راهبرد معاصر بررسی می‌کند؛
چرا انتخاب تیم رسانه‌ای قوی برای دولت سیزدهم در اولویت است؟
قطعا حضور تیم رسانه‌ای قوی «چالاک با توان اقدام سریع با یک سازوکار هوشمند و یک پارچه، خود راهبر و خود کنترل گر» در دولت میتواند نه تنها جنگ تبلیغاتی دشمن را خنثی کند بلکه تهدیدات رسانه‌ای را به فرصتی بی بدلی مبدل نماید و امید و نشاط عمومی مردم را با بازنمایی صحیح اقدامات «دولت مردمی» منعکس کند.
به گزارش راهبرد معاصر؛ در جهان معاصر یکی از مولفه‌های قدرت داشتن رسانه، چالاک، پویا و قدرتمند از سوی دولت‌هاست، ابزار رسانه در سال‌های اخیر و با افزایش ابرازک‌های موازی و کمکی نظیر رسانه‌های اجتماعی توانسته است، بخش قابل توجهی از قدرت و یا خلاء قدرت دولت‌ها را بنا بر خواست حکومت‌ها ظهور و بروز دهد. از دیر باز تاکنون رسانه‌های عمومی نقش بسزایی در آگاهی بخشی و سرگرم کردن بشر داشته اند. چنان که رسانه‌های مکتوب به عنوان اولین نسل از رسانه‌ها و رسانه‌های دیداری و شنیداری به عنوان نسل میانی و اکنون اینترنت و فضای سایبری به عنوان نسل نوین این نقش را برای بشر ایفا می کنند. اهمیت رسانه در دنیای امروز بگونه ایست که در آگاهی بخشی عمومی در جامعه از مدارس و دانشگاه‌ها پیشی گرفته است این نقش بگونه‌ای مورد توجه دولت‌ها قرار گرفته است که حیات بشر قرن نو را در گرو آن تفسیر میکنند. از این رو برخی از اندیشمندان حوزه رسانه از آن ایگونه یاد میکنند؛ رسانه ها وظیفه حراست از محیط را به عهده دارند آن ها باید همبستگی کلی را بین اجزاء جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی ایجاد کنند و مسئولیت انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر را به عهده دارند. « استوارت هال- جامعه شناس و نظریه پرداز امریکایی» جامعه را به صورت مدار بسته ای تعریف می کند که رسانه های جمعی به عنوان شاهراه در فرآیند هویت بخشی در جامعه نقش پیدا می کنند. رسانه ها هم حرکت و پویائی و سر زندگی را تقویت و تولید می کنند هم رخوت و تنبلی و سستی. از یک سو احساس های عاطفی، محبت و صداقت را برمی انگیزند و از سوی دیگر احساس زشتی، دشمنی، بی اعتمادی، دروغ و خشونت را زنده می کنند. این کارکرد به طور طبیعی موجب پیدایش تضاد درونی- رفتاری در مقیاس فردی و اجتماعی می شود. از این رو انتخاب تیم رسانه‌ای قوی در دولت سیزدهم برای تشکیل دولت قوی با توجه به جنگ تبلیغاتی و عملیات روانی بی‌سابقه دشمن علیه مردم ایران بایستی از سوی آیت‌الله رییسی و تیم مشاوران وی در اولویت قرار گیرد.
رسانه به مثابه یک دانشگاه فراگیر عمومی
امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی نیز بر اهمیت رسانه واقف بود، چنانکه در بیانات ایشان در بیست‌و نهم اسفند سال 57 آمده است: «اهمیت رادیو- تلویزیون بیشتر از همه است. این دستگاه ها دستگاه های تربیتی است: باید تمام اقشار ملت با این دستگاه ها تربیت بشوند؛ یک دانشگاه عمومی است. دانشگاه ها دانشگاه های موضعی است. این یک دانشگاه عمومی است یعنی دانشگاهی است که در تمام سطح کشور گسترده است. باید از آن، عمل دانشگاه را، به آن اندازه ای که می شود، استفاده کرد. باید این دستگاه دستگاهی باشد که بعد از چند سال تمام قشر ملت را روشن کند، تمام را مبارز باربیاورد، تمام را متفکر بار بیاورد. تمام اینها را مستقل بار بیاورد. آزادمنش بار بیاورد. از غربزدگی بیرون کند؛ استقلال به مردم بدهد، این از همه چیزهایی که در این دستگاه ها هست مهمتر است؛ و این وظیفه دارد که با مرده حکم معلم و شاگرد داشته باشد. اشخاص نویسنده، اشخاص گوینده، اشخاص فهیم. اشخاص مطلع در اینجا صحبت بکنند. فرصت به آنها بدهند که در اینجا صحبت بکنند. زیادند اشخاص که پیشنهاد این معانی را می کنند؛ به اینها باید فرصت بدهند و آنها صحبت بکنند. به جای آنکه چیزهایی که به درد ملت نمی خورد یا مضر به حال ملت است. یک چیزهای مفید را به مردم بدهند و یک غذای مفیدی به مردم بدهند؛ مردم را تغذیه کنند و غذاهای صحیح سالم و من امیدوارم که این دستگاه هم همان طوری که وعده کردند که به تدریج درست بشود، قدم را یک خرده بلندتر بردارند و زودتر ان شاءالله تصفیه بشود و تعدیل بشود» تاکید موکد امام خمینی (ره) به اطلاق کلیدواژه «دانشگاه عمومی» به صداوسیما از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که در جهــان معاصر رســانه به مثابة ابزار مؤثــري در هدايت و كنترل جريان اطلاعــات و اخبار ظاهر شــده است. كشــورهاي قدرتمند با اســتفاده از مديريت متمركز اطلاعات در گســترة بين المللي و بــا بهره گيري از اين ابزار اثربخــش در كنار امكانات ارتباطات راه دور، و مديريت انواع رســانه هاي ديداري، شنيداري و چاپي، به طور مؤثري در جوامع جهان نفوذ كرده، و توانسته اند با نظارت مستمر بر جريان اطلاعات از اين عنصر آگاهي بخش به عنوان يك راهبرد اثربخش بهره گيرند. در اين ميان انواع رسانه هاي خبري و اطلاعاتي، و نيز توليد محصولات اطلاعاتي چون خبرگزاري ها، روزنامه ها، مجلات، راديو و تلويزيون، شبكه هاي ماهواره اي، فيلم و سينما، طنز تصويري، و نيز موسيقي نقش مؤثري ايفا مي كنند. شبكه و محيط اينترنت با سرعت بالاي خود در دسترسي به اطلاعات، بر تأثير اين فرآيند افزوده است.
رسانه‌ها در ایران (صداوسیما - رسانه‌های مکتوب)
رسانه در ایران به دو بخش تقسیم میگردد رسانه‌هایی که در ایران و ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالت میکنند و رسانه‌هایی که از خارج از ایران برای مخاطبان فارسی زبان ایرانی اقدام به تولید محتوا می‌کند، جریان رسانه‌ای داخل کشور در سال‌های اخیر و پیشرفت ابزارک‌های موازی و کمکی (رسانه‌های اجتماعی) نتوانسته‌اند آن چنان که باید ظرفیت‌های خود را افزایش دهند، حتی رسانه‌های دیداری و شنیداری و همچنین رسانه‌های مکتوب نیز در سال‌های اخیر در خلل فراگیری رسانه‌هانه های اجتماعی رونق خود را در داخل کشور از از دست داده‌اند. بر اساس نظرسنجی مرکز تحقیقات این رسانه از مخاطبان سیما در فصل زمستان ۱۳۹۹؛ شبکه‌های سه سیما (۵۲ درصد)، آی‌فیلم معاونت برون‌مرزی (۴۶ درصد) و یک سیما (۴۴.۵ درصد) به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم پرمخاطب‌ترین شبکه‌های تلویزیونی قرار گرفتند و مشخص شد شبکه آی‌فیلم معاونت برون مرزی با ۱۰.۱ درصد، شبکه آموزش سیما با ۶.۲ درصد و شبکه تماشا سیما با ۵.۲ درصد، بیشترین رشد میزان مخاطب را نسبت به زمستان ۱۳۹۸ داشته‌اند. بر اساس این نظرسنجی ۷۷.۲ درصد مردم در فصل زمستان بیننده برنامه‌های مختلف سیما و ۵۴.۱ درصد هم از این برنامه‌ها راضی بوده‌اند و به‌طور میانگین سه ساعت و ۲۱ دقیقه پای برنامه‌های تلویزیون نشسته‌اند. بر اساس نظرسنجی مرکز تحقیقات، میزان مخاطبان صداوسیما در فصل زمستان ۹۹ نسبت به زمستان ۹۸ حدود ۲.۶ درصد افت داشته است و حدود ۲۲.۹ درصد از بینندگان در زمستان ۹۹ بیش از پنج ساعت در روز و ۲۳.۸ درصد هم «دو تا سه ساعت» در روز پای برنامه‌های تلویزیون نشسته‌اند. نتایج این نظرسنجی بیانگر آن است که علی رغم لزوم توجه بیش از پیش به رسانه‌ها بویژه صداوسیما به عنوان پرمخاطب‌ترین رسانه کشور این آمار روند کاهش داشته است.
