به گزارش راهبرد معاصر، صحبت از عدالت آموزشی زمانی میسر می‌شود که ابعاد دقیق عدالت در کشور برشمرده شود. عدم استفاده از ابزار آموزشی یکسان در جامعه منجر به آن نمی‌شود که از همه دانش آموزان به یک اندازه انتظار یک سطح یادگیری داشته باشیم. این موضوع از نظر کارشناسان آموزشی همواره مورد انتقاد بوده است، به عنوان مثال تمرکز گرایی در امر آموزش، یکی از مباحثی است که نیازمند برنامه ریزی مسئولان آموزش است. باید توجه داشت که دانش آموزان شمال و جنوب کشور با دانش آموزانی که در مرکز کشور زندگی و تحصیل می‌کنند از نظر محیطی و اقلیمی شرایط متفاوتی را تجربه می‌کنند که در واقع روی یادگیری آن‌ها موثر است.
با شیوع کرونا در سراسر جهان از جمله ایران، آموزش مدارس نیز به صورت مجازی پیگیری شد. اگرچه آموزش و پرورش و وزارت ارتباطات تلاش کردند تا با رونمایی از سامانه‌های شاد، مدرسه تلویزیونی و راهکار‌های دیگری از این قبیل جهت عقب نیافتادن دانش آموزان تلاش کردند، اما به عقیده اکثر دانش آموزان، کیفیت این آموزش‌ها قابل قبول نبود و ضمناً از این فرصت در راستای گسترش عدالت آموزشی در کشور تلاش چندانی صورت نگرفت.
دوران آموزش مجازی فرصت خوبی برای تحقق عدالت آموزشی بود که از دست رفت
دکتر علیرضا رحیمی، کارشناس آموزش و تعلیم و تربیت در تشریح وضعیت عدالت آموزشی در کشورمان به اظهار داشت: باید دانست که آموزش مجازی فرصت خوبی بود تا عدالت آموزشی در کشور گسترش پیدا کند. در دو سال اخیر، اما آموزش و پرورش با ایجاد سامانه شاد، وضعیت اینترنت نامطلوب در برخی نقاط، مدرسه تلویزیونی و... نتوانست کاری از پیش ببرد و در واقع وضعیت عدالت آموزشی در ایران به شکل اسفباری نمایان‌تر شد.
وی ادامه داد: آموزش مجازی و استفاده از امکانات و ابزار‌ها یکی از بهترین وسیله‌ها برای رسیدن به عدالت آموزشی است. با این حال کودکی که ابزار ندارد، مطمئناً مدرسه درست و حسابی نیز ندارد. در سراسر کشور از نظر امکانات آموزشی وضعیت نابرابری وجود دارد و با این وجود، از دانش آموزان سراسر کشور انتظارات برابر داریم. به عبارتی از کودکی که در تهران زندگی و درس می‌خواند با کودکی که در خراسان جنوبی درس می‌خواند نباید انتظار یکسان داشت.
بدترین استفاده از مدرسه تلویزیونی شد
این کارشناس حوزه آموزش به تحقق نابرابری آموزشی با توجه به تمرکز گرایی و مطالبی که در آموزش و پرورش و در برنامه ریزی درسی، اهداف و برنامه‌های آن وجود دارد اشاره کرد و گفت: این وضعیت باعث می‌شود خود به خود، نوعی نابرابری ایجاد شود. باید توجه داشت دانش آموزی که در فضای آزاد یک روستا درس می‌خواند از نظر دریافت فعالیت‌های آموزشی ممکن است از دانش آموزی که در یک ساختمان و بین در و دیوار حبس شده است، بیشتر یادگیری داشته باشد؛ بنابراین اختصاص یک نوع امکانات به همه دانش آموزان عدالت آموزشی را محقق نمی‌کند.
رحیمی بار دیگر به فرصت خوب آموزش مجازی برای ایجاد کردن عدالت آموزشی در کشور اشاره کرد و گفت: اکنون همه خانواده‌ها دارای تلویزیون هستند، اما بدترین بهره از مدرسه تلویزیونی برده شد، متاسفانه یکسری برنامه‌های بسیار بسیار بی ارزش به نام برنامه‌های آموزشی توسط کسانی که چیزی از آموزش نمی‌دانستند روی آنتن برده شد. به طور کلی آموزش مجازی و استفاده از تکنولوژی برای بالا بردن عدالت آموزشی می‌تواند تاثیر بسزایی داشته باشد، البته باید مهارت و توان استفاده از آن را داشته باشیم.
آموزش مجازی در دنیا بازگشت به شرایط آموزشی قبل را سخت کرد
وی در مورد وضعیت عدالت آموزشی گفت: زمانی که حرف از گروه‌های مختلف و تفاوت در امکانات آموزشی صحبت می‌کنیم، در واقع از عدم عدالت آموزشی صحبت به میان می‌آوریم. کودکی که در دهستان زندگی می‌کند باید در زمینه‌های کشاورزی، دام داری و امثالهم درس بخواند. کسی که در شهر زندگی می‌کند نیز باید متناسب با فضای محل سکونت اش تحصیل کند، در این وضعیت است که عدالت فراهم می‌شود؛ بنابراین با ایجاد فرصت‌های برابر، همانند چیزی که در دولت‌های سوسیالیستی مطرح می‌شود، عدالت آموزشی محقق نمی‌شود.
این کارشناس آموزش در توضیح عدالت آموزشی افزود: به نظر می‌رسد ابتدا باید عدالت تعریف شود و سپس از عدالت آموزشی صحبت به میان آوریم. وقتی تعدادی از دانش آموزان در کشور نسبت به استفاده از امکانات رفاهی مثل موبایل، تبلت و اینترنت محروم هستند، هرچقدر هم امکانات آموزشی افزایش یابد، چیز چندانی گیر دانش آموزان نمی‌آید. اگرچه این درحالی است که از تلویزیونی که ۹۰ درصد دانش آموزان به راحتی به آن دسترسی دارند نیز به نحو بدی استفاده می‌شود. اکنون می‌توان مانند مدیریت بحران در حوادث طبیعی، از نیرو‌های داوطلب، جهادی و بسیجی برای نیاز‌های آموزشی دانش آموزان استفاده کرد. متاسفانه سیاست گذاری دولت‌ها برای احیاء وضعیت آموزش و عدالت آموزشی در ایران از آمادگی لازم برخوردار نیست.
علیرضا رحیمی در پایان اظهار داشت: اکنون در بحث بازگشایی مدارس، مدام به طبل آموزش حضوری زده می‌شود، گویی اگر آموزش دانش آموزان به صورت حضوری برپا شود، مشکلات آن‌ها نیز مرتفع می‌شود. باید دانست که آموزش حضوری وضعیت را به حالت ظاهراً طبیعی برمی گرداند. نظام آموزش مجازی در دنیا کاری کرده است که بازگشت به زمان قبل از شیوع کرونا سخت شده است./ رکنا