی مراودات و دادوستد‌های خود با صهیونیست‌ها را کاملاً قطع کنند آلودگی هوا دست از سر تهرانی‌ها برنمی دارد هشدار پلیس تهران در خصوص چهارشنبه پایانی سال علت قطعی آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی اعلام شد اعلام زمان نتایج آزمون دکتری «Ph.D» سال ۱۴۰۳ آتش سوزی عمدی در لواسانات؛ شرور عربده‌کش دستگیر شد آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته ۱۴۰۳ آغاز شد جزییات ساخت خانه توسط چینی ها اعلام شد رئیس پلیس پایتخت: راهپیمایی تهران در امنیت کامل برگزار شد تربیت معلم در انحصار دانشگاه فرهنگیان یا مشارکت سایر دانشگاه‌ها؟ آغاز پخش ویژه برنامه‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ از تلویزیون سومین سالگرد آیت‌الله مصباح یزدی با حضور رئیس‌جمهور اولویت فیش عمره و حج چگونه استعلام شود؟ لوح| شکست خوردگان در باتلاق نسل کشی اطلاع نگاشت| کودکان غزه زیر آوار جنگ کاریکاتور| آمریکا؛ شریک جرم قطعی پیکر آتیلا پسیانی بعد از چند روز به ایران رسید + عکس مرتضی پورصمدی درگذشت سروده‌هایی در رثای عباس‌بن علی(ع)/ از مشک پاره اشک فرات است می‌چکد؛ غیر از لب تو نیست مگر آرزوی آب برای درخواست گذرنامه زیارتی به این 2 هیأت مراجعه کنید اینفوگرافیک|کریدور شمال به جنوب، رقیب جدی برای کانال سوئز عباسعلی براتی‌پور درگذشت امشب مهمانی برویم، فطریه‌مان با چه کسی است؟ نظر 10 مرجع تقلید درباره میزان زکات فطره که فردا باید پرداخت کنیم دعای روز اول ماه رمضان مجری برنامه سوره درگذشت عبدالله انوار درگذشت نامزدهای سیمرغ و داوران چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر اینفوگرافیک| الزامات و لوازم تحقیق رشد اقتصادی اینفوگرافیک|هدیه ۱۱ میلیارد دلاری ایرانی‌ها به اقتصاد ترکیه اینفوگرافیک| هراس پدرخوانده‌های داعش از سپاه پاسداران اینفوگرافیک|ایران؛ یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های گاز دنیا درگذشت مجری با سابقه تلویزیون اینفوگرافیک| اما و اگر‌های مالیات بر عایدی سرمایه اینفوگرافیک| شهید حاج قاسم سلیمانی از نگاه رهبر معظم انقلاب طرح | رهبرانقلاب: با ایران قوی مخالفند اینفوگرافیک| بزرگترین تولید کنندگان اورانیوم جهان اینفوگرافیک/ نقشه کامل مسیرهای پیاده‌روی اربعین + هزینه‌ها اینفوگرافیک | ایران چهاردهمین اقتصاد جهان، در سال ۲۰۲۲ ویدیو | از کرملین تا پاستور؛ قطار ایران و روسیه روی ریل همکاری‌های دوجانبه ماجرای لغو مجوز صوت و تصویر «روبیکا»+ علت جزئیات تکمیلی نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری 1400+ آمار دقیق نتیجه نهایی انتخابات مجلس خبرگان رهبری تهران 1400 نتایج انتخابات شورا‌ی شهر استان تهران ۱۴۰۰+ اسامی آرای آیت الله رئیسی در تهران چقدر بود؟ نتایج انتخابات شورای شهر اراک 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قزوین 1400 نتایج انتخابات شورای شهر کرمانشاه 1400 آمار دقیق انتخابات ریاست جمهوری 1400 به تفکیک استان‌ها+ جدول نتایج انتخابات شورای شهر ایلام 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قم 1400 نتایج انتخابات شورای شهر ساری 1400 نتایج انتخابات شورای شهر تبریز ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر سنندج ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر همدان 1400 نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری 1400/ آیت الله رییسی برنده انتخابات سیزدهم جدی‌ترین تهدید سایبری فعلی علیه ایران چیست؟ حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال مصادیق مجرمانه محیط زیستی جدید در فضای مجازی اعلام شد جریمه سنگین اپل از سوی سازمان ضد انحصار روسیه آپدیت جدید «تلگرام» به جنگ با «کلاب هاوس» رفت کلاب هاوس هک شد/ افشای اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر سارا بهرامی مهمان این هفته برنامه همرفیق+عکس تأیید هک اطلاعات ۱۵ هزار کاربر آمریکایی ۱۴.۵ میلیون آمریکایی به اینترنت ثابت دسترسی ندارند درخواست ترامپ از ایالت‌های آمریکا درباره غول‌های فناوری افزایش ظرفیت لایو اینستاگرام وقتی عربستان ثروتمند و نفت‌خیز هم از اینفلوئنسرها مالیات می‌گیرد همسریابی در فضای مجازی و کلاهبرداری از مردم اقوام ایرانی «اقلیت» نیستند تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیشه کریستال تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت آرد و گندم تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دامپروری و دام گوشتی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دانه های روغنی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیرینی و شکلات تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت فرش تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت نساجی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت چوب و مبلمان شکست استثناگرایی آمریکایی در عصر ترامپ به سمت دنیای پس از دلار پیش می رویم؟ خروج ترامپ از برجام؛ فشار حداکثری و نتایج حداقلی آیا عراق می تواند از نیروهای امریکایی خالی شود؟ مرگ ابوبکر البغدادی؛ کشته شدن سرکرده داعش چه پیامدی دارد؟ بازوهای نیابتی ایران در منطقه قدرتمندتر از همیشه درس‌های جنگ یمن برای اسرائیل وحدت میان جریان های سیاسی ایران در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا دولت پنهان در لبنان شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران/درهای مذاکره با ایران باز است طرح صهیونیست ها برای اشغال دره اردن رویای چین در هفتاد سالگی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک سبک مبارزه تشکیلات خودگردان و اتحادیه اروپا برای حفظ کرانه باختری طرحی برای ایجاد یک سازه امنیتی در خاورمیانه تاریخ سری فشار اسرائیل برای حمله به ایران بررسی صنعت انیمیشن در منهای نفت/ ژاپن چگونه صنعت انیمیشن جهان را قبضه کرد؟ + فیلم منهای نفت: درآمد 16 هزار بشکه نفت تنها در یک سوله پرورش ماهی بررسی صنعت پرورش ماهی در مستند منهای نفت + تیزر بررسی صنعت لبنیات در مستند منهای نفت/ اشتغال یک میلیون نفری شیر و لبنیات منهای نفت: درآمد یک میلیارد دلاری پسته ایران/ هیچ کشوری توان تولید پسته مرغوب ایران را ندارد همه ابعاد تحریم؛ فرصت‌ها و تهدیدها تحریم‌ها به مبادلات ما با شرکت‌های کوچک اروپایی آسیبی نمی‌زند/ نرخ کنونی دلار بالاتر از نرخ واقعی آن است

معماری امنیتی اقیانوس هند با چه مخاطراتی دست به گریبان است؟

تروریسم، دزدی دریایی و سرقت، جرایم سازمان یافته بین­المللی، قاچاق غیرقانونی (اسلحه، مواد مخدر و حیات وحش)، قاچاق انسان و فعالیت های سایبری مخرب در کنار مجادلات امنیتی و نظامی میان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای را می توان از جمله مخاطرات امنیتی حاکم بر اقیانوس هند قلمداد کرد.
محمدرضا محمدی؛ کارشناس مسائل آسیا
تاریخ انتشار: ۱۳:۲۶ - ۰۴ مهر ۱۳۹۹ - 2020 September 25
کد خبر: ۶۰۲۸۴

معماری امنیتی اقیانوس هند با چه مخاطراتی دست به گریبان است؟

 

به گزارش راهبرد معاصر؛ منطقه اقیانوس هند که  پیش از آن با عنوان "ایندو پاسفیک " خوانده می­شد، به عنوان یک کریدور بسیار مهم استراتژیک و اقتصادی شناخته می­شود. تقریبا دو سوم از حمل و نقل جهانی نفت، نیمی از عبور و مرور کانتینری و یک سوم حمل ونقل مواد فله از طریق این منطقه صورت می­پذیرد. همچنین بستر این دریا دارای برخی از ارزشمند­ترین منابع معدنی و سوخت­های فسیلی است که از لحاظ اقتصادی حیاتی هستند. در حال حاضر، نیروی دریایی بیش از 40 کشور از جمله تعدادی از نیروهای دریایی فرامنطقه­ای مانند ایالات متحده، روسیه، فرانسه و انگلستان در این منطقه حضور دارند. با این حال، به نظر می­رسد اقیانوس هند فاقد معماری امنیتی مبتنی بر همکاری منطقه­ای است.

