به گزارش راهبرد معاصر، برخی منابع اعلام کردهاند که نشست امروز پارلمان عراق برای انتخاب رئیس جمهور طبق دستور قرار بود ساعت ۱۱ صبح امروز شنبه به وقت محلی برگزار شود، اما به دلیل آنکه تعداد نمایندگان هنوز به حد نصاب قانونی یعنی ۲۲۰ نماینده نرسیده، تا این لحظه دو بار به تعویق افتاده است.
در این گزارش، به صورت کوتاه یک صورت‌بندی کلی از وضعیت سیاسی عراق و اهمیت این جلسه ارائه می‌شود:
لزوم حضور دو سوