عربستان سعودی؛ 2021 سال تلخ دیگر برای ریاض

به گزارش راهبرد معاصر؛ برای پادشاهی سعودی امسال سال بسیار خوبی نخواهد بود و این گزارش با یک نتیجه گیری بد به پایان خواهد رسید؛ زیرا وعده های محمد بن سلمان ولیعهد سعودی متوقف شده یا کلا به تاخیر افتاده اند. البته علت اصلی این مسئله کاملا به بیماری کروناویروس برنمی گردد که مقاوم ترین دموکراسی ها و اقتصادهای جهان را ویران کرده چه برسد به کشور شکننده و متکی به نفت مانند عربستان سعودی.

تعهد ریاض به پایان وابستگی عربستان به نفت هنوز با پروژه های دقیق تنوع بخشی تحقق پیدا نمی کند. با تداوم روند نزولی قیمت جهانی نفت؛ رهبری سعودی چاره ای جز ادامه استفاده از ذخایر و وام گرفتن از بازارهای مالی بین المللی ندارند .سرمایه گذاری خارجی و صندوق های محلی نمی توانند هزینه های پروژه های توسعه جدید را که شاهزاده بن سلمان برنامه ریزی کرده را تامین کند. فارغ از کاهش تقاضا در زمینه نفت در دوران اپیدمی کرونا ویروس؛ ولیعهد بن سلمان هنوز نتایج کامل تغییر بازار را درک نمی کند که در آن دیگر نفت منبع اصلی انرژی نیست.

عربستان سعودی برای دستیابی به چشم انداز 2030 همچنان موفق نشده که وابستگی به نفت را به نصف کاهش دهد. در طی سال های آینده ممکن است عربستان سعودی اهمیت خود را به عنوان منبع انرژی از دست بدهد؛ زیرا کشورهای صنعتی به سمت منابع انرژی پاک روی خواهند آورد. مشکلات ولیعهد فقط کاهش درامد حاصل نفتی و عدم اجرای برنامه متنوع وعده داده شده تحت چشم انداز 2030 نیست بلکه مسئله مهم تر عدم توافق نظر در مورد رهبری وی پس از مرگ ملک سلمان است.

در کوتاه مدت، کارزار بازدشت خاندان سلطنتی احتمالا تشدید شود و شامل طیف گسترده تری از شاهزادگان حاشیه ساز و ناراضی خواهد شد. بنابراین او خود را مجبور خواهد دید که از دارایی آن ها استفاده کند تامانع از اعتراض آن علیه رهبری وی شود یا آن ها را در حصر خانگی نگه دارد؛ همانطور که در سال های اخیر این کار را انجام داده است. تغییر و تحولات اقتصادی پیش بینی نشده جهانی به خصوص در حوزه نفت، حفظ وفاداری شهروندان به خاندان آل سعود را دچار مشکل می کند. مالیات های اخیر وضع شده علیه مردم مانند مالیات بر ارزش افزوده نقطه شروع روابط آشفته بین دولت و جامعه است.

رژیم هیچ نشانه ای از تمایل به عضو گیری سعودی ها در روند تصمیم گیری و تصمیم سازی نشان نداده و در نتیجه بسیاری از آن ها به حاشیه رانده و محروم شده اند. این مسئله تنها زمانی برجسته خواهد شد که شهروندان سعودی به پرسش جدی در مورد آینده سلطنت مطلق که در برابر هر گونه دعوت برای اصلاح سیاسی مقاومت کرده بپردازند. کاهش درامدهای نفتی عربستان ممکن است برای منطقه چندان بد نباشد، زیرا که عربستان سعودی از بودجه کمتری برای پیشبرد سیاست های منطقه ارتجاعی وسرکوبگرانه برخوردار خواهد شد. حمایت از حکومت نظامی و استبدادی از مصر تا بحرین بدون حمایت مالی عربستان ممکن نبود. تداوم ماجراجویی نظامی یمن بدون بودجه قابل توجه برای سرپوش گذاشتن بر اشتباهات خطرناک تر خواهد شد.

در حالی که بسیاری از مهاجران عرب ، آسیایی و آفریقایی با کاهش توانایی عربستان سعودی در واردات نیروی کار خارجی آسیب خواهند دید، اما در بلندمدت بسیاری از مزایای آن بهره مند خواهند شد زیرا که مداخله پادشاهی مطلق عربستان سعودی به صورت دیپلماتیک (سوبسید) و نظامی متزلزل می گردد. در چنین شرایطی جهان عرب از کاهش منابع پولی عربستان سعودی که در طول تاریخ از بسیاری از دیکتاتورهای منطقه حمایت کرده ، بهره مند خواهد شد. از زمان انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آینده آمریکا؛ رژیم سعودی حمایت بی قید و شرط رئیس جمهور دونالد ترامپ را از دست داده است. پس از قتل وحشیانه جمال خاشقچی روزنامه نگار واشنگتن پست در کنسولگری عربستان در ترکیه؛ این شخص آخرین تلاش خود رابرای محافظت از عربستان در مقابل عدالت بین المللی انجام داد. وی همچنین نسبت به نقض حقوق بشر در عربستان و تهاجم 5 ساله این کشور به یمن هیچ اقدامی انجام نداد.

در سال 2021م عربستان سعودی با دولت جدید آمریکا روبرو خواهد شد که مقامات و چهره های برجسته آن با اظهارات خود نگرانی های ولیعهد را افزایش داده است. بن سلمان نه تنها در مورد تعهد آمریکا برای محافظت از سلطنت خود. همچنین از بازگشت واشنگتن به مذاکرات با ایران احساس نگرانی می کند. ولیعهد به دلیل احساس امنیت کاذب به طور فزاینده به آغوش اسرائیل رفته است. در نتیجه همکاری بیشتر با اسرائیل تنها احساس امنیت کاذب در ریاض ایجاد می شود و در واقع امنیت واقعی دست نیافتنی خواهد بود. در مجموع؛ در سال 2020 برای ولیعهد بلندپرواز سال بسیار بدی بود. در کنار از بین رفتن شهرت و اعتبار وی در سطح جهانی؛ آرزوهای وی برای بازگشایی درهای عربستان به جهان از نظر مالی و گردشگری متوقف شده است. اما اپیدمی کووید 19 تنها روندی که قبلا مشهود بود را برجسته تر کرد. کووید 19 را نمی توان عامل اصلی اضطراب و نگرانی بن سلمان دانست و بنابراین شرایطی که او را به دردسر انداخته در سال 2021 وجود خواهد داشت و حتی ممکن است بدتر هم شود.