 

چالش های امنیتی متعارف اقیانوس هند دارای دو جنبه هستند. رقابت نظامی میان قدرت­های بزرگ مانند ایالات متحده، چین، هند، روسیه و ژاپن و تنش­های منطقه­ای و رقابت بین چین و کشورهای جنوب آسیا در دریای جنوبی چین که بر محاسبات امنیتی در اقیانوس هند تاثیر به­سزایی گذاشته است. قدرت­های خارجی نیز برای اجرای عملیات نظامی از جزایر اقیانوس هند استفاده می­کنند: استفاده از جزیره­ی "دیگوگارسیا" توسط نظامیان ایالات متحده، تنها یکی از این موارد است. علاوه بر این، ذات پنهان سرمایه­گذاری­های چینی­ها در تاسیسات مختلف بنادر در گواتر پاکستان و هامبانتوتا در سریلانکا موجب نگرانی­های زیادی شده است که همه­ی آن­ها به طور بالقوه می­تواند به پایگاه دریایی مانند جیبوتی، که در آن چین رسما اولین پایگاه خارج از کشور خود را ایجاد کرد، تبدیل شود.

 

 چندین تهدید نامتعارف نیز وجود دارد. تروریسم، دزدی دریایی و سرقت، جرایم سازمان یافته بین­المللی، قاچاق غیرقانونی (اسلحه، مواد مخدر و حیات وحش)، قاچاق انسان و فعالیت های سایبری مخرب از جمله­ی آن­هاست. البته دزدی دریایی و سرقت مسلحانه در ساحل سومالی، تنگه مالاکا و آب­های اندونزی که در چند سال گذشته توجه زیادی را به خود جلب کرده­اند، کاهش یافته است، اما چالش­های امنیتی دیگر مانند باندهای قاچاق سازمان­یافته، گروه­های تروریستی و شبکه­های پولشویی همچنان عرصه نگرانی گسترده­ای را فراهم کرده­اند. این جرم­های سازمان­یافته، همگی از ظرفیت­های مدیریتی ضعیف دولت­های حاشیه­ی این اقیانوس ناشی می­شود. در سال 2016 تحقیقات در مورد یک باند جعل پاسپورت در بانکوک اندونزی نشان داد که خدمات این باند به مدت طولانی توسط اعضای لشکر طیبه و تروریست­های القاعده مورد استفاده قرار می­گرفته است. این باند جعل سند همچنین به شبکه قاچاق انسان در اروپا مرتبط بوده است.

 

به همین صورت، مبالغ پرداخت شده به دزدان دریایی سومالی با تأمین مالی تروریست­ها مرتبط شده­اند و درآمد حاصل از آن از طریق کانال­های رسمی مالی و شبکه­های صرافی بین­المللی پولشویی شده است. در گذشته، ببرهای تامیل در سریلانکا نیز با اتصال به شبکه­های قاچاق دقیقا به همین صورت کسب درآمد می­کردند.  راه حل بلند مدت برای بسیاری از این چالش­های امنیتی فراملی نهفته در ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی کشورهای ساحلی است. البته در مواقعی، ابتکارات متعدد از جمله تمهیدات غیر رسمی، تلاش های دوجانبه و ابتکارات منطقه­ای نیز برای حل این چالش­ها به اجرا در آمده است.

