سناریوهای خروج آمریکا؛ عراق، افغانستان نیست!

به گزارش راهبرد معاصر، همزمان با خروج ناگهانی آمریکا از افغانستان، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال خروج نظامیان آمریکایی از خاک عراق به‌ویژه با توجه به سفر آتی نخست‌وزیر عراق به واشنگتن افزایش پیدا کرده است.

وبگاه شبکه «المیادین» به تازگی در گزارشی در این خصوص نوشت که از زمان ترور [شهید] ابومهدی المهندس نایب رئیس سازمان الحشدالشعبی عراق و شهید قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس در پی عملیات آمریکا در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی بغداد به تاریخ سوم ژانویه سال ۲۰۲۰، مطالبات و خواسته مقامات سیاسی، مردمی و مراجع عراق برای پایان دادن به حضور بیگانگان-به‌طور مشخص آمریکا- از خاک عراق افزایش پیدا کرده که این خواسته‌ها با افزایش تعلل، این دست‌ و آن دست کردن‌ها و فریب دولت آمریکا همراه بوده است. بخشی از این اقدامات آمریکا در حملات مکرر و گاه‌و‌بی‌گاه به مواضع سازمان الحشدالشعبی نمود یافت که موج رسانه‌ای و سیاسی مستمر محافل غربی و برخی محافل عربی و عراقی نیز با آن همراه شد.

این وبگاه لبنانی خاطر نشان می‌کند که بهانه هدف قرار دادن نیروهای الحشدالشعبی، پاسخ به حملات راکتی و پهپادی به پایگاه‌های آمریکا و محل حضور نظامیان این کشور در فرودگاه‌های بغداد، اربیل و الانبار و صلاح الدین و همچنین هدف قرار دادن کاروان‌های لجستیکی آمریکا در بزرگراه‌های بین استانی عراق بود.

المیادین می‌افزاید، گروه‌های مقاومت بر این باورند که پس از ناموفق بودن گزینه‌های سیاسی برای مذاکره و همزمان با آشکار شدن مواضع فریبنده واشنگتن، تنها گزینه برای خارج کردن نیروهای اشغالگر آمریکایی از خاک عراق، اقدام نظامی است.

در تاریخ یازدهم ماه اکتبر گذشته، مقاومت عراق پس از میانجی‌گری‌های سازمان ملل و گفت‌و‌گو با مقامات ارشد الحشدالشعبی در بیانیه‌ای آتش‌بس با آمریکا را اعلام و تأکید کرد که تمامی حملات خود را به ازای ایجاد یک طرح برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق به حالت تعلیق در خواهد آورد. از سوی دیگر، دولت عراق باید مصوبه پارلمان این کشور صادره در ژانویه سال ۲۰۲۰ را اجرایی کند؛ مصوبه‌ای که بر خروج تمام نیروهای بیگانه از خاک عراق تأکید داشت که «محمد محیی» سخنگوی گروه مقاومت «کتائب حزب‌الله» عراق در این خصوص تصریح کرد: «گروه‌های [مقاومت] یک آتش‌بس مشروط [به آمریکا] دادند. این آتش‌بس مشروط متوجه خود دولت عراق است زیرا دولت اجراکننده مصوبه پارلمان است».

با این حال،‌ گروه‌های مقاومت پس از گذشت حدود شش ماه در بیانیه‌ای پایان زمان آتش‌بس را در پی حمله آمریکا به نیروهای الحشدالشعبی در منطقه «القائم» در نزدیکی مرزهای عراق و سوریه اعلام کردند. که در این بیانیه آمده بود: «فرصت دولت عراق برای روشن کردن موضع خود در قبال نقض مکرر حاکمیت کشور بسیار محدود شده است؛ چه [موضع دولت] در قبال نیروهای مختلف اشغالگر یا کشورهای همسایه که اراضی‌شان را نقطه آغاز تعرض به خاک عراق قرار داده‌اند یا در قبال افرادی که در داخل این دولت [در این حملات]‌ دست دارند؛ همان کسانی که جنایت‌ نیروهای اشغالگر را توجیه می‌کنند یا از این نیروها می‌خواهند که جنایت‌های بیشتری مرتکب شوند و سعی دارند موضع عراق را در موضع خوار و خفت‌بارشان خلاصه کنند».

