غفلت وزارت صمت، خواب وزارت امور خارجه و تجارت بین المللی که تعطیل شد!
مدت هاست که وزارت خانه های امور خارجه و صمت فکری به حال دیپلماسی فعال اقتصاد نمی‌کنند!
به گزارش راهبرد معاصر؛ سال هاست که ایران با معضل بسیار پیچیده ای که راه حلی ساده دارد دست و پنجه نرم می کند. ضعفی عمیق در ایجاد روابط دوستانه بر مبنای تجارت جهانی که دیپلمات ها آن را "دیپلماسی اقتصادی" می خوانند.
هرچند این روزها جهان با چهره ای مغموم به جنگ تجاری با یک ویروس مشغول و اقتصادها زخم خورده است اما ناتوانی در ایجاد ارتباط های تجاری در گذشته, بر بیماری اقتصادها افزوده است. متاسفانه ایران نیز به این ضعف دچار بوده و این روزها هر چند با تلاش مضاعف همچنان درجا می زند.
طبق آخرین آمار تجارت خارجی در سه ماهه نخست امسال ۱۳ میلیارد و ۹۸۰ میلیون دلار گزارش شده است که ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار به صادرات و هفت میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار به واردات اختصاص داشت.
نمودار تبادلات تجاری ایران با برخی از کشورها چین را در رتبه اول مقصد صادرات و سپس عراق را دومین مقصد معرفی می کند.اما آیا رقم مبادلات تجاری ایران که سال گذشته بالغ بر ۴۰ میلیارد دلار گزارش شده بود رقمی است که ظرفیت واقعی صادرات ایران در سراسر دنیاست؟
سهم تجارت ایران در سال ۹۸
اصلی ترین بازوی افزایش تجارت خارجی و یا تقویت دیپلماسی اقتصادی به ترویج و افزایش تعداد رایزنان بازرگانی و یا اقتصادی باز می گردد موضوعی که به طور رسمی می توان گفت سازمان توسعه تجارت و همچنین وزارت امور خارجه در آن غفلت های بسیاری کرده اند.
علت کاهش ۸۰ درصدی تعداد رایزن های بازرگانی چیست؟
جوانمرد, رایزن بازرگانی ایران در جمهوری افغانستان در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی باشگاه خبرنگاران جوان ضمن انتقاد از روند رسیدگی به رایزنان بازرگانی ایرانی در کشورهای هدف بیان کرد: ایران هم اکنون تنها ۳ رایزن بازرگانی دارد که این سه در کشورهای ترکیه, عراق و افغانستان فعالیت می کنند. در حالی که کشورمان دارای ۱۵ همسایه یعنی ۱۵ بازار هدف است.
وی افزود: عدم پرداخت به موقع حقوق رایزنان بازرگانی و همچنین اهمیت قائل نشدن به فعالیت خطیر این فعالان و به نوعی سفیران اقتصادی ایران منجر به کاهش تعداد آن ها در این رسته شده است. قطع به یقین یک رایزن بهتر از دیپلمات های سفارت خانه می تواند با تجار کشورها ارتباط برقرار کرده و نیازهای هر دو طرف را بررسی کنتد. روزانه بالغ بر ۱۰۰ پیام در ایمیل شخصی ما مبنی بر درخواست مشاوره برای ایجاد فرصت صادراتی از ایران به کشور افغانستان مشاهده می شود.
جوانمرد ادامه داد: این امر بیانگر این است که رایزن بازرگانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این فرصت های صادراتی علاوه بر کالاها و محصولات کشاورزی درخواست صدور تجربیات و همچنین فروش خدمات مهندسی و گردشگری هم وجود دارد. ایران با پتانسیل بالایی که در بخش خدمات مهندسی دارد قطعا ظرفیت بسیار بیشتری از مواد معدنی و غذایی خواهد داشت.
