واکسن فایزر؛ فناوری درمانی با بودجه پنتاگون/ فایزر چگونه از کودکان نیجریه‌ای به عنوان موش آزمایشگاهی استفاده کرد؟
کمپانی آمریکایی فایزر که اولین واکسن کووید-۱۹ را تولید کرد، سال ۱۹۹۶ یکی از داروهایش را روی کودکان نیجریه‌ای آزمایش کرد.
به گزارش راهبرد معاصر رهبر انقلاب در سخنرانی روز گذشته خود (۱۹ دی‌ماه ۱۳۹۹) نکاتی را درباره واکسن کووید-۱۹ خاطرنشان کردند؛ از جمله تأکید بر حمایت از واکسن ایرانی و ممنوعیت واردات واکسن از آمریکا و انگلیس. واکسنی که در حال حاضر در تمام دنیا خبرساز شده، واکسن آمریکایی-آلمانی «فایزر-بیوان‌تک» است که عموماً به «واکسن فایزر» شهرت پیدا کرده است. مشرق پیش از این گزارشی درباره تخلفات فایزر و سابقه این کمپانی آمریکایی در تبلیغات دروغ درباره محصولاتش و حاوی توضیحات مختصری درباره نحوه عملکرد واکسن این کمپانی منتشر کرده است که می‌توانید آن را از این‌جا بخوانید.
در گزارش پیش رو به بهانه صحبت‌های رهبر انقلاب بخش دیگری از پشت پرده واکسن فایزر و فعالیت‌های این غول داروسازی آمریکایی را مرور خواهیم کرد. آن‌چه در ادامه می‌خوانید خلاصه گزارشی تحت عنوان «واکسن آزمایشی کووید-۱۹ فایزر؛ آن‌چه به شما نمی‌گویند» به قلم «جانی ودمور» خبرنگار پژوهشی وِلزی است.
لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکرد‌ها و دیدگاه‌های محافل رسانه‌ای غربی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعا‌ها و القائات این گزارش لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.
فناوری درمانی با بودجه‌ی «دارپا»؛ «پیام‌رسان آران‌ای» چیست؟
جنگ اطلاعاتی بر سر واکسن وارد فاز جدیدی شده است و رسانه‌های جریان اصلی مانند کرکس دارند بالای سر ما دور می‌زنند تا بر سر هر گزارشی که [ایمنی یا تأثیرگذاری این واکسن‌ها را زیر سؤال ببرد]فرود بیایند، به آن برچسب بزنند، و آن را به عنوان «اطلاعات غلط» رد کنند. به‌زودی قوانینی در پارلمان‌های سراسر جهان وضع خواهد شد که هر کس را که دچار «سوءبرداشت در ملأعام» درباره هر بخشی از فرآیند‌های پیچیده‌ی بیولوژیکیِ مربوط به فناوری‌های جدید و تجربیِ ساخت واکسن کووید-۱۹ شود، مجرم معرفی خواهند کرد.
به طور خاص، به نظر می‌رسد موفقیتِ برنامه‌ی آزمایشیِ واکسیناسیون عمومی با واکسن‌های ام‌آراِن‌اِی [mRNA یا پیام‌رسان آراِن‌اِی]مبتنی بر ناتوانی عموم مردم از بیان موثرِ نگرانی‌ها و مخالفت‌هایشان است. رسانه‌های جریان اصلی اگرچه به محض این‌که کسی درباره نحوه کار واکسن‌های ام‌آران‌ای اشتباه می‌کند، اشتباه او را افشا می‌کنند، اما اطلاعات دیگری درباره این واکسن، به جز همان خط رسانه‌ای رسمی دولت‌هایشان، ارائه نمی‌دهند؛ دولت‌هایی که می‌خواهند روشی را آزمایش کنند که قبلاً هرگز [برای استفاده روی انسان]مجوز دریافت نکرده است. [واکسن فایزر نیز فرآیند‌های عادی تأییدیه واکسن را طی نکرده، بلکه صرفاً «مجوز اضطراری» از دولت آمریکا دریافت کرده است.]بسیاری از کمپانی‌های دارویی‌ای که درباره واکسن‌های ویروس کرونا تحقیق می‌کنند، از روش‌های قدیمی استفاده می‌کنند. با استفاده از مقداری ویروس، سیستم ایمنی بدن شما را ملایم و آهسته آلوده می‌کنند و به بدن شما زمان لازم را می‌دهند تا به طور طبیعی خود را مقابل آن بیماری مقاوم کند. اما تولید این نوع واکسن‌ها فرآیندی آهسته و طاقت‌فرساست. این در حالی است که پیشتازان کنونی در رقابت برای واکسیناسیون گسترده جهانی علیه کووید-۱۹، کمپانی‌های دارویی‌ای هستند که از روش کاملاً جدیدی استفاده می‌کنند که قبلاً هرگز آزمایش نشده است.
«ناتان واردی» نویسنده مجله آمریکایی فوربس، در ویدیویی تحت عنوان «چرا فایزر دارد روی یک درمان اثبات‌نشده برای کووید-۱۹ قمار می‌کند؟»، می‌گوید: «[فایزر]می‌خواهد سلول‌های بدن شما را هک کند تا تبدیل به «کارخانه‌های تولید دارو» بشوند. با این حال، واردی اذعان می‌کند: «مشکل این رویکرد این است که تا کنون هرگز محصولی با استفاده از ام‌آران‌ای مجوز دریافت نکرده است.» تحقیقات علمی مختلف در زمینه کاربرد‌های درمانی بالقوه با استفاده از ام‌آران‌ای هنوز در مراحل ابتدایی هستند، اما این روش پیشاپیش راه‌حلی بالقوه برای درمان سرطان و بیماری‌های عفونی، جایگزینی پروتئین، و ژن‌درمانی تحسین شده است.
ماه ژانویه سال ۲۰۲۰، پیشتاز اصلی در زمینه ام‌آران‌ای، شرکت دارویی «مُدِرنا» بود [واکسن کووید-۱۹ این کمپانی اکنون دومین واکسن تأییدشده در آمریکاست]، اما با شیوع کووید-۱۹ کمپانی‌های بزرگ دیگر نیز روی این روش تمرکز کردند. مدرنا طی چندین سال گذشته به لطف بودجه‌ای که عمدتاً توسط «آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی» (DARPA) پنتاگون و «بنیاد بیل و ملیندا گیتس» تأمین شده بود، توانست در این حوزه پیشتاز شود. با این حال، در حال حاضر فایزر، یک غول داروسازی آمریکایی دیگر، به لطف همکاری با یک شرکت کوچک آلمانی به نام بیوان‌تک، در حوزه ام‌آران‌ای از مدرنا سبقت گرفته است. اما در این مسابقه برای «نجات بشریت» مطمئناً پرتگاه‌هایی هم وجود دارد؛ به‌ویژه وقتی می‌خواهید فناوری‌های درمانی کاملاً جدید را برای استفاده عمومی عرضه کنید. آیا فایزر در این مسابقه جهانی برای پایان دادن به همه‌گیری کنونی، زنگ پایان را به صدا درآورده، یا اتفاقاً دارد جهان را به سوی فاجعه‌ای با ابعاد نجومی پیش می‌برد؟
درباره واکسن‌های مختلف کووید-۱۹ بیشتر بدانید
واکسن ایرانی «کُووایران برکت» ساخت شرکت داروسازی «شفا» با استفاده از روش ویروس غیرفعال‌شده تولید شده است. در این روش روش سنتی تولید واکسن علیه بیماری‌های ویروسی معمولاً از ویروس ضعیف یا کشته شده آن برای تحریک سیستم ایمنی بدن انسان استفاده می‌شود. سپس وقتی بدن برای دفعه بعدی با آن ویروس خاص مواجه می‌شود، پادتن (آنتی‌بادی) خاصی تولید می‌کند، درست شبیه نحوه ایمن‌سازی بدن در مقابل بیماری فلج اطفال. شرکت‌های داروسازی «سینوفارم» و «سینوواک» چین نیز که پیش‌تر واکسن‌های کووید-۱۹ را به بازار عرضه کرده‌اند، از روشی مشابه شرکت شفا استفاده کرده‌اند. واکسن روسی کرونا نیز که با نام «اسپوتنیک» به بازار عرضه شده از روش بُردار‌های ویروسی استفاده می‌کند که مکانیسم کارآمدی برای انتقال ژنوم ویروس به داخل سلول‌های آلوده محسوب می‌شود.
واکسن آمریکایی-آلمانی فایزر-بیون‌تک و واکسن آمریکایی مدرنا با استفاده از فناوری جدید پیام‌رسان آراِن‌اِی تولید شده‌اند که سرعت تولید واکسن و کارآیی آن با استفاده از این روش، بیشتر از شیوه سنتی است؛ چنان‌که برخی متخصصان معتقدند فارغ از سرعت ساخت، کارآیی واکسن‌های سنتی به سطح ۹۵ و ۹۴/۱ درصدی واکسن‌های فایزر و مدرنا نمی‌رسد. برای ساخت واکسن‌های پیام‌رسان آراِن‌اِی نیازی به ویروس نیست (اگرچه مقدار کمی از ویروس برای تعیین توالی ژنوم و آزمایش واکسن استفاده می‌شود)، بلکه بخشی از رمز ژنتیکی ویروس پس از تزریق واکسن، به داخل سلول‌های بدن راه پیدا می‌کند و پروتئین شاخکی ویروس را تولید و به سیستم ایمنی ارائه می‌دهد و باعث تولید پادتن و سلول‌های ایمنی تی برای مبارزه با بیماری می‌شود. البته پس از فعال شدن سیستم ایمنی بدن، پروتئین شاخکی ویروس و پیام‌رسان آراِن‌اِی از بین می‌روند، ولی پادتن تولیدشده برای محافظت آتی در بدن باقی می‌ماند.
ایران در حال کار همزمان روی چندین واکسن برای کووید-۱۹ است
بیشتر بخوانید
استفاده فایزر از کودکان نیجریه‌ای به جای موش‌های آزمایشگاهی
مقاله‌های علمی، اطلاعات اولیه‌ی کافی را برای درک چگونگی کار واکسن‌های ام‌آران‌ای در اختیار ما گذاشته‌اند. با این حال، آن‌چه که هنوز نمی‌دانیم، و نمی‌توانیم بدانیم، تبعات استفاده از این واکسن‌ها در طولانی‌مدت است. این روش درمان تا کنون هرگز مجوز یا تأییدیه دریافت نکرده است؛ مگر برای استفاده در آزمایش‌های بالینی کوچک. سازمان غذا و داروی آمریکا نیز هرگز آزمایش بالینی یک داروی مبتنی بر ام‌آران‌ای را تأیید نکرده است، چراکه استفاده از این روش با سؤالات و احتمالات ناشناس اخلاقی بی‌شماری مواجه است.
در حالت خوش‌بینانه، استفاده از روش ام‌آران‌ای می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین جهش‌های فناوری در تاریخ بشر و درمانی بالقوه برای تقریباً هر بیماریِ انسانی قابل‌تصوری روی این کره زمین است: سرطان، بیماری‌های قلبی، دیابت، زوال عقل، آلزایمر، و هر بیماری دیگری که در نتیجه نقص در دی‌ان‌ای به وجود می‌آید. در حالت بدبینانه، دریافت‌کنندگان واکسن فایزر ممکن است به سرنوشت قربانیان این کمپانی در جریان آزمایش روی کودکان نیجریه‌ای در اواخر دهه ۱۹۹۰ دچار شوند: فلج یا مرگ.
فایزر سال ۱۹۹۶ به بهانه شیوع شدید وبا، سرخک و مننژیت در شمال نیجریه، آزمایش‌های مخفیانه‌ای را در «کانو» دومین شهر بزرگ این کشور، آغاز کرد تا آنتی‌بیوتیک جدیدش یعنی «تروان» («تروافلوکساسین») را آزمایش کند. فایزر داروی آزمایشی‌اش را روی دویست کودک بین یک تا سیزده‌ساله امتحان کرد. والدین این کودکان تصور می‌کردند کودکانشان قرار است داروی استاندارد مننژیت را دریافت کنند، اما متخصصان فایزر در واقع دو گروهِ کنترل را تشکیل داده بودند. به نیمی از کودکان داروی آزمایشی تروان داده شد و به صد نفرِ دیگر دوز کاهش‌یافته‌ای از داروی معادل تروان برای درمان مننژیت. استفاده از دوز پایین‌تر به این خاطر بود که برای اهداف بازاریابی و رقابتی، نتایج آزمایش را به طور مصنوعی به سود تروان تغییر بدهند.
سال ۲۰۰۲، گروهی از کودکان نیجریه‌ای و سرپرستان قانونی آن‌ها در دادگاه منطقه‌ای آمریکا در منطقه جنوبی نیویورک از فایزر شکایت کردند. طبق ادعای شاکیان و اسناد دادگاه، پنج نفر از کودکانی که تروان دریافت کرده بودند و شش نفر از کودکانی که فایزر دوز کمی از داروی مننژیت را به آن‌ها داده بود، در نتیجه‌ی این اقدامات فایزر جان خود را از دست دادند؛ شمار دیگری از این کودکان نیز دچار فلج، ناشنوایی و نابینایی شده‌اند. این در حالی است که، به گفته منابع نیجریه‌ای، تعداد واقعی کودکانی که در نتیجه آزمایش‌های فایزر فوت کرده‌اند، بیش از پنجاه نفر بوده است.
فایزر باید پنج روز پس از آغاز آزمایش‌هایش، نمونه خون کودکان را بررسی می‌کرد تا در صورت مشاهده هرگونه ناهنجاری، آن‌ها را با دوز کامل داروی اصلی مننژیت درمان کند. با این حال، تیم پزشکی فایزر این کار را نکردند، بلکه منتظر ماندند تا علائم جبران‌ناپذیر تزریق دارو به صورت فیزیکی آشکار شوند؛ و تازه آن موقع بود که اقدام به درمان کودکانی کردند که نادانسته داروی آزمایشی فایزر را مصرف کرده بودند. فایزر پس از این‌که فهمید موجب فوت یا فلج شدن این کودکان شده است، کاری را کرد که هر غول داروسازی دیگری انجام می‌داد: به‌سرعت صحنه جنایت را ترک کرد و ارزیابی بیماران را نیز متوقف کرد. این کمپانی آمریکایی، ده سال هرگونه مسئولیتی در این فاجعه را انکار و حتی از خود دفاع کرد، اما نهایتاً با شاکیان به توافق رسید تا در ازای پرداخت ۷۵ میلیون دلار، پرونده مختومه شود؛ مشروط به این‌که مسئول اقداماتی شناخته نشود که انجام داده بود.
«آناس مصطفی» (راست) یکی از قربانیان آزمایش فایزر در نیجریه، در سال ۲۰۰۷؛ آناس که سال ۱۹۹۶، وقتی داروی فایزر را مصرف کرد، تنها سه سال داشت، همچنان از آسیب مغزی رنج می‌برد
«فردوسی ماداکی» (جلوی تصویر) در آغوش مادرش «آبو ماداکی» در سال ۲۰۰۷؛ «فردوسی» که در این تصویر ۱۱ سال دارد و سال ۱۹۹۶، وقتی تیم پزشکی فایزر داروی آزمایشی به او دادند، تنها یک سال داشت، همچنان از ناتوانی فیزیکی و آسیب مغزی رنج می‌برد
دارویی علیه همه بیماری‌ها یا بیماری‌ای علیه همه داروها؟
با وجود آن‌چه که گفته شد، شاید حتی فلج و مرگ شماری از انسان‌ها هم بدترین سناریوی قابل‌تصور درباره فناوری ام‌آران‌ای نباشد. چنان‌که گفته شد، پتانسیل این فناوری تقریباً نامحدود است. اگر واکسن‌های کووید-۱۹ مبتنی بر این فناوری موفق شوند رویه‌ی «ویرایش ژنی» برای اهداف دارویی را عادی‌سازی کنند، آن‌وقت فشار‌ها برای تداوم این رویه به روش‌های دیگر و با اهداف دیگر نیز افزایش پیدا خواهد کرد. استفاده از این فناوری برای کاربرد‌های زیبایی، پزشکی و نظامی (از ایجاد پوست شب‌تاب گرفته تا سلاح‌های بیولوژیکی که حتی به تصور ما هم خطور نمی‌کند) دور از ذهن نیست. به همین دلیل هم هست که افراد پشت این فناوری تمایلی به صحبت درباره قابلیت‌های بالقوه ام‌آران‌ای ندارند؛ چون این فناوری اولین گام واقعی ما به سوی ترابشریت [استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای تغییر در هوش و فیزیولوژی بشر]است.
مردم باید از زدن واکسن‌های کووید-۱۹ مبتنی بر ام‌آران‌ای خودداری کنند تا زمانی که کمپانی‌های تولیدکننده آن‌ها بتوانند عوارض جانبی این واکسن‌ها در بلندمدت را به اطلاع مردم برسانند. به عبارت دیگر، نباید به هیچ‌کس اجازه بدهید هیچ چیزی وارد بدن شما بکند، مگر این‌که بتواند به شما بگوید آیا این کار برای شما پیامد‌های بلندمدتی هم دارد یا نه. این یک اصل بدیهی در حفاظت از خود به شمار می‌رود، که اهمیتش از خطر هر ویروسی بالاتر است؛ به‌ویژه ویروسی که اثبات شده فقط کمی از آنفلوانزای رایج مرگ‌بارتر است.
در انتها، یک نکته‌ی دیگر هم وجود دارد که تبلیغ‌کنندگان واکسن‌های ام‌آران‌ای روی آن تأکید دارند، اما اتفاقاً استدلالی علیه خود این واکسن‌هاست. عموماً واکسن‌ها برای آن‌که مؤثر باشند، باید به بیش‌ترین تعداد ممکن از یک جمعیت داده شوند. در طول تاریخ، واکسیناسیون عمومی برای دستیابی به «ایمنی گله‌ای» مصنوعی به منظور جلوگیری از شیوع ویروس در میان افراد آسیب‌پذیر در جامعه استفاده شده است. این در حالی است که فناوری ام‌آران‌ای اساساً متفاوت است و استفاده از آن به این معناست که واکسیناسیون عمومی دیگر ضرورتی ندارد.
به گفته حامیان واکسن‌های ام‌آران‌ای، دلیل اصلی مؤثرتر بودن این واکسن‌ها نسبت به فناوری‌های قبلی واکسیناسیون، این است که واکسن‌های ام‌آران‌ای دقیقاً روی بخش تولید پروتئین در چرخه زندگی طبیعی دی‌ان‌ای شما تأثیر می‌گذارند و به این ترتیب واکنش سیستم ایمنی بدن شما هنگام مواجهه با یک ویروس خاص را تقویت می‌کنند؛ و همین مسئله در مقیاس جامعه نیز صدق می‌کند [یعنی تزریق واکسن به همه مردم می‌تواند منجر به تقویت جامعه در مقابل شیوع ویروس شود]. اما نکته این‌جاست: از آن‌جایی که اکثر افرادی که به کووید-۱۹ مبتلا می‌شوند بدون علامت هستند، زدن واکسن‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی به آن‌ها اقدام غیرمنطقی‌ای است.
بزرگ‌ترین دروغی که حامیان واکسن‌های کووید-۱۹ مبتنی بر ام‌آران‌ای دارند به مردم دنیا می‌گویند این است که همه مردم باید این واکسن‌ها را دریافت کنند
به عبارت دیگر، اگر واکسن ام‌آران‌ای به افراد کمک می‌کند واکنش قوی‌تری مقابل ویروس کرونا داشته باشند، هیچ دلیل موجهی وجود ندارد که همه افراد جامعه [که اکثر آن‌ها پیشاپیش مقابل این ویروس قوی هستند]مجبور به دریافت این واکسن شوند. فقط افرادی باید این نوع واکسن‌ها را دریافت کنند که با خطر شدید مقابل ویروس کرونا مواجه هستند؛ دقیقاً مانند دریافت دارو. کسی که اچ‌آی‌وی ندارد، داروی اچ‌آی‌وی مصرف نمی‌کند؛ هیچ‌کس داروی سرطان مصرف نمی‌کند، مگر این‌که سرطان داشته باشد؛ و به همین ترتیب، هیچ‌کس نیازی به تغییر ژن‌هایش ندارد، مگر این‌که به دلایل خاصی شخصاً نیاز به انجام این کار داشته باشد. بزرگ‌ترین دروغی که دارد به مردم دنیا گفته می‌شود این است که همه مردم باید واکسن‌های ام‌آران‌ای را دریافت کنند؛ در حالی که اتفاقاً دقیقاً همان فناوری‌ای که مستأصلانه می‌خواهند آن را ترویج کنند، جامعه را از واکسیناسیون عمومی بی‌نیاز می‌کند.
باشگاه خبرنگاران