این وضعیت تنها مختص به وضعیت صداوسیما در کشور نیست رسانه‌های مکتوب نیز با عدم استقبال مردم مواجه شده‌اند. کاهش شدید تیراژ نشریات داخلی حکایت از این دارد که مردم اقبال چندانی به این نشریات ندارند در حال حاضر روزنامه های فراوانی داریم که با تیراژ های چند صد نسخه منتشر می شود که تعداد زیادی از آنها هم برگشتی هستند، معتبرترین نشریات کشور به خصوص روزنامه ها که زمانی تیراژهای چندصد هزار داشته‌اند، الان با تیراژ های حتی چند ده هزار منتشر می‌شود، خیلی از آنها هم البته باز هم برگشتی زیاد دارد، یعنی تیراژ واقعی آنها بسیار کم است. آخرین برآوردها حکایت از این است که تیراژ کل روزنامه ها ایران خیلی کمتر از یک میلیون نسخه است. معمولاً در برآوردی که از تعداد خوانندگان روزنامه ها می شود، تیراژ را ضربدر سه یا چهار می کنند، بنابراین در خوشبینانه ترین برآورد در حال حاضر حداکثر بین سه تا ۴میلیون از جمعیت ایران روزنامه می خوانند و این بسیار ناچیز و رقم کم اثری است و نشان دهنده کاهش رابطه روزنامه ها با مردم است.
رسانه‌های فارسی زبان معاند و عملیات روانی بی‌سابقه علیه مردم ایران
رسانه‌های خارجی و فارسی‌زبان از کوچکترین اتفاق منفی در ایران حداکثر سودجویی را برای تخریب جمهوری اسلامی به کار می‌گیرند. حتی زمانی که هیچ اتفاقی هم رخ نداده باشد، خبرسازی میکنند. این نوع تولید و انتشار اخبار، جنگ روانی و از تاکتیک‌هایی برای ایجاد ترس و وحشت و ناامیدی در میان مردم، محسوب می‌شود. که باید با تاکتیک‌های رسانه‌ای به سرعت پاسخ داده شود. چراکه عدم آگاهی مردم باعث کاهش شدید اعتماد عمومی خواهد شد. دکتر اکبر نصرالهی رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز در اینباره می‌گوید:« اقدامات از سوی رسانه‌های معاند موضوع تازه‌ای نیست اما هم میزان آن نسبت به قبل بیشتر شده است و هم اینکه در شرایطی که مردم با انواع و اقسام مشکلات اقتصادی، تحریم‌های ظالمانه، گرانی و کرونا دست‌وپنجه نرم میکنند، میتواند بسیار مضر باشد و تاثیر جبران‌ناپذیری بر روح و روان مردم بر جا بگذارد. اینکه این رسانه‌ها چنین کاری میکنند و به دنبال کوچکترین فرصت برای بهره‌برداری حداکثری هستند، موضوع عجیبی نیست و شدت و ضعف آن متفاوت شده است اما آنچه عجیب می‌نماید این است که با توجه به این حجم گسترده از اتفاق‌ها، مسئولان و رسانه‌های ایرانی همچنان با روش‌ها و رویه قبلی عمل میکنند و هیچ کاری برای خنثی‌سازی این عملیات روانی و جلوگیری از اثرگذاری این اخبار منفی بر روی مردم انجام نمی‌دهند. عجیب این است که هیچ کار بازدارنده رسانه‌ای در روابط عمومی‌های بخش‌های مختلف حاکمیتی و رسانه‌ای ایران رخ نمی‌دهد!»
دولت سیزدهم و نوسازی ساختار رسانه‌های کشور
روز گذشته و مراسم تنفیذ ریاست جمهوری دوره سیزدهم، در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار شد و رهبر معظم انقلاب اسلامی با تنفیذ رأی ملت، حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی را به ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب کردند. نکته پایانی که رهبر انقلاب در خلال این مراسم به آن اشاره کردند موضوع جنگ تبلیغاتی بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به تلاش دشمنان برای تأثیرگذاری و مسلط شدن بر افکارعمومی کشورها از جمله مردم ایران از طریق جنگ نرم و جنگ تبلیغاتی و رسانه‌ای گفتند: « امروز بیشترین تحرّک دشمنان ما علیه ما بیش از تحرّکات امنیّتی و اقتصادی، تحرّکات تبلیغاتی و جنگ نرم و تبلیغات رسانه‌ای است؛ برای اینکه بر افکار عمومی مردم مسلّط بشوند مبالغ هنگفت هزینه میکنند، کارهای بسیار انجام میدهند؛ فکرهای بسیاری را در مجموعه‌های فکری برای این کار استخدام میکنند تا بتوانند با جنگ روانی، با تبلیغات گوناگون، افکار عمومی کشورها را -از جمله بیشتر از همه امروز کشور ما را که هدف سوء‌نیّت قدرتهای بزرگ است- قبضه کنند و در اختیار بگیرند. وقتی افکار عمومی یک ملّت در اختیار بیگانه قرار گرفت، حرکت آن ملّت هم طبعاً طبق میل آن بیگانه پیش خواهد رفت. کار تبلیغاتی کار مهمّی است؛ ما در این زمینه ضعف داریم. حالا بگذریم از آن آدمهای غافلی که از رسانه‌های داخلی هم به نفع دشمن استفاده میکنند -که حالا آن محلّ بحث ما نیست- لکن [درباره‌ی] آن کسانی هم که قصد خیر در این زمینه دارند، ما کم‌کاری داریم. در زمینه‌ی کار تبلیغاتی و حرکت تبلیغاتی درست و تمهیدات رسانه‌ای باید قوی‌تر و هوشمندانه‌تر عمل بکنیم.». با توجه به توصیه‌های مقام معظم رهبری درخصوص رسانه‌ها و جنگ تبلیغاتی دشمن دولت آیت‌الله رییسی بایستی با درنظر گرفتن بایسته‌های حوزه رسانه به جهت نوسازی ساختار رسانه‌های کشور اقدام نماید:
- ایجاد واحد مستقل رسانه‌ای چالاک با توان اقدام سریع با یک سازوکار هوشمند و یک پارچه، خود راهبر و خود کنترل گر
- دعوت از چهره‌های علمی و برجسته حوزه رسانه به جهت ارائه راهبرد برای نوسازی ساختار رسانه‌های کشور
- تشکیل کارگروه ویژه رسانه‌ای دولت برای تجمیع و ارائه مدل رسانه ای متناسب با جنگ تبلیغاتی دشمن
- ترمیم اعتبار رسانه‌های کشور در افکار عمومی با اتکا به سرعت و دقت در انتشار تولیدات
- ارتقای کیفی رسانه ها و عبور از تک صدایی و تاکید بر دیالوگ محور بودن رسانه‌ها
- ذائقه سنجی و تولید محتوای متناسب با گروه‌های سنی و ذائقه‌های متفاوت
- بهره‌جویی از خبرگان حوزه رسانه در تیم کارگروه ویژه رسانه‌ای دولت
- استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌های نوین (رسانه‌های اجتماعی)
- تولید محتوای علمی مبتنی بر ژورنالیسم علمی
از جمله اقداماتی است که دولت سیزدهم میتواند برای مقابله با جنگ تبلیغاتی دشمن و نوسازی ساختار رسانه‌های کشور از آن استفاده کند. اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که؛ با آنکه فضای عمومی رسانه‌ای بسیار تغییر کرده و ابزارک های رسانه‌ای (رسانه‌های اجتماعی) سهم قابل توجهی از هدایت و کنترل افکار عمومی را در اختیار گرفته‌اند اما همچنان رسانه‌های داخلی آرایش پیشین خود را حفظ کرده‌اند؛ چنانچه دولت از فرصت نوسازی و کیفی سازی رسانه‌ها بهره نجوید؛ اقدامات دولت سیزدهم برای عبور کشور از چالش‌ها و مشکلات برآمده از ناکارآمدی و انفعال دولت پیشین با جنگ تبلیغاتی دشمن به محاق رفته و گویی اقدامی برای رفع مشکلات مردم صورت نپذیرفته است. اگر تیم رسانه‌ای قوی در دولت سیزدهم حضور داشته باشد، میتواند خود نخستین منبع نقل اخبار باشد و اجازه ندهد که تهدیدی شکل بگیرد. قطعا حضور تیم رسانه‌ای قوی «چالاک با توان اقدام سریع با یک سازوکار هوشمند و یک پارچه، خود راهبر و خود کنترل گر» در دولت میتواند نه تنها جنگ تبلیغاتی دشمن را خنثی کند بلکه تهدیدات رسانه‌ای را به فرصتی بی بدلی مبدل نماید و امید و نشاط عمومی مردم را با بازنمایی صحیح اقدامات «دولت مردمی» منعکس کند. ان‌شاء‌الله
منابع:
https://www.irna.ir/news/84317610/
http://ensani.ir/file/download/article/20120326163717-3039-105.pdf