مجلس در بزنگاه شفافیت/ فضای پارلمان شیشه‌ای می‌شود؟
یکی از مسائلی که کمک می‌کند مجلس جایگاه اصلی خودش را پیدا کند، بحث شفافیت آرای نمایندگان است.
به گزارش راهبرد معاصر؛ شفافیت آرا مطالبه جدی مردم از نمایندگانی است که آنها را راهی بهارستان کرده‌اند طرح مذکور در مجلس دهم گرچه مطرح شد، اما عملا به بن بست خورد و بعد از کش و قوسی دوساله بالاخره در شهریور سال گذشته با قید فوریت به صحن علنی آمد، اما نمایندگان به رد فوریت شفاف‌شدن آرایشان رأی دادند.
حالا مجلس دهم تمام شده و اکنون مردم از نمایندگان انتظار دارند که وکلایشان به صورت شفاف عمل کنند، چرا که یکی از مسائلی که کمک می‌کند مجلس جایگاه اصلی خودش را پیدا کند، بحث شفافیت آرای نمایندگان است، وقتی نماینده‌ای آگاهانه تصمیم می‌گیرد و هیچ فشاری بر وی وارد نیست جامعه حق دارد تا در جریان تصمیمات نمایندگان خود باشد.
مجلس یازدهم از اولین روزهای فعالیتش یکی از اولویت‌های اصلی خود را ارائه و تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان اعلام کرد و بر همین اساس در سیزدهم خردادماه و در شرایطی که تنها چند روز از آغاز به‌کار مجلس بیشتر نمی‌گذشت، طرحی تحت عنوان شفافیت آرای نمایندگان با امضای ۱۷۰ نفر از وکلای ملت تقدیم هیئت رئیسه مجلس شد.
طراحان طرح مذکور در بخش مقدمه آن با اشاره به دلایل ارائه این طرح تصریح کرده‌اند: «با توجه به مطالبه عمومی و تعهد اکثر نمایندگان مجلس یازدهم به مردم برای پیگیری موضوع و به دلیل نقش مهم شفافیت در مبارزه با فساد و ویژه خواری و نظر به اینکه پیش از استفاده از سیستم الکترونیکی، آرای نمایندگان در جلسات علنی شفاف بوده است، طرح شفافیت آرای نمایندگان تقدیم هیئت رئیسه مجلس می‌شود.»
رمز و راز میان نمایندگان مجلس و مردم ممنوع!
محمدرضا صباغیان، نماینده مردم بافق در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره لزوم شفافیت آرای نمایندگان اظهار کرد: نمایندگان در برابر وکلای خود مسئولیت دارند و تمام مذاکرات و آرای نمایندگان باید شفاف باشد و حتی اگر جلسه‌ای به صورت غیر علنی برگزار می‌شود باید مصوبات و نتیجه آن حداکثر پس از یک ماه به اطلاع مردم برسد، بنابراین نباید هیچ رمز و رازی میان مردم و نمایندگانشان باشد.
وی افزود: متاسفانه اموال، آرا و حقوق دریافتی نمایندگان جزو مسائلی است که هنوز برای مردم محل ابهام قرار دارد و نمایندگان مجلس دهم نیز با شفافیت آرای نمایندگان مخالفت کردند و بنده معتقدم که شفافیت آرای نمایندگان بسیاری از دغدغه‌ها و سوال‌های مردم را رفع خواهد کرد.
صباغیان بیان کرد: در حال حاضر نمایندگان هرگونه که می‌خواهند در رأی گیری‌ها شرکت می‌کنند، در حالی که اگر طرح شفافیت آرا به تصویب برسد وکلای ملت در برابر هر اقدام و مشارکت خود مسئولیت خواهند داشت.
شفافیت آرا مانع لغزش نمایندگان می‌شود
حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در موافقت با طرح مذکور به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: معتقدم که شفافیت باعث ارتقای کارآمدی پارلمان می‌شود، چرا که وقتی نمایندگان خود را در پشت شیشه‌های شفاف احساس کنند با دقت نظر بیشتری رأی می‌دهند. از طرفی وقتی مردم بتوانند عملکرد نمایندگان خود را رصد کنند رضایت عمومی بیشتری خواهند داشت و در نتیجه نظارت نسبت به مجلس بالاتر خواهد رفت،
وی تصریح کرد: سیاست پارلمان باز در بسیاری از کشورهای دنیا بازخورد بسیار مثبتی از طرف مردم به دنبال داشته و اقشار مختلف جامعه می‌توانند در تصمیمات نمایندگان نقش داشته باشند. در قانون اساسی کشورمان آمده که «وکلای ملت در تمام تصمیم گیری‌های خود آزاد هستند، بنابراین تمام مسائل در مجلس باید شفاف باشد.»
