فیزیوتراپی به بازیابی توانایی حرکتی و زندگی عادی پس از آسیب‌دیدگی، بیماری یا ناتوانی کمک می‌کند.
به گزارش راهبرد معاصر؛ جلسه فیزیوتراپی از درمان دستی، توصیه‌های کاربردی و آموزش بیمار تشکیل می‌شود. فیزیوتراپی در مدیریت درد و پیشگیری از بیماری‌ها یا آسیب‌های بعدی به بیماران تمام گروه‌های سنی کمک می‌کند. جان کلام آن‌که فیزیوتراپی ضمن مفید بودن برای بهبود بیماران و به حداکثر رساندن قدرت جسمی، عملکرد و رفاه عمومی‌شان به درمان مشکل اصلی نیز می‌پردازد.
فیزیوتراپی سبک زندگی بیماران و دیگر ابعاد زندگی بیماران را در نظر می‌گیرد و به این ترتیب رویکرد کل‌نگرتری را در فرایند درمان بیماران اتخاذ می‌کند. فیزیوتراپی از ناتوانی و آسیب‌دیدگی جلوگیری می‌کند، عارضه‌های مزمن و حاد را مدیریت می‌کند، عملکرد جسمی را مدیریت می‌کند و بهبود می‌بخشد، توانبخشی پس از آسیب‌دیدگی را انجام می‌دهد و روش پیشگیری از عود عارضه و آسیب را به بیماران آموزش می‌دهد.
فیزیوتراپی ارتوپدی چیست؟
فیزیوتراپی ارتوپدی شاخه‌ای از فیزیوتراپی است که به درمان آسیب‌ها یا اختلال‌های اسکلتی و عضله‌ها، رباط‌ها و مفاصل مرتبط می‌پردازد. همچنین فیزیوتراپی ارتوپدی قبل و بعد از جراحی مفصل ران، شانه و زانو برای توانبخشی انجام می‌شود. فیزیوتراپی ارتوپدی رویکردی علمی نسبت به درمان است که از رهنمون‌های شاهدمحور پیروی می‌کند. فیزیوتراپیست ابتدا ارزیابی بالینی انجام می‌دهد و سپس درمان مناسب را توصیه می‌کند. ریشه‌یابی مشکل و پیشگیری از عود عارضه بسیار مهم است. متخصص فیزیوتراپی ارتوپدی درمان را با هدف تسکین درد، افزایش دامنه حرکتی مفصل، افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری و بازیابی عملکرد کامل بیمار انجام می‌دهد.
فیزیوتراپی برای درمان عارضه‌های زیر کاربرد دارد:
- استرین، اسپرین یا پارگی رباط
- توانبخشی شکستگی
- التهاب تاندون یا بورس
- رادیوکلوپاتی کمر یا همان درد سیاتیک
- آرتروز
- روماتیسم
- پوکی استخوان
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- خار پاشنه(زائده کاکانئوس)
- اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
- اسپوندیلولیستزی (سر خوردن مهره)
- اسپوندیلوز
- توانبخشی پس از جراحی مفصل ران، شانه، زانو و یا پا/ مچ پا
فیزیوتراپی پیش از جراحی برای تقویت جسمی و قلبی ـ عروقی بیمار مفید است. فیزیوتراپی مفصل به حفظ و بهبود دامنه حرکتی قبل از جراحی کمک می‌کند و توانبخشی پس از جراحی را به بیمار آموزش می‌دهد. به این ترتیب دوران نقاهت پس از جراحی تسهیل و تسریع می‌شود. متخصص فیزیوتراپی پس از جراحی ارتوپدی، به منظور رعایت پروتکل بالینی توصیه‌شده، همکاری تنگاتنگی با جراح دارد.
متخصص فیزیوتراپی چگونه عارضه‌های ارتوپدی را درمان می‌کند؟
فیزیوتراپی بیماری‌های ارتوپدی شامل موارد زیر می‌شود:
- درمان دستی: درمان دستی سیستمی به دقت درجه‌بندی شده است که سعی می‌کند درد را از طریق حرکت دادن مفاصل کاهش دهد و توانایی حرکتی معمول مفصل‌ها را بازیابی کند. درمان دستی شامل موبیلیزاسیون (متحرک‌سازی)، دستکاری و تکنیک‌های مرتبط دیگر می‌شود.
- تکنیک‌های ماساژ: تکنیک‌های ماساژ از فشار ملایم آرامش‌بخش تا ماساژ سایشی عمیق و از بین بردن بافت همبند جای زخم در عضله یا رباط متغیر است.
- اولتراسوندتراپی: در این درمان از یک دستگاه برقی تولیدکننده امواج اولتراسونیک استفاده می‌شود؛ امواج تولیدشده با استفاده از ژل رسانا به ناحیه مورد نظر منتقل می‌شود. درنتیجه اثر ریزماساژی ایجاد می‌شود که گردش خون را بهبود، درد را کاهش و قدرت بازسازی بافت‌ها را افزایش می‌دهد و به تن‌آرامی عضله‌ها کمک می‌کند. اولتراسوندتراپی برای درمان آسیب‌های بافت نرم بسیار مفید است.
