چرا حمله آمریکا به ایران امکان پذیر نیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ بر اساس گزارش نیویورک تایمز، هفته گذشته دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای بحث در مورد حمله به تاسیسات هسته ای ایران با تیم امنیت ملی خود نشستی تشکیل داد. مشاوران ارشد وی، او را از حمله موشکی منصرف ساختند اما در این که چنین اقدامی مورد توجه قرار گرفته یک هشدار می باشد.

این که در طی 4 سال گذشته رئیس جمهور آمریکا نتوانسته برنامه تسلیحات هسته ای ایران را متوقف کند، ممکن است باعث شود تا قبل از پایان دوره ریاست جمهوری به یک اقدام بزرگ مبادرت بورزد. منتقدان ترامپ حتی بر این گمان هستند که دیدار اخیر ترامپ با مقامات ارشد پنتاگون برای حمله به ایران بوده است، اما هنوز در این مورد تردید وجود دارد، ولی صرف نظر از این، رئیس جمهور به عنوان فرمانده کل قوا همچنان در روزهای باقی مانده از اختیارات گسترده ای برخوردار است. اما مهم نیست که چه کسی در کاخ سفید باشد ولی حمله به تاسیسات هسته ای ایران فاجعه بار خواهد بود.

چهار سال پیش رئیس جمهور دونالد ترامپ زمینه خروج آمریکا از توافق هسته ای موسوم به برجام را فراهم ساخت. ترامپ استدلال می کرد که این توافق یک طرفه وحشتناک است که هرگز نباید انجام می شد و این توافق در هسته ی اصلی خود ناقص است. ایالات متحده امریکا به صورت یکجانبه در سال 2018 از این توافق خارج شد و سایر اعضای برجام به همراه ایران این اقدام ترامپ را تقبیح کردند. در حالی که رقبای ایران یعنی عربستان سعودی و اسرائیل اقدام ترامپ را مورد تحسین قرار دادند. ایران همچنان به مفاد توافق نامه پای  بند بود، روسیه و چین مزایایی برای ایران ارائه کردند و اروپا با ایجاد یک سیستم پرداخت به شرکت های سرمایه گذار در ایران اجازه داد تا محدودیت های مستمر در معاملات بر اساس دلار را کاهش دهند.

دولت ترامپ با اعمال کارزار «فشار حداکثری» درصدد فشار گسترده بر اقتصاد ایران بود تا مقامات این کشور مجبور شوند که به توافق جدید تن دهند. اما کارزار فشار حداکثری در تحصیل هدف خود با شکست همراه شد. هیچ یک از 12 خواسته که از سوی مایک پمپئو به عنوان پیش شرط مذاکرات جدید با ایران مطرح شد برآورده نشده است.  هنگامی که دولت ترامپ تلاش کرد تا با فعال سازی مکانیزم ماشه تحریم های سازمان ملل را علیه ایران بازگرداند، تنها یک رای از سایر کشورها در شورای امنیت سازمان ملل را به دست آورد. همچنین «فشار حداکثری» توانایی ایران در بسیح شبه نظامیان در عراق، سوریه و لبنان را محدود نکرده است. در حقیقت ایران با حمله به نفت کش ها درخلیج فارس، حملات هواپیمای بدون سرنشین و موشکی به تاسیسات نفتی در عربستان و حمله به نیروهای مستقر امریکا در عراق در واکنش به ترور سردار قاسم سلیمانی نشان داد که بازدارندگی دولت ترامپ با شکست روبرو شده است.

پمپئو در حال حاضر به اروپا و خاورمیانه سفر می کند و در حالی که این سفر به عنوان رایزنی در مورد ابتکار وی برای ارتقا آزادی مذهبی در سرتاسر جهان اعلام شده، اما این سفر همچنین می تواند تلاشی برای دستیابی به توافق با متحدانی باشد که در حمله به ایران به حریم هوایی یا پایگاه های آن ها نیاز دارند. به دلیل دیدار ژنرال مارک میلی رئیس ستاد مشترک ارتش با همتای اسرائیلی در اواخر هفته گذشته، باید این احتمال را داد که چنین بحث هایی بین طرفین شکل گرفته است. در مورد فضای امنیتی کنونی خاورمیانه، حمله به ایران به سه دلیل ایده بسیار وحشتناک می باشد.

اولا برنامه تسلیحات هسته ای ایران از بعد جغرافیایی در مناطق مختلفی تمرکز یافته و تجهیزات اصلی آن در اعماق زمین دفن شده است و آژانس های اطلاعاتی آمریکا اطلاعات ناقصی را در مورد مکان آن دارند. این بدان معنا است که نابودی کامل برنامه هسته ای ایران به یک کارزار نظامی پایدار نیاز دارد که ممکن است چندین هفته به طول بینجامد. همچنین این امر مستلزم مشارکت کشورهای اروپایی یا متحدان عربی در منطقه می باشد که غیرممکن است رضایت خود را اعلام کنند. به یاد بیاورید که پس از حمله ادعایی ایران به عربستان سعودی در سال 2019، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با انتقام جویی ارتش آمریکا مخالفت کردند. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه اخیرا به همسایگان یادآوری کرده که «ترامپ 70 روز دیگر تمام می شود، اما ما برای همیشه در اینجا خواهیم ماند».

ثانیا، اگر چه ایالات متحده بدون تخریب زیرساخت های هسته ای، می تواند حملات نظامی علیه ایران ترتیب دهد اما این گزینه ای است که از جذابیت کمتری برخوردار می باشد. ایالات متحده آمریکا می تواند بدون استفاده از پایگاه های متحدین یا حریم هوایی از طریق ناوگان دریایی خود مواضع نظامی ایران را مورد هدف قرار دهد اما این حملات تا حد زیادی نمادین خواهد بود و می تواند زمینه انتقام و تلافی ایران را فراهم سازد. ایران در واکنش می تواند با موشک های متعارف یا گروه های نیابتی به پایگاه های آمریکا در عراق حمله کند یا تاسیسات فرماندهی آمریکا در بحرین را مورد هدف قرار دهد. در صورت اجرا، چنین اقدامی مطمئنا زمینه نارضایتی دولت های عربی خلیج فارس را فراهم می سازد و آینده قدرت آمریکا در خاورمیانه و روابط امنیتی اصولی آن ها را تضعیف می سازد. 

ثالثا، حمله نظامی یکجانبه و بدون جلب تایید سازمان ملل یا حتی ائتلاف متحدان آمریکا، اقدامی است که به طور عام آمریکا و به طور خاص دونالد ترامپ و دستیاران ارشد را تضعیف می کند. ترامپ با این اقدام یک سرکش بین المللی قلمداد می شود و سرمایه های خارجی وی ناخواسته ممکن است تحت پیگیرد قانونی قرار بگیرد. حتی عربستان سعودی ممکن است تمایلی به معاشرت با او نداشته باشد. رئیس جمهور منتخب جو بایدن در صورت مشورت با وی از حمله بی دلیل به ایران حمایت نخواهد کرد و هرگونه حمله توسط ترامپ را محکوم می کند.

پس از چهار سال ناکامی برای محدودسازی برنامه تسلیحات هسته ای ایران، اقدام به حمله نظامی در آخرین روزهای تصدی ریاست جمهوری می تواند اوضاع را بدتر از قبل کند. فشار حداکثری یک استراتژی ناموفق می باشد و به جای ایران، بیشتر زمینه انزوای آمریکا را فراهم ساخت. دیپلماسی فراتر از طرح خواسته ها و مجازات است و برای موفقیت به حمایت سایر کشورها نیاز دارد.