چالش‌های وزارت نفت در دولت سیزدهم+ جزئیات
چند روزی است که فهرست وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم منتشر شده و این روزها دغدغه تمام مردم ایران این است که بدانند برنامه گزینه های پیشنهادی دولت جدید برای تصدی وزارتخانه های مختلف، تا چه میزان می تواند راهگشای مشکلات کشور باشد.
به گزارش راهبرد معاصر, برنامه وزیر پیشنهادی نفت باید با چالش‌های موجود در این وزارتخانه همخوانی داشته باشد تا راهگشای مشکلات باشد.
در این گزارش، به طور ویژه به بررسی برنامه جواد اوجی وزیر نفت پیشنهادی دولت سیزدهم پرداخته ایم. فردی که باید بتواند چرخ های وزارتخانه عریض و طویل نفت را با تمامی چالش های پیش روی آن، به حرکت در آورد. به منظور بررسی دقیق برنامه پیشنهادی جواد اوجی، ابتدا چالش های پیش روی وزارت نفت را بررسی کرده ایم.
رضا مسیبی بهبهانی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعت نفت در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در این زمینه گفت: چالش‌های پیش روی وزیر جدید بسیار کلیدی و حساس بوده که می‌توان آن‌ها را به دو قسمت منابع انسانی و تخصصی در چهار شرکت اصلی تابعه وزارت نفت تقسیم کرد.
او تصریح کرد: یکی از مهمترین و اساسی‌ترین مشکلات پیش روی وزیر جدید، بحث‌های منابع انسانی و نابسامانی هاست که در چندین سال گذشته ایجاد شده اند. به صورت خلاصه این مشکلات شامل تبدیل وضعیت ها، استخدامی فارغ التحصیلان دانشگاه صنعت نفت و استخدامی‌های جدید، سقف حقوق ها، معیشت کارکنان و بازنشستگان، عدم ساماندهی نظام ویژه نگهداشت نیروی تخصصی عملیاتی، توانمندسازی و ارتقای سرمایه انسانی و بهره وری است که در دولت قبلی، مغفول مانده و موجب نارضایتی عمده کارکنان صنعت نفت شده است.
مسیبی بهبهانی گفت: بکارگیری نیرو‌هایی کم تجربه و خارج از عرف سازمانی در بدنه وزارت نفت، گریبان گیر این وزارت خانه بوده و موجب خسارت‌های فراوان از جمله بحران سازی، دلسردی و فرار کارکنان متخصص و مدیران شده که در کنار مبحث بهداشت و درمان وزارت نفت نیز، باید به نحو احسن مرتفع شود.
بیش از ۲۰ چالش پیش روی شرکت‌های اصلی وزارت نفت است
این فعال صنعت نفت اظهار کرد: چالش‌های مرتبط با وظایف وزارت نفت در قبال چهار شرکت اصلی به صورت تیتروار عبارتند از:
۱. توجه ویژه به صنعت حفاری و احیای آن و تلاش جهت افزایش تولید از منابع زیرزمینی با اکتشاف مخازن جدید نفت و گاز و افزایش ضریب بازیافت آن‌ها
۲. جمع آوری گاز‌های فلر و کنترل و بهره برداری از گاز‌های همراه در جهت کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای
۳. جستجو جهت ارائه مدل جدید قرارداد‌های بین المللی و عدم جذابیت و کارایی مدل‌های قرارداد‌های موجود با هدف جذب سرمایه خارجی به ازای محصول
۴. ایجاد مراکز منتخب جهت صادرات خدمات فنی و مهندسی و بین المللی سازی شرکت‌های زیرمجموعه
۵. ضرورت تشکیل اندیشکده‌های انرژی و دیپلماسی انرژی به طوری که موجب روابط بین المللی و منطقه‌ای قوی در حوزه نفت و گاز شود؛ تقویت روابط بین المللی در صنعت نفت به منزله تقویت روابط کشور خواهد بود.
۶. افزایش سوآپ (swap) و بهره برداری از موقعیت منطقه‌ای ویژه ایران با کمک همسایه‌ها
۷. جایگزینی صادرات فرآورده‌های با ارزش افزوده به جای صادرات نفت خام و کاهش تدریجی خام فروشی نفت با در نظر گرفتن سند چشم انداز ۱۴۰۴
۸. توسعه فناوری‌های تولید پروپیلن و الفین از گاز بر حسب مطالعات آمایش سرزمینی و ساخت پتروپالایشگاه‌ها و تکمیل زنجیره تولید
۹. تامین خوراک پایدار گاز پالایشگاه‌های گازی با توجه به افت فشار مخازن در سال‌های ۲۰۲۵
۱۰. کسب و انتقال دانش فنی تجهیزات حساس و بومی سازی آن‌ها در داخل با کمک ارکان علمی صنعت نفت که شامل دانشگاه صنعت نفت و پژوهشگاه صنعت نفت هستند.