این وبگاه لبنانی افزود، در حالی که اعلام آتش‌بس پس از گذشت دو ماه از سفر رسمی «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق به آمریکا اعلام شده بود، تصمیم پایان دادن به این آتش‌‌بس پس از حمله آمریکا به نیروهای الحشدالشعبی گرفته شد. با نظر به اینکه نخست‌وزیر عراق پس از بازگشت از آمریکا اظهارات خوشبینانه‌ای درباره زمان‌بندی خروج نیروهای آمریکایی از خاک عراق و آمادگی واشنگتن برای کمک به عراق در مبارزه با شیوع ویروس کرونا و بحران اقتصادی مطرح کرد.

المیادین نوشت که این سفر با پوشش رسانه‌ای گسترده‌ای همراه بود و برخی به حل مشکل و بحران‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی عراق امید بسته بودند؛ اما دیری نپایید و این خوش‌بینی از بین رفت و ناامیدی و بدبینی جای آن را گرفت؛ آن هم پس از آنکه آمریکا تعلل‌، تأخیر و فرار از مسئولیت را آغاز کرد و سوای آن، به نقض حاکمیت عراق اصرار ورزید.

در ادامه این گزارش آمده است که افزون بر این موارد، اشاره و افشاگری‌ها از مراکز‌ تصمیم‌گیر در واشنگتن مثل کاخ سفید، پنتاگون، وزارت امور خارجه و امنیت ملی آمریکا حاکی از آن بود که هر گونه خروج تحت موشک‌باران‌ و حملات پهپادی «شکستی شرم‌آور برای آمریکاست و یک پیروزی برای ایران، متحدان و دوستان این کشور»‌ محسوب می‌شود یا به عبارتی دیگر، آمریکا نخواست که کابوس ویتنام پس از گذشت چهل سال تکرار شود.

در بحبوحه اعتراضات سیاسی و مردمی به حضور آمریکا و درخواست‌ها برای پایان دادن به حضور نظامیان این کشور پس از عملیات ترور سردار شهید قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس، «مایک پامپئو» وزیر امور خارجه سابق آمریکا در اظهاراتی گفت: «آمریکا به دنبال تداوم اقداماتش در عراق است».

المیادین با اشاره به اینکه با آمدن «جو بایدن» رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز موضع آمریکا شاهد تغییری نبود، خاطر نشان کرد که «چارلز دان» مقام سابق سی‌آی‌ای و پژوهشگر اندیشکده «الشرق الاوسط» در این خصوص اظهار داشت: «حملات پهپادی در عراق مایه نگرانی‌های تاکتیکی و روزافزون ائتلاف است؛ با این حال،‌ به نظر نمی‌رسد که این حملات فشار زیادی برای خروج از عراق ایجاد کرده باشد». او می‌افزاید: «به حضور آمریکا در عراق از حیث فشار بر ایران به عنوان یک ویژگی برای واشنگتن می‌توان نگریست زیرا این حضور، سطحی از نفوذ را ایجاد می‌کند که ارزش تشویق مقامات عراق برای ایستادگی در برابر تهران در برخی موارد را دارد و از طرفی، نشان دهنده تعهد سیاسی آمریکا و به همکاری با عراقی‌هاست».

این وبگاه با اشاره به اینکه برخی محافل سیاسی و نظامی آمریکا درباره تکرار اشتباه خروج دولت «باراک اوباما» رئیس‌جمهور اسبق آمریکا در اواخر سال ۲۰۱۱ به شدت هشدار دادند، نوشت: «شاید واشنگتن سعی دارد برای دست‌یابی به اهدافش و سامان‌دهی اوضاع خود در عراق دیپلماسی آرام را به کار گیرد بی‌آنکه با اکراه مجور به پذیرش بدترین گزینه‌ها شود. شاید مراحل آتی گفت‌و‌گوهای راهبردی که قرار است دور چهارم آن به زودی برگزار شود، یکی از ابزارهای این روش باشد».

المیادین ادامه داد، اگر این حقیقت را بپذیریم که آنچه واشنگتن می‌خواهد یک چیز است و آنچه ممکن است واقعیت تحمیل کند، یک چیز دیگر است، باید به وقایع و رخدادها از زاویه‌ای جامع و فراگیرتر بنگریم و کمی در خصوص سناریوی خروج آمریکا از افغانستان تأمل کنیم. اینکه آیا در صورتی که آمریکا در پی قرار گرفتن در برابر عمل انجام شده- نه تفاهم‌ها و گفت‌و‌گوها- مجبور به خروج از عراق شود، این سناریو در عراق تکرار خواهد شد؟

این وبگاه لبنانی با گریز به پرونده افغانستان اضافه می‌کند، با نظر به این اقدام آمریکا می‌توان مجموعه‌ای از نکات را یادداشت کرد از جمله این نکته که آن آمریکایی که به افغانستان لشکرکشی کرد و بیست سال قبل این کشور را به اشغال خود درآورد تا به نظام گروه طالبان پایان دهد،‌ اکنون این کشور را ترک می‌کند تا عرصه را برای این گروه باز کند و آن‌ها زمام امور را در افغانستان به دست گیرند. افزون بر آن ویرانی‌ها، خرابی‌ها، عقب‌ماندگی و اختلافات سیاسی و... که حضور مستقیم یا غیرمستقیم آمریکا در این کشور به وجود آورد؛ اما اکنون مذاکرات میان واشنگتن و طالبان با نظارت قطر چند ماه قبل در دوحه آغاز شد و این موضوع، خشم محافل سیاسی و شخصت‌های سیاسی آمریکا را برانگیخت و موجب شد که به شدت از جو بایدن انتقاد شود؛ جو بایدنی که به صراحت اعلام کرد نیروهای آمریکا به اهداف خود در افغانستان دست پیدا کرده‌اند و به طور کامل تا پایان ماه آگوست از افغانستان خارج خواهند شد. در حالی که «جورج دبلیو بوش» رئیس‌جمور اسبق آمریکا گفته بود که خروج از افغانستان عواقب فاجعه‌باری و وخیمی برای آمریکا، متحدانش و کشورهای منطقه به همراه خواهد داشت.

المیادین با بیان اینکه «شاید واشنگتن زود به اشتباه‌های بزرگ پیشین و آتی خود پی برده»، در ادامه می‌آورد، ازاین‌رو آمریکا به دنبال کسی است که اکنون و در شرایط توسعه سریع دامنه حضور گروه طالبان، این خلأ را پر و رخدادهای پیش‌رو را کنترل کند. این شبکه لبنانی می‌گوید نشانه‌ها حاکی از آن است که آمریکا در تلاش برای تفاهم با مسکو در این خصوص و آزاد گذاشتن ترکیه در خاک افغانستان است.

بر اساس این گزارش،‌ مقایسه میان خروج آمریکا از افغانستان و خروج احتمالی و قابل‌پیش‌بینی واشنگتن از عراق ابعاد نه‌چندان کم تفاوت میان این دو را نشان می‌دهد.

در ادامه آمده است، وجود مرجعیت دینی، ماهیت معادلات، موازنه‌های سیاسی موجود و ظهور سازمان الحشدالشعبی عراق به عنوان یک گروه در چارچوب رسمی و از سوی دیگر، تداخل منافع عراق و امنیت این کشور با منافع و امنیت منطقه،‌ تمام این عوامل به هر گونه روند جهت می‌دهند و به هیچ عنوان نمی‌توان هیچ یک از آن‌ها را نایدیده گرفت.

المیادین در پایان این گزارش می‌نویسد شاید در شرایط داخلی و منطقه‌ای کنونی و پیچیدگی‌ها، مشکلات و بحران‌های موجود، شرایط برخورداری از ثبات حقیقی در این چشم‌انداز برای عراق فراهم نشود؛ اما در عین حال، دور از ذهن است که واشنگتن و متحدان آن کسانی که از رویکردهای آن حمایت می‌کنند، بتوانند آنچه را که می‌خواهند در عراق تحمیل کنند و آن را به اجرا درآورند همانطور که در افغانستان و دیگر کشورها انجام دادند./فارس