بسته مشوق های صادراتی در سال ۹۸
| شرح برنامه و فعالیت | جمع کل (میلیون ریال) |
| اعزام رایزنان بازرگانی به کشورهای هدف | ۱۵۱۵۹۶ |
| تعامل اقتصادی با کشورهای حوزه آسیا و اقیانوسیه | ۴۴۹۶۴ |
| تعامل اقتصادی با کشورهای حوزه اروپا و آمریکا | ۴۸۱۷۷ |
| عامل اقتصادی با کشورهای حوزه عربی و آفریقایی | ۳۰۰۹۶ |
آنطور که شواهد نشان می دهد مشکل اصلی سازمان توسعه تجارت از عدم اعزام رایزنان بازرگانی به کشورهای هدف عدم بودجه در این امر است اما این در حالیست که بودجه سال ۹۸ هم بیانگر رقمی تقریبا ناچیز برای تقویت بنیه رایزنان بازرگانی است.
رقم ناچیزی که حتی منجر به اعتراف دستگاه دیپلماسی به ضعف در سیستم تجاری وزارت امور خارجه شد به نحوی که سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه در این باره می‌گوید: روابط اقتصادی ایران با کشورهای دوست هم‌پای روابط سیاسی پیش نرفته است. توسعه روابط ما بر توسعه مبادلات تجاری و اقتصادی متمرکز خواهد بود.
این وزارتخانه با تاسیس معاونت سیاسی در درون شاکله خود قصد برافزایش حمایت از تجار ایرانی در کشورهای هدف کرد و حال اما نتیجه مطلوبی در دست نداشته و با پیگیری های خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان مبنی بر تماس با رایزنان اقتصادی این مجموعه برای دریافت آمار از عملکرد این نهادها به در بسته و عدم همکاری این نهادها برخورد!
روابط تجاری اولویت بر روابط سیاسی است
خالقی, دبیر خانه صنعت و معدن ایران در گفت و گو با خبرنگار حوزه اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان در این باره می گوید: معاونت اقتصادی سفارتخانه ها باید در پایان هر سال و حتی اتمام هر دوره از سکانداری سفارتخانه ها پاسخگو باشند که تا چه در گسترش روابط اقتصادی محور تلاش کرده اند.
وی در پایان گفت: کشورهایی نظیر ترکیه برای تجار و رایزنان بازرگانی خود شرایط دیپلماتیک ایجاد می کنند. به طور مثال برای آن ها گذرنامه دپلماتیک صادر می کنند تا درکشورهای هدف با آزادی و حفاظت قانونی محکم تری همراه باشند. روابط تجاری برای بسیاری از کشورها آنقدر حائز اهمیت بوده و هست که گاهی بر سر یک مشکل ایجاد شده برای یک تاجر روابط سایر کشورها بر هم زده می شود.
بهزاد خسروی کارشناس اقتصادی در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان در این باره به غفلت جدی سازمان توسعه تجارت اشاره کرده و می گوید: برگ برنده کشورها در رشد تجارت فرامرزی اهمیت قابل توجه به رایزن های بازرگانی است. متاسفانه هنوز برای رایزن های بازرگانی شخصیت دیپلماتیک قائل نمی شوند. کشورهایی نظیر تاجیکستان و کره جنوبی هم اکنون در این مسیر پیشرفت قابل توجهی را داشته اند.
وی بیان کرد: امروزه کشورهای پیش رو و در حال توسعه نیز جایگاه رایزن های بازرگانی را به بخش خصوصی منتقل کرده اند و به نوعی رایزن ها از میان تجار خوشنام یک کشور انتخاب می شوند.
در پایان گفتنی است، آنطور که برآوردها نشان می دهد ایران جایگاه صادرات تا مرز ۳۰۰ میلیارد دلاری را نیز حتی در شرایط فعلی دارد. رایزنی و شناخت صحیح بازارهای هدف که بر عهده دیپلماسی است باید جدی گرفته شده و برای آن برنامه ریزی صحیحی صورت گیرد./ باشگاه خبرنگاران