۱۱. اصلاح سیاست‌های الگوی مصرف و کنترل بازدهی تجهیزات گاز سوز
۱۲. توسعه ظرفیت پالایشی کشور و مسائل مربوط به صادرات بنزین و محصولات پالایشگاهی ارزشمند
۱۳. حل و فصل دعاوی حقوقی و قراردادی در زمینه گاز
۱۴. توجه ویژه به فرسودگی تجهیزات صنعت نفت عمدتا در زمینه انتقال نفت و گاز و پالایشگاهی و نوسازی آن‌ها
۱۵. تمرکز بر روی انرژی‌های تجدید پذیر
۱۶. افزایش سهم صادرات گاز کشور با تکیه بر LNG و مینی LNG
۱۷. تعیین تکلیف محصولات چالش زا همچون نفت کوره و تبدیل آن‌ها به محصولات با ارزش
۱۸. چابک سازی صنعت نفت و مراتب سازمانی با اعتماد به نیروی انسانی متخصص داخلی
۱۹. توجه ویژه به مسئولیت‌های اجتماعی صنعت نفت در مناطق نفت خیز
۲۰. ایجاد صندوق توسعه و ارتقای رقابت پذیری بخش‌های مختلف وزارت نفت
۲۱. توجه ویژه به نقش پارک‌های علم و فناوری در کشور از نظر حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، مراکز رشد و گروه‌های استارتاپی، به ویژه در مورد این که ایده‌های مهم و مورد نیاز کشور را تبدیل به محصول و آن محصول را تجاری سازی کنند.
۲۲. اولویت قرار دادن هیدروژن به عنوان یکی از سوخت‌های اصلی دنیا و راه اندازی انستیتو "هیدروژن و انرژی‌های تجدیدپذیر" در دانشگاه صنعت نفت
او در بخش پایانی سخنان خود بیان کرد: فرصت‌های زیادی را در سال‌های گذشته انجام دادیم؛ دیگر زمانی برای فرصت سوزی باقی نمانده و باید از تمام نیرو‌های توانا و سالم برای رفع مشکلات کشور استفاده شود. دانشگاه صنعت نفت نیز به عنوان بازوی علمی وزارت نفت، از این که مهندس اوجی به عنوان یکی از فارغ التحصیلان این دانشگاه، جهت تصدی وزارت نفت پیشنهاد شده، بسیار خرسند و امیدوار است که در دولت آینده توجه بیشتری به این دانشگاه شود.
حال که چالش های پیش روی وزارت نفت را برشمردیم، باید آن ها را با برنامه جواد اوجی به عنوان وزیر پیشنهادی نفت در دولت جدید تطابق دهیم.
برنامه وزیر پیشنهادی نفت جامعیت دارد اما جای برخی از موارد، خالی است
رضا مختار کارشناس صنعت نفت در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در این باره بیان کرد: این برنامه در یک قالب کلی، جامع و کامل است؛ به طوری که تمام اهداف بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت را در هماهنگی با قوانین بالادستی و اهداف دولت مردم، در بر می‌گیرد.
او افزود: به عنوان مثال، اهتمام آقای اوجی در مبارزه با فساد و مفسدان و اصلاح ساختار، نشان از پیگیری شعار فساد ستیزی دولت مردم دارد. همچنین پس از مدت‌ها و با انتخاب یک وزیر با سابقه نفتی، می‌توانیم شاهد تکمیل زنجیره ارزش، اصلاح ضریب شدت انرژی، اصلاح قیمت گذاری و الگوی مصرف انرژی، افزایش ضریب بازیافت میادین نفتی، نوسازی تجهیزات، اهمیت دادن به توسعه مدیریت و منابع انسانی، شرکت‌های دانش بنیان، رابطه حسنه با سایر وزارت خانه‌ها و هماهنگی با سایر قوا، اولویت بندی و تکمیل پروژه‌های نیمه کاره، فاینانس داخلی و خارجی و ... باشیم.