- اینترفرنشال تراپی یا جریان تداخلی: جریان برق با استفاده از 2 یا 4 الکترود به بخش آسیب‌دیده اعمال می‌شود. دستگاه دو جریان تداخلی را به بخشی از بدن می‌فرستد و در نتیجه بیمار سوزن سوزن شدن و گزگزی را در این ناحیه احساس می‌کند. جریان تداخلی برای تسکین درد، کاهش ورم و بهینه‌سازی فرایند التیام کاربرد دارد.
- تحریک عصبی ـ عضلانی: دستگاه الکتریکی با جریان‌های متغیر با استفاده از الکترود به منظور تقویت عضلات بسیار ضعیف به بدن متصل می‌شود. تحریک عصبی ـ عضلانی پس از جراحی زانو برای تقویت عضلات نگهدارنده این مفصل بسیار مفید است. دستگاه قابل‌حملی برای انجام این درمان وجود دارد که می‌توانید آن را بخرید یا اجاره کنید.
- سوزن زدن خشک: سوزن خشک یکی از تکنیک‌های پزشکی غربی است که از طریق فروبردن سوزن‌هایی بسیار ظریف در عضلات آسیب‌دیده و دچار نقص عملکرد انجام می‌شود. سوزن زدن خشک روش احساس کردن درد را تغییر می‌دهد و در التیام دادن نقاط ماشه‌ای به بدن کمک می‌کند. تغییراتی الکتریکی و بیوشیمیایی در اثر سوزن زدن خشک ایجاد می‌شود که فرایند التیام‌بخشی را تسهیل می‌کند.
- طب سوزنی: طب سوزنی مبتنی بر طب سنتی چین است و از طریق فروکردن سوزن‌هایی ظریف در بدن انجام می‌شود. طب سوزنی برای درمان عارضه‌های گوناگون کاربرد دارد و در فیزیوتراپی ارتوپدی برای کاهش درد و عادی‌سازی حرکات بیمار به کار برده می‌شود. طب سوزنی مکمل دیگر درمان‌های فیزیوتراپی است.
- چسب زدن (تیپینگ) برای هم‌ترازی و حمایت از مفصل: این روش درد را تسکین می‌دهد و حرکت عادی را تسهیل می‌کند.
- برنامه ورزش‌درمانی توانبخشی: ورزش‌های خانگی به روش علمی با هدف بهبود حالت اندامی، افزایش توانایی حرکتی ستون فقرات و مفاصل، پایدارسازی و تقویت عضلات نگهدارنده استخوان‌ها طراحی می‌شود. متخصص فیزیوتراپی برنامه ورزش‌درمانی را متناسب با نیازهای بیمار تهیه می‌کند و حرکات را به تدریج پیشرفته‌تر می‌کند تا قابلیت کامل بیمار در نهایت بازیابی شود. ورزش‌درمانی و انجام حرکات اصلاحی بخش مهمی از برنامه بازیابی سلامتی کامل است.
هرچه سریع‌تر برای درمان آسیب‌دیدگی‌ها یا اختلال‌ها اقدام کنید، دوران نقاهت کوتاه‌تر خواهد شد. فیزیوتراپیست یک یا چند درمان را برای درمان عارضه به کار می‌گیرد. مثلا برای درمان درد آرنج داشته باشید، متخصص فیزیوتراپی ابتدا وضعیت آرنج را ارزیابی می‌کند، سپس طرح درمان فردی را براساس نتایج ارزیابی تهیه می‌کند.
هر جلسه فیزیوتراپی چقدر طول می‌کشد؟
هر جلسه فیزیوتراپی، بسته به پیچیدگی بیماری، تقریباً 30 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. جلسات درمان برخی بیماران به استناد شواهد بالینی طولانی‌تر است. مدت زمان فیزیوتراپی به شدت یا پیچیدگی بیماری و مدت زمانی که بدن برای التیام یافتن نیاز دارد، بستگی دارد. التیام یافتن بافت‌های نرم 6ـ 8 هفته طول می‌کشد.
عوارض جانبی فیزیوتراپی
عوارض جانبی فیزیوتراپی به شرح زیر است:
- درد: ممکن است درد در زمان بهبود یافتن و تجدید قوا بیشتر شود. برای کاهش چنین دردی می‌توانید مسکن‌های خوراکی را پیش از جلسه فیزیوتراپی مصرف کنید. گرما یا سرما درمانی یا دیگر داروهای موضعی نیز برای تسکین درد مفید است.
- ورم: ورم از عوارض جانبی بسیار شایع فیزیوتراپی است، چون بافت‌ها، عضله‌ها و رباط‌ها برای تقویت شدن کشیده می‌شوند. درنتیجه ورم ایجاد می‌شود و درد شدت می‌گیرد.
چقدر طول می‌کشد تا فیزیوتراپی اثر کند؟
جواب دقیقی برای این سؤال وجود ندارد، چون زمان درمان ثابت نیست. نرخ التیام یافتن بیماران با هم متفاوت است. مدت زمان درمان به مزمن بودن و طول دوره بیماری، شدت درد، انگیزه، درک و نرخ التیام یافتن بیمار بستگی دارد.