 

انجمن اقیانوس هند در سال­های اخیر با ایجاد کار گروهی در زمینه ایمنی و امنیت دریایی و برگزاری نشست­های متعدد پیرامون اقیانوس هند ، این چالش­ها را مورد بررسی قرار داده است. در مارس 2017، این انجمن نیز در اعلامیه­ای از عزم خود برای جلوگیری از قدرت­یابی تروریسم و مبارزه علیه آن، همچنین تلاش علیه​​افراط­گرایی و تقویت همکاری منطقه­ای خبر داد. در واقع بیشتر تلاش­های منطقه­ای بر مبارزه با دزدی دریایی متمرکز شده است، مانند چارچوب برنامه­ی موسوم به "آگاهی عمومی" در اقیانوس هند غربی و موافقت­نامه همکاری منطقه­ای در مورد مبارزه با دزدی دریایی و سرقت مسلحانه علیه کشتی­های آسیایی. یکی دیگر از برنامه­های مهم این سازمان اجرای برنامه­های سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرایم دریایی و مواد مخدر است که به دولت های ساحلی اقیانوس هند در ایجاد ظرفیت برای مقابله با جرایم دریایی کمک کرده است.

 

در سال های اخیر، هندوستان  به عنوان یکی از مهمترین پارامترهای امنیتی اقیانوس هند شناخته شده است، و همواره تمایل خود را نسبت به تامین امنیت منطقه اعلام کرده است، که نشان از تمرکز این کشور در حوزه آبی اقیانوس هند، به خصوص از طریق پروژه­ی "امنیت و رشد برای همه" و گسترش دیپلماسی دریایی دارد. نیروی دریایی هند از سال 1995 تا کنون میزبانی "مانور میلان"، یکی از بزرگترین تمرینات آمادگی دریایی را با هدف تمرکز در مبارزه با فعالیت­های غیرقانونی در دریا انجام داده است. یک دهه پیش، هند همچنین سمپوزیوم اقیانوس هند را برای هماهنگی نیرو دریایی 32 کشور (شامل 23 عضو و 9 ناظر) برای همکاری دریایی به امضا رساند. هند همچنین بخشی از گفتگوهای چهارجانبه ایالات متحده، ژاپن و استرالیا برای بحث در مورد معماری امنیت منطقه ای را میزبانی کرده است.

 

این ابتکارات در توسعه همکاری های امنیتی مهم است، اما در عین حال محدود هستند. در حال حاضر فقدان شبکه­ای واحد برای نظارت و آگاهی فعالیت­های دریایی و اشتراک اطلاعات بین سازما­ن­های امنیتی ملی کشورهای منطقه به شدت حس می­شود. دلیل این امر بی­اعتمادی است که به علت رقابت سیاسی و نظامی، همچنین ادعاهای سرزمینی میان قدرت­های بزرگ و وجود نوعی معمای امنیت در منطقه اقیانوس هند در جریان است. در عین حال به نظر می­رسد کشورهای کوچکتر به­شدت خواهان همکاری هستند اما ظرفیت چندانی برای این کار ندارند.

 

این وضعیت در کنار اقدامات مخرب بازیگران غیر دولتی سرکش به عنوان مثال، درگیری­های مداوم در یمن انگیزه ای برای سایر فعالیت­های مرتبط با جرائم دریایی، از جمله قاچاق اسلحه و قاچاق انسان به شمار می رود. به همین ترتیب، محاصره شهر فیلیپینی ماراوی توسط داعش در ماه مه 2017 و بحران پناهندگان در روهینگیا (که موجب ترس از خشونت افراطیون و قاچاق انسان شد) ثابت می­کند که ارتباط عمیقی بین چالش­های امنیتی در این منطقه وجود دارد.

 