عضو کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس بیان کرد: ما به دنبال این هستیم که حتی مذاکرات و تصمیمات نمایندگان در کمیسیون‌های تخصصی مجلس و صحن علنی شفاف تر شده و به صورت زنده از تلویزیون پخش شود، چرا که وقتی عملکرد نمایندگان شفاف شود ناخودگاه فرصت برای غفلت و فریب خوردن نخواهند داشت.
اما در نقطه مقابل این طرح مخالفانی وجود دارد. این نمایندگان معتقدند در طرح مذکور هیچ اشاره‌ای به بررسی شفافیت اموال نمایندگان در دو برهه ابتدایی و انتهایی چهار ساله مجلس، تعارض منافع و به عبارتی دیگر ممنوعیت‌هایی که باید در ارتباط با فعالیت‌های اقتصادی نمایندگان و بستگان درجه یک آنها در دوران نمایندگی شود، اعمال نشده است.
مهرداد ویس کرمی، نماینده مردم خرم آباد در مجلس معتقد است که در طرح فعلی شفافیت آرا هیچ اشاره‌ای به ثبت هدایایی که نمایندگان به واسطه جایگاه حقوقی خود در این چهار سال دریافت می‌کنند، نشده است. بنابراین نظر ما این است که شفاف شدن آرای نمایندگان نسبت به مواردی که بیان شد، از نظر جایگاه از اهمیت کمتری برخوردار است و اگر قرار است طرحی تحت عنوان شفافیت آرای نمایندگان به تصویب برسد، باید موارد دیگری که به آن اشاره شد نیز در مفاد طرح موجود باشد.
وی بر این باور است که علی‌رغم اینکه تعداد زیادی از نمایندگان مجلس نسبت به طرح فعلی انتقاداتی دارند، ولی به دلیل جو سنگینی که علیه هرگونه مخالفت با این طرح در فضای رسانه‌ای و حتی در داخل مجلس به وجود آمده، منتقدان ترجیح می‌دهند که مخالفت خود را به شکل علنی بیان نکنند.
تجربه پارلمان‌های دیگر کشورها در شفافیت آرا چگونه است؟
مجلس نمایندگان اسپانیا نتایج آرای احزاب را در وبسایت خود قرار می‌دهد، با این حال اکنون نمایندگان در حال تدوین طرحی هستند تا از این پس مردم بتوانند به آرای هر نماینده دسترسی داشته باشند. همچنین «مجلس فدرال بلژیک» تمامی آرای نمایندگان را در یک گزارش ثبت و منتشر می‌کند با این حال در آن دسته از آرایی که به شیوه قیام نمایندگان انجام می‌شود، نمی‌توان به‌درستی رأی هر فرد را مشخص کرد.
در «مجلس ملی کبیر ترکیه» تنها زمانی آرای نمایدگان برای مردم شفاف است که یک جلسه رأی‌گیری علنی برگزار شود. آرای نمایندگان در لیست صورت جلسه علنی ثبت می‌شود و در دسترس است، با این حال در مواقعی که رأی‌گیری با بالا بردن دست باشد یا جلسه غیرعلنی برگزار شود، نمی‌توان به آرای نمایندگان دسترسی داشت. در مجلس قبرس نیز تمامی جلسات به‌طور علنی برگزار می‌شود و هر فردی می‌تواند در آن حضور یابد با این حال رأی‌گیری به شیوه بالا بردن دست انجام می‌گیرد و رأی هر نماینده ثبت نمی‌شود.
به گفته حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس شفافیت آرای نمایندگان بعد از تعطیلات حوزه انتخابیه مجلس در دستور کار صحن قرار می‌گیرد. به هرحال پرونده مجلس دهم با وجود انتقاد‌های مختلفی که از جانب جریان‌های سیاسی کشور به موضوع تصویب نشدن طرح شفافیت آرای نمایندگان، به آن وارد بود بسته شده و حال این مجلس یازدهم است که باید در آزمون طرح شفافیت آرای نمایندگان حاضر شود و باید منتظر ماند و دید که آیا نمایندگان در بزنگاه ترین وضعیت جامعه فضای پارلمان را شیشه‌ای می‌کنند یا خیر؟/ باشگاه خبرنگاران