مختار افزود: به گواه تاریخ، هر زمان که حال صنعت نفت ما خوب بوده، اقتصاد کشور هم وضع بهتری داشته است. افزایش تولید ناخالص ملی ما، در گرو اتمام پروژه‌های نیمه کاره، تعریف پروژه‌های جدید، نوسازی تجهیزات و ورود دانش جدید به این صنعت است، اما از سمت دیگر، طبق برآورد بسیاری از کارشناسان، امسال کسری بودجه‌ای در حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان خواهیم داشت.
او اضافه کرد: همچنین سال گذشته نیز با وجود رونق بورس، تنها حدود ۳۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از سهام دولت در بورس به فروش رسید. در چنین شرایطی، ساخت یک پتروپالایشگاه مانند پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند که در اسناد بالادستی باید جزو اولویت‌ها جهت جلوگیری از خام فروشی قرار گیرد، حداقل حدود ۱۰ میلیارد دلار، نیاز به سرمایه گذاری دارد.
این کارشناس صنعت نفت گفت: باید در نظر داشته باشیم که پروژه‌های نفتی با توجه به وابستگی به ساخت و وارد کردن بسیاری از تجهیزات از خارج کشور، عموما به صورت ارزی منعقد می‌شوند؛ بنابراین، ما ناگزیر به جذب سرمایه گذار خارجی هستیم و باید در این زمینه، ضمن توجه به تحریم‌ها، جزئیات بیشتری از راهکار‌ها در برنامه وزیر پیشنهادی نفت ارائه می‌شد.
برخی سوالات بی پاسخ مانده اند
او در ادامه بیان کرد: همچنین با توجه به وجود مخالفت‌های متعدد و از دست دادن زمان بسیار در مورد نوع جدید قرارداد‌های نفتی، بهتر است نوع قرارداد‌های جدید وزیر پیشنهادی با جزئیات بیشتری به مجلس ارائه شود که منتقدان کار امروز را به فردا موکول نکنند.
مختار همچنین اظهار کرد: صنعت نفت نیاز به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری دارد و این پول می‌تواند منتج به رشد اقتصادی محسوس، کاهش تورم، افزایش ارزش پول ملی و در نهایت، حال خوب مردم و اقتصاد ما شود، اما تا زمانی که سرمایه نباشد، اتفاق محسوسی در هیچ یک این زمینه‌ها اتفاق نمی‌افتد. بنابراین، شایسته بود در برنامه مذکور، به این مورد نگاه ویژه‌ای می‌شد.
این کارشناس صنعت نفت بیان کرد: وزارت نفت از چهار شرکت اصلی تشکیل شده که مدیران عامل آن ها، معاون‌های وزیر نیز هستند و تمام صنعت نفت را این چهار شرکت اداره می‌کنند؛ بنابراین، جای معرفی تیم وزیر در این برنامه، واقعا خالی است. همچنین جای گلایه است که با وجود چالش‌های فراوان در حوزه منابع انسانی طی سالیان اخیر و نادیده گرفتن ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، به این ماده در برنامه وزیر پیشنهادی اشاره‌ای نشده است.
او همچنین گفت: در زمینه استخدام نیرو‌های جدید نیز لازم به ذکر است، با توجه به سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی و کوچک سازی دولت، بهتر است این امر را به شرکت‌های خصوصی واگذار کرد و به کیفی سازی خدمات و آموزش نیرو‌های موجود پرداخت.
مختار در پایان به چند سوال که در برنامه وزیر پیشنهادی بی پاسخ مانده اند نیز اشاره کرد و گفت: با توجه به بحران انرژی، به ویژه در زمینه آب، تکلیف صنایع آب بر نفتی از جمله پالایشگاه اصفهان، تهران و شازند چه می‌شود؟ برنامه برای مجوز‌های صادر شده یا پروژه‌های نیمه تمام آب بر در مناطق بحرانی چیست؟
گفتنی است؛ از زمان اعلام نام جواد اوجی به عنوان وزیر نفت پیشنهادی دولت سیزدهم، اقشار گوناگون کارکنان صنعت نفت طی بیانیه های جداگانه ای از انتخاب یک فرد با سابقه نفتی پس از سال ها برای این وزارتخانه، ابراز خشنودی کرده اند. کارشناسان نیز با توجه به شرایط تحریمی که به شدت گریبان گیر صنعت نفت شده، در مورد برنامه او برای تصدی وزارت نفت، نظرات گوناگونی دارند؛ نظراتی که درست مانند سایر وزرای پیشنهادی دولت های مختلف، هم مثبت است و هم منفی./باشگاه خبرنگاران