اقدامات ایران در راستای حل و فصل سیاسی بحران یمن در سالی که گذشت
تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای حل و فصل سیاسی بحران یمن در سال ۱۳۹۹ کماکان ادامه داشت که از آن جمله سفر نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل به تهران و رایزنی‌های تلفنی ظریف با گوترش و تأکید بر لزوم پایان جنگ، رفع محاصره و ارائه کمک‌های انساندوستانه به مردم یمن بود.
به گزارش راهبرد معاصر؛ در حالی به هفتمین سالگرد تهاجم نظامی ائتلاف به سرکردگی عربستان سعودی به یمن نزدیک می‌شویم که در ۶ سال گذشته جمهوری اسلامی ایران در راستای حل و فصل سیاسی بحران یمن تلاش‌های زیادی را صورت داد. جمهوری اسلامی ایران در روزهای آغازین بعد از این تهاجم در فروردین ماه ۱۳۹۴، پیشنهادی چهار ماده‌ای را مبتنی بر آتش بس فوری، تسریع در ارسال کمک‌های انسانی، رفع محاصره ظالمانه و انجام گفت‌وگوها بین همه گروه‌های یمنی و تشکیل دولت فراگیر ملی ارائه کرد و آنگونه که مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند این پیشنهاد هنوز هم روی میز قرار دارد. علاوه بر این تلاش‌های دیگری نیز در این سال‌ها صورت گرفت.
در همین خصوص جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۹ نیز در این راستا تلاش‌هایی را انجام داد تماس‌های تلفنی «محمدجواد ظریف'>محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل، رایزنی‌هایی که «علی اصغر خاجی» دستیار ارشد وزیر امور خارجه ایران در امور ویژه سیاسی با نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن و طرف‌های دیگر صورت داد و سفر دی ماه «مارتین گریفیتس» نماینده ویژه گوترش به تهران.
* رایزنی‌های تلفنی ظریف با گوترش
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد شنبه شب ۲۳ فروردین ماه در گفت‌وگویی تلفنی در خصوص آخرین تحولات در یمن و نیز تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا علیه کشورمان بحث و تبادل نظر کردند. آنتونیو گوترش شامگاه یکشنبه ۲۴ فررودین ماه نیز در تماس تلفنی با وزیر امور خارجه گزارشی از اقدامات و تلاش‌های سازمان ملل متحد برای تداوم آتش بس در یمن ارائه کرد. در این گفتوگو ظریف نیز ضمن حمایت از تلاش‌های دبیرکل برای برقراری آتش بس در یمن و با بیان اینکه بحران یمن راه حل نظامی ندارد، برقراری آتش بس پایدار را مقدمه‌ای برای آغاز روند سیاسی حل و فصل بحران یمن خواند.
دبیرکل سازمان ملل متحد هفتم اردیبهشت ۱۳۹۹ در سومین گفت‌وگوی تلفنی خود با محمدجواد ظریف، از تلاش‌های جمهوری اسلامی برای آتش بس در یمن و آغاز گفت‌وگوهای سیاسی استقبال کرد. طرفین در این گفتوگو بر لزوم باز شدن و امنیت مرزها و بنادر یمن برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به مردم یمن به ویژه در شرایط شیوع کرونا تاکید کردند.
گوترش همچنین ۳۰ مرداد ماه با محمدجواد ظریف تلفنی گفتوگو کرد. دبیرکل سازمان ملل در این تماس تلفنی ضمن ارائه گزارشی از آخرین تلاش‌های ملل متحد برای پایان دادن به جنگ در یمن، از جمهوری اسلامی ایران درخواست کمک برای حل و فصل برخی مشکلات زیست محیطی در بندر حدیده داشت که وزیر امور خارجه آمادگی کشورمان برای مساعی جمیله در این خصوص را اعلام کرد.
آخرین رایزنی تلفنی ظریف و گوترش در میانه اسفند ماه انجام شد.
۱۲ اسفند ماه آنتونیو گوترش در تماس تلفنی با ظریف ضمن تشریح آخرین اقدامات سازمان ملل برای پایان دادن به جنگ یمن، خواستار تداوم تلاش‌های برجسته جمهوری اسلامی ایران در کمک به برقراری صلح در یمن شد. وزیر امور خارجه نیز با اعلام حمایت ایران از تلاش‌های سازمان ملل برای برقراری صلح عادلانه در یمن، بر لزوم پایان جنگ، رفع محاصره و ارائه کمک‌های انساندوستانه به مردم یمن تأکید کرد.
ظریف همچنین در این گفت‌وگوی تلفنی ابراز امیدواری کرد با انجام گفت‌وگوهای درون یمنی و تشکیل دولت فراگیر شاهد استقرار و ثبات این کشور باشیم.
علاوه بر این، وزرای خارجه ایران و روسیه نیز ۲۵ فروردین در تماسی تلفنی درباره تحولات یمن به گفتوگو پرداختند.
* گفت‌وگوهای علی اصغر خاجی
«علی اصغر خاجی» دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی نیز چهارشنبه ۲۰ فروردین ۱۳۹۹ در تماسی تلفنی با «سرگئی ورشنین» معاون وزیر خارجه فدراسیون روسیه گفتوگو کرد. طرفین در این گفتوگو اوضاع منطقه از جمله آخرین تحولات در صحنه میدانی و سیاسی یمن و سوریه را مورد بررسی قرار داده و ضمن حمایت از پیشنهاد آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد برای توقف مخاصمات نظامی به منظور متمرکز شدن امکانات برای مبارزه با ویروس کرونا، سایر کشورها و جامعه بین‌المللی را به ارائه کمک های مورد نیاز به دو کشور، فراخواندند.
در استمرار رایزنی‌های جمهوری اسلامی ایران با روسیه، دستیار ارشد وزیر امور خارجه دهم اردیبهشت با «سرگئی ورشنین» تلفنی گفتوگو کرد.
۲۰ اردیبهشت ماه نیز «خاجی» با «محمد عبدالسلام» مذاکره کننده ارشد دولت نجات ملی یمن و سخنگوی انصارالله به صورت تصویری گفتوگو کرد.در این دیدار محمد عبدالسلام با تشکر از کمک‌های انسانی و حمایت های سیاسی و معنوی ایران از مردم یمن، بر آمادگی دولت نجات ملی یمن برای رسیدن به یک توافق سیاسی عادلانه تاکید و آخرین تحولات سیاسی و میدانی در یمن را برای طرف ایرانی تشریح کرد. خاجی نیز در این گفتوگو راهکار حل بحران یمن را توافقی سیاسی مبتنی بر توقف جنگ، رفع کامل محاصره هوایی، دریایی و زمینی این کشور و از سرگیری گفت‌وگوهای یمنی - یمنی خواند.
علاوه بر این در رایزنی تلفنی «سید عباس عراقچی» با دبیرکل سیاسی وزارت خارجه نروژ در سوم اردیبهشت ماه، درباره ضرورت تداوم کمک‌های بشردوستانه به یمن نیز گفتوگو شد.
از سوی دیگر در گفت‌وگوی تلفنی روسای جمهور ایران و آفریقای جنوبی ۲ طرف تلاش برای برقراری صلح و آرامش در سوریه و یمن را مورد تاکید قرار دادند.
به گزارش فارس، دستیار ارشد وزیر امور خارجه کشورمان پنجم شهریورماه با «راجا سینگهام» قائم مقام دستیار دبیرکل سازمان ملل در امور بشردوستانه در ژنو دیدار و گفتوگو کرد.در این ملاقات طرفین از همکاری‌های فیمابین در خصوص ارائه کمک‌های بشردوستانه در سطح دوجانبه، منطقه و بین‌المللی ابراز خرسندی کردند. خاجی با اشاره به ارسال کمک‌های بشردوستانه ، تجهیزات پزشکی و دارویی به یمن برای مقابله با کرونا از سازمان ملل خواست که نقش فعالانه تری برای کمک به مردم یمن در سراسر این کشور ایفا کند.
خاجی پنجم شهریور ماه با «مارتین گریفیتس» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن در ژنو دیدار و در خصوص برقراری آتش بس و روند صلح در این کشور بحث و تبادل نظر کرد. در این دیدار، خاجی بر حمایت ایران از حل و فصل سیاسی بحران یمن و همچنین تلاش‌های سازنده کشورمان برای برقراری آتش بس فراگیر، رفع کامل محاصره و پیشبرد روند صلح تأکید کرد. دو طرف در این گفتوگو آخرین تحولات یمن را مورد بررسی قرار داده و ضمن تاکید بر حفظ تمامیت سرزمینی این کشور، تنها راه حل و فصل بحران یمن را راهکار سیاسی خواندند.
دوم مهر ماه نیز در رایزنی مجازی دستیار ارشد وزیر امور خارجه ایران با «پیتر سمنی بی» نماینده ویژه سوئد در امور یمن، شیوه‌های محتمل ارسال کمک‌های غذایی و دارویی برای مردم یمن در شرایط کنونی و شیوع کرونا بررسی شد.
خاجی دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی ۲۰ مهر ماه در گفتوگو با «هشام شرف عبدالله» وزیر خارجه دولت نجات ملی اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران از همه توان و ظرفیت خود در جهت دفاع از مردم مظلوم یمن در صحنه بین‌المللی استفاده می‌کند.
دستیار ارشد وزیر امور خارجه اوایل اسفند نیز در گفتوگو با «دفلیچه» نماینده ایتالیا از کارشکنی‌های ائتلاف سعودی در قبال حل و فصل سیاسی بحران یمن انتقاد و بر ضرورت آتش بس سراسری و رفع محاصره کامل یمن تأکید کرد.
«پیتر سمنی بی» نماینده ویژه سوئد در امور یمن ششم اسفند ماه در گفت‌وگوی تلفنی با دستیار ارشد وزیر امور خارجه با ابراز خرسندی از نقش سازنده جمهوری اسلامی ایران در روند حل و فصل سیاسی بحران یمن، خواستار ادامه این تلاش‌ها شد.
* سفر گریفیتس به تهران
از تحولات مرتبط با یمن در سال گذشته سفر «مارتین گریفیتس» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل به تهران بود. او ۱۹ دی ماه در رأس هیأتی به تهران سفر کرد با «علی اصغر خاجی» دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی، محمدجواد ظریف و عباس عراقچی دیدار و گفتوگو کرد. گریفیتس در دیدار با خاجی بر نقش برجسته جمهوری اسلامی ایران در کمک به برقراری صلح در یمن و منطقه تأکید کرد.
وزیر خارجه پیش از انجام این سفر در برنامه‌ای تلویزیونی درباره سفر «مارتین گریفیتس» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن به تهران گفته بود: مدتی است که قرار بود گریفیتس به ایران بیایید و آمدن گریفیتس ربطی به موضع گیری اخیر بایدن ندارد و قرار است فردا با آن دیدار کنم.
وزیر امور خارجه در دیدار نماینده ویژه گوترش در امور یمن آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای حمایت از نقش آفرینی موثر سازمان ملل به منظور حل بحران یمن اعلام کرد.
عراقچی هم در دیدار گریفیتس با بیان اینکه یمن راه‌حل نظامی ندارد، راه خروج از بحران کنونی را توقف جنگ، رفع محاصره و انجام گفت‌وگوهای سیاسی خواند.
«سید کمال خرازی» رئیس شورای راهبردی روابط خارجی هم در دیدار گریفیتس ضمن استقبال از طرح نماینده ویژه دبیرکل برای برقراری آتش بس در یمن و رفع محاصره از فرودگاه صنعا و بندر الحدیده تصریح کرد: باید جلوی مداخله خارجی در یمن گرفته شود.
«سعید ایروانی» معاون دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در دیدار نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن از ناکارآمدی و نقش ضعیف و منفعلانه این سازمان در حل بحران یمن انتقاد کرد.
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۷ بهمن ماه به سفر «مارتین گریفیتس» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن به تهران اشاره و بیان کرد: گفت‌وگوها و رایزنی‌های خوبی درباره حل و فصل موضوع یمن انجام شد و امیدواریم نتایج این سفر به حل و فصل بهتر موضوع یمن که غم بزرگی برای منطقه است، کمک کند.
خطیب‌زاده چهارم اسفند ماه نیز درباره سفر «مارتین گریفیتس» به تهران بیان کرد: ما تمامی مساعی جمیله خود را به کار گرفتیم که این بحران تراژیک انسانی در یمن پایان یابد. امیدواریم طرف‌های دیگر از جمله به عربستان به این طرح‌ها بپیوندد.
* واکنش‌های ایران به تحولات یمن
پس از وقوع تحولاتی در جنوب یمن، «سید عباس موسوی» سخنگوی سابق وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دهم اردیبهشت با اشاره به این تحولات اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران بر مبنای سیاست اصولی خود از یمن متحد با حفظ تمامیت سرزمینی آن کشور حمایت می‌کند. اینگونه اقدامات نه تنها به حل مشکلات کنونی یمن کمک نمی‌کند، بلکه اوضاع آن کشور را نیز پیچیده‌تر خواهد کرد.
موسوی با تاکید بر لزوم توقف جنگ علیه یمن و رفع محاصره ظالمانه از مردم این کشور افزود: تنها راه ثبات و استقرار یمن، وحدت بین گروه‌های یمنی و انجام گفتگوهای فراگیر سیاسی بین گروه‌های مختلف برای تشکیل دولت متحد و فراگیر است.
موسوی همچنین ۱۹ تیر ماه ادعای آمریکایی‌ها مبنی بر توقیف شناور ایرانی حامل سلاح به یمن را تکذیب کرد.
از سوی دیگر، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ۲۱ شهریور در واکنش به گزارش شورای حقوق بشر درباره وضعیت در یمن، ادعای کمک تسلیحاتی ایران به انصارالله را از اساس باطل خواند و گفت: هیچ سند اثبات شده‌ای در این باره وجود ندارد.
خطیب‌زاده همچنین هشتم مهر ماه از توافق انصارالله با دولت مستعفی یمن در زمینه تبادل اسراء استقبال کرد و دو طرف را به اجرای هر چه سریع‌تر این توافق فراخواند.
سخنگوی وزارت امور خارجه هفتم آبان هم ترور وزیر ورزش و جوانان دولت نجات ملی یمن را محکوم کرد و گفت: این ترور نه تنها اراده و روحیه مردم یمن را تضعیف نمی‌کند، بلکه حقانیت این ملت را بیش از پیش نشان می‌دهد.
خطیب‌زاده همچنین اول دی ماه گنجاندن نام انصارالله در فهرست گروه‌های تروریستی توسط دولت آمریکا را شدیدا محکوم کرد و گفت: این اقدام باعث تشدید فجیع‌ترین بحران انسانی قرن حاضر شده و مسیر تلاش‌های جاری در جهت حل و فصل سیاسی بحران یمن را دچار اختلال می‌کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه ۱۸ دی ماه نیز در واکنش به اظهارات آمریکایی‌ها و از جمله سخنرانی بایدن مبنی بر اینکه دولت او تلاش دارد جنگ در این کشور را متوقف کند، گفت: توقف حمایت و عدم فروش سلاح به ائتلاف عربستان در صورتی که یک مانور سیاسی نباشد، می‌تواند گامی در جهت تصحیح اشتباهات گذشته باشد.
از سوی دیگر، ایراد اتهامات از سوی «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا به ایران در خصوص یمن و اینکه ایران باعث تشدید تنش در یمن شده، واکنش خطیب‌زاده را به همراه داشت. وی ۱۳ اسفند با اشاره به اتهام زنی‌های بی اساس وزیر امور خارجه آمریکا علیه ایران اظهار داشت: آمریکایی ها اکنون به جای پاسخگویی به جنایت‌های ۶ ساله خود در یمن نمی‌توانند در مقام مدعی علیه دیگران اتهامات بی اساس مطرح کنند. ملت یمن و جهان هیچگاه جنایت‌های آمریکا را فراموش نخواهند کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ۲۱ اسفند ماه نیز با تأکید بر توقف تجاوز نظامی عربستان به یمن و محاصره مردم این کشور در توئیتی نوشت: ۶ سال گذشته و خیال واهی فتح «سه هفته‌ای» یمن محقق نشده است.
*انتصاب سفیر جدید ایران در صنعاء
از جمله تحولات در حوزه یمن انتصاب سفیر جدید ایران در یمن بود.
آبان ماه بود که اخبار حضور سفیر جدید ایران در یمن منتشر شد و «حسن ایرلو» سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در یمن ششم آبان ۱۳۹۹ رونوشت استوارنامه خود را تقدیم «هشام شرف» وزیر خارجه دولت نجات ملی کرد.
حدود یک ماه و نیم بعد در ۱۸ آذر ماه وزارت خزانه‌داری آمریکا سفیر ایران در یمن را به همراه یک تبعه پاکستان و دانشگاه المصطفی را به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد. در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا آمده بود «حسن ایرلو» به دلیل حمایت از فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یمن در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته و همچنین ادعا شد که «ایران همچنان به بی‌ثبات کردن یمن ادامه می‌دهد.»
در همین خصوص سفیر ایران در یمن در توئیتی در این خصوص نوشت: از ترامپ قمارباز تشکر می‌کنم که در روزهای آخر ریاستش با تحریم یک سفیر اصرار دارد چهره واقعی دولتش و عدم پایبندی این رژیم به قواعد بین‌المللی را نشان دهد. نه از تحریم هراسی داریم و نه از شهادت.
یک روز بعد هم (۱۹ آذر ماه) وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر نقش محوری «کریستوفر هنزل» سفیر آمریکا در وقوع بحران انسانی در یمن، نام وی را در فهرست تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران قرار داد.
به گزارش فارس، پس از روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا اخباری منتشر شد مبنی بر درخواست نماینده بایدن از جنبش انصارالله یمن برای قطع رابطه با ایران که این درخواست از سوی انصارالله رد شد. داستان از این قرار بود که پس از آنکه جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا در اظهاراتی لزوم پایان دادن به جنگ یمن را مطرح کرد، نماینده‌ای از سوی آمریکا برای پیگیری موضوع تعیین و او در تماس با مقامات جنبش انصارالله یمن از آنها خواست که در قبال پایان دادن به جنگ در یمن و رفع محاصره این کشور، ارتباطات خود را با ایران قطع کنند و در چارچوب شورای همکاری خلیج فارس در منطقه به ایفای نقش بپردازند که این درخواست رد شد.
در آخرین تحولات در این حوزه نیز ایرلو سفیر جمهوری اسلامی ایران در صنعاء ۲۵ دی ماه با «هشام شرف عبدالله» وزیر خارجه دولت نجات ملی یمن دیدار و درباره تحولات این کشور گفتوگو کرد.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه هم ۲۰ اسفند ماه در گفت‌وگویی با شبکه المسیره درباره یمن گفت: «ما از ابتدای تهاجم کشورهای متجاوز به یمن ابتکار عملی برای پایان دادن به جنگ علیه این کشور ارائه کردیم و برای هر گفت‌وگویی که مشکلات یمنی‌ها و جنگ ظالمانه را پایان دهد، آماده‌ایم»./ فارس