بنابراین، ایجاد یک معماری امنیت منطقه ای باید برای کشورهای حاشیه­ی اقیانوس هند و اقیانوسیه اولویت بندی شود. این امر می­تواند شامل مواردی مانند به اشتراک­گذاری اطلاعات نهادینه شده، آموزش و ظرفیت­سازی برای سازمان­های امنیتی کوچکتر در حوزه های تاثیرگذار، تمرکز بر شبکه­های پولشویی، از جمله کانال­های مالی غیر رسمی، و ایجاد آگاهی از دامنه­ فعالیت­های بازیگران سرکش باشد. پس از شکست فاجعه بار دکترین جورج دبلیو بوش در ایالات متحده بحث جدیدی پیرامون ظهور کانون های نوین ژئواستراتژیک در سیاست بین الملل سده بیست و یکم به راه افتاده است. رئالیسم مکانیکی و تصور جامعه انسانی و حتی خود انسان به عنوان موجودی با نتایج رفتاری از پیش تعیین شده چنان بر اندیشه ژئوپولیتیکی سده بیستم اثر نهاده بود که مفهوم «اوراسیا» از دید بسیاری، عوامل ثابت و لایتغیر جغرافیایی و دوران سازی آن را به ذهن می رساند. اگرچه مکیندر نیز نه طبیعت بلکه انسان را تصمیم گیرنده سیاسی می دانست اما به جغرافیای طبیعی وزن بالا تری می داد. به اعتقاد او، «انسان طبعیت را کنترل می کند». این دیدگاه امروزه نیز از جانب پاره ای دانشگاهیان و سیاستمداران طرفداری و تکرار می شود و گویا قرار است اقیانوس هند چنان نقشی در سده بیست و یکم بیابد.

 

رابرت کاپلان نویسنده ماهنامه آتلانتیک که در دهه 1990 با پیش بینی«هرج و مرج آینده» و تشریح بحران های زیست محیطی و جمعیتی در افریقا به شهرت جهانی رسید، به صف کسانی پیوسته است که در سودهی به جریانات ژئوپولیتیکی سده جدید از نقشی حائز اهمیت برخوردارند. او در خلال جنگ های خونین بالکان با تکیه بر مشاهدات عینی و توصیه های قوم مدارانه سده بیستم، کتاب «اشباح بالکان» را به قلم کشید که یکسره در خدمت تقویت غیرانتقادی از وضعیت بالکان در دوران گسترش طلبی روسیه تزاری و کمونیستی بود. وی بعدها با تقریر کتاب «پایان زمین» بار دیگر بر مناقشات فروخفته قومی- جغرافیایی از غرب افریقا تا کوه های تین شان و هندوکش دست گذارد که نتیجه ای بود از گزارش های دراماتیک کاپلان از اوضاع آسیای جنوبی، مرکزی و افریقا پس از دوران انتقال از فروپاشی اتحاد شوروی به دوران تازه ای که هویت و جغرافیای بومی ملت هایی که درون کارتوگرافی نامتجانس گرفتار شده بودند. در ادامه­ی این نوشتارهای «ژئو- درام» و در یکی از جدیدترین تحلیل‌های ژئوپولتیکی کاپلان، وی طی مقاله ای با نام «صحنه کانونی برای قرن 21: رقابت در اقیانوس هند» که در شماره مارچ/ آوریل 2009 در مجله فارن پالیسی منتشر شد، به اقیانوس هند همان شان و جایگاهی را بخشید که سر هالفورد مکیندر، یک قرن قبل از او نسبت به آسیای مرکزی قائل بود. بازگشت آسیا به مرکز توجهات جهانی به ویژه اقیانوس هند، خلیج فارس و شبه جزیره عرب، ملهم از افزایش سهم آسیا از تجارت جهانی، رشد جمعیت و رونق بنیادگرایی اسلامی، پدیداری قدرت چین و تمرکز میادین انرژی در این قاره، کاپلان را بر آن داشت تا این ابرمنطقه را هارتلند قرن 21 بنامد. فضاسازی های ژئوپولیتیکی به سبک قرن بیستم، مناطق ژئوپولتیک را بر اساس اهمیت آن مناطق در برخورداری از منابع انرژی، حجم بازارهای تجاری، پراکندگی نقاط استراتژیک و موارد مشابه آن تخمین می زند. این نوع شناسایی مناطق ژئوپولیتیک بدون توجه به ویژگی های واقعی جغرافیایی مانند همسانی‌های محیط فیزیکی، دل مشغولی‌های امنیتی مشترک و علاقه کشورهای هر یک از مناطق در همکاری با یکدیگر در راستای پیشبرد اهداف مشترک ادامه می یابد. به عبارت دیگر تعیین مناطق ژئوپولیتیک به سبک استعماری با خصوصیات نظامی و مزایای اقتصادی ناشی از و به دست گرفتن کنترل آن­ها پیوند خورده است. به همین شیوه، کاپلان یادآوری می کند که 40 درصد از تجارت جهانی از تنگه مالاکا و 40 درصد نفت خام تولیدی از تنگه هرمز عبور می کند. با این توجه که انتظار می رود تا سال 2030 نیاز جهانی انرژی 45 درصد افزایش یابد و نیمی از این مطالبه از سوی چین و هند انجام گیرد، عبور 70 درصدی ترافیک تولیدات نفتی از اقیانوس هند شامل خاورمیانه و پاسیفیک، ابعاد امنیتی خود را در رابطه با مدیریت انرژی جهان نشان می دهد. دریای عرب و خلیج بنگال که در مجاورت دو کشور کمتر با ثبات یعنی پاکستان و برمه قرار گرفته اند از دیدگاه کاپلان بهانه مداخله خارجی را فراهم می سازد. تغییر رژیم یا فروپاشی پاکستان موجب تحریک گروه های قومی جدایی طلب بلوچ و سندی در ارتباط با ایران و هند می شود و با همان ترتیب فروپاشی رژیم سیاسی برمه، جایی که رقابت‌های اقتصادی در به دست آوردن منابع انرژی میان هند و چین جریان دارد، اختلال و آشوبی را در پی می آورد که به ناچار مداخله بشردوستانه از طریق دریا را ضرورت می‌بخشد. این نحوه برخورد، اقیانوس هند را در مقام منطقه ژئواستراتژیک نوین سده بیست و یکم به همان سرنوشتی دچار می سازد که طی جنگ سرد در عمل تبدیل شد. در آن دوران رقابت‌های تسلیحاتی و تقسیم این منطقه به مناطق منازعه، جغرافیای اقیانوس هند را به جغرافیای نظامی تغییر شکل داد. از نتایج نظامی شدن بی سابقه اقیانوس هند در طول حیات نظام دو قطبی، سرکوب بحران های به حاشیه رانده شده مانند جنگل‌زدایی های مرگبار در اندونزی و سریلانکا، تغییرات آب و هوایی، گسترش ایدز در نوار کرانه‌ای افریقا، تشدید درگیری‌های قومی در کشمیر و به تعویق افتادن پدیداری گروه‌بندی‌های منطقه‌ای بر اساس مشارکت در تامین امنیت، بهبود مناسبات اقتصادی و همیاری‌های انسانی بود. با این وجود که پس از پایان جنگ سرد و آغاز دوران جدید سیاسی – اقتصادی در اقیانوس هند «انجمن اقیانوس هند برای همکاری های منطقه ای " با عضویت 19 کشور تاسیس شد اما گسترش و تنوع مناطق موجود در این حوزه وسیع، شکل گیری گروه‌بندی‌های منطقه‌ای نظامی و اقتصادی را به تعویق انداخته است.

 

 جذابیت اقیانوس هند در نظر قدرت های غربی که تاریخ درازپایی در دخالت و کنترل تاریخی این ناحیه دارند، بر اهمیت مشارکت کشورهای حاشیه اقیانوس در قالب گروه‌بندی جدیدی که قادر به حفظ امنیت ویژه خود بدون دخالت قدرت‌های بزرگ باشد، می افزاید. برای نمونه، گسترش تسلیحات اتمی و ظهور قدرت‌های منطقه‌ای چین، هند و ایران در امتداد حوزه اقیانوس هند می‌تواند جنبه ژئواستراتژیک این حوزه را از نو زنده کند و اقیانوس هند را به مناطق رقیب تقسیم کند. به نظر می رسد خاتمه دوران نومحافظه‌کاری با بازگشت به ژئوپولیتیک سنتی و رقابت‌های کلاسیک قدرت‌ها متناسب با ترجیح‌بندی جغرافیایی هم‌زمانی یابد. در دورانی قرار داریم که طومار ژئوپولتیک جدید در حال نگارش است. در راه جلوگیری از این پدیده، تعبیر تازه‌ای از ژئوپولتیک اقیانوس هند ضروری است؛ تعبیری که بر واقعیات پنهان، اما اثربخش آن چون بحران های زیست محیطی، آلودگی هوا، فرسایش خاک و انفجار جمعیت اصرار کند و این بر نمی‌آید مگر از طریق درک تازه کشورهای حاشیه اقیانوس هند نسبت به جایگاه جهانی این ابرمنطقه.

 

مطالب مرتبط
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
تحلیل های برگزیده
آخرین اخبار