دولت سیزدهم با برجام چه خواهد کرد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ {آیت‌الله} ابراهیم رئیسی درنهایت پیروز انتخابات ریاست جمهوری ژوئن 2021م. ایران شد. اما وی احتمالاً به دلیل تحریم‌های حقوق بشری آمریکا، در زمینه احیای توافق هسته‌ای ( برجام) با چالش‌هایی روبرو باشد. { آیت‌الله} ابراهیم رئیسی از مارس 2019م. توسط رهبر ایران به ‌عنوان رئیس قوه قضاییه منصوب شد و در اوت 2021م. به‌عنوان رئیس‌جمهور، جانشین حسن روحانی میانه‌رو خواهد شد. اگر چه { آیت‌الله} رئیسی در طول مناظرات انتخاباتی از هرگونه مخالفت نسبت به توافق هسته‌ای اجتناب کرده است؛ اما احتمالاً روند مذاکرات در دولت رئیسی بسیار دشوارتر از دولت حسن روحانی خواهد بود. این امر از نخستین کنفرانس خبری وی مشهود بود؛ جایی که وی به‌صراحت، هرگونه مذاکره در زمینه محدودسازی توانمندی موشک‌های بالستیک و سیاست‌های ایران در منطقه را رد کرد. وی همچنین در کنفرانس خبری اظهار داشت که با پرزیدنت جو بایدن دیدار نخواهد کرد.

یکی از مقاماتی که به ‌سرعت پیروزی ابراهیم رئیسی را تبریک گفت، شین جین پینگ بود که ایران و چین را « شرکای راهبردی جامع» توصیف کرد. شین جین پینگ رئیس‌جمهور چین در اظهاراتی بیان کرد که پکن تمایل دارد به همکاری خود با تهران در حوزه‌های مختلف ادامه دهد. در سال گذشته، ایران و چین، توافق‌نامه استراتژیک 25 ساله با یکدیگر به امضا رساندند که نه ‌تنها روابط اقتصادی، بلکه مناسبات امنیتی بین دو کشور را تقویت می‌کرد. خروج ایالات ‌متحده از توافق هسته‌ای در می 2018م. توسط دولت ترامپ و عدم انعطاف‌پذیری یکی از مؤلفه‌هایی بود که باعث شد تهران به سمت پکن قدم بردارد.

با قدرت‌یابی جو بایدن در ساختار سیاسی ایالات‌متحده، وی متعهد شد که ایالات‌متحده را به توافق هسته‌ای (برجام) باز می‌گرداند. در این راستا، دولت بایدن در ماه‌های گذشته تلاش‌هایی برای احیای برجام در قالب مذاکرات وین انجام داده‌اند؛ اما به نظر نمی‌رسد با توجه به جایگزینی ابراهیم رئیسی به ‌جای حسن روحانی در ماه اوت، در کوتاه ‌مدت اختلافات بین طرفین حل‌وفصل شود. همچنین اگر هر دو طرف به مواضع اتخاذی خود پای بند باشد، حل اختلافات فیمابین دشوارتر خواهد شد.

البته از سوی دیگر، دولت بایدن در داخل ایالات‌متحده با فشارهایی از سوی مخالفان جمهوری‌خواه روبرو می‌باشد که بر این تأکید دارند که ایالات‌متحده باید از برجام فاصله بگیرد. آن‌ها معتقدند که لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌تواند اهرم قدرت و نفوذ ایالات‌متحده را در مذاکرات با ایران تضعیف کند. به‌غیراز مخالفان داخلی؛ دولت بایدن همچنین با فشار رژیم صهیونیستی روبرو می‌باشد. اگرچه درست است که کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس ، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی ، که قبلاً مخالف این توافق بودند ، در تلاش‌اند روابط خود را با ایران بهبود بخشند و همچنین مخالفت خود را با این توافق کاهش دهند ؛ اما اسرائیل همچنان با برجام مخالفت می‌کند. موضع نفتالی بنت نخست‌وزیر اسرائیل در مقابل برجام مشابه اظهارات بنیامین نتانیاهو می‌باشد.

لازم به ذکر است که چند روز قبل از انتخابات، وانگ یی وزیر خارجه چین اظهار داشت که ایالات‌متحده باید تحریم‌ها را علیه ایران لغو کند. با توجه به این واقعیت که مواضع { آیت‌الله} رئیسی بیشتر در خصومت با غرب است، احتمالاً چین و روسیه می‌توانند در احیای برجام نقش مهمی را ایفاء کنند. بنابراین واشینگتن باید در رویکرد خود تجدیدنظر کند و به خاطر داشته باشد که یک‌رویه سخت‌گیرانه در مقابل تهران، تنها احساسات ضد غربی در ایران را تقویت و آن‌ها را به سمت چین و روسیه سوق می‌دهد. کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس مانند امارات و عربستان سعودی که برای حل تنش با ایران تلاش کرده‌اند نیز می‌توانند نقش مهمی در گفتگوهای بین دولت بایدن و رئیسی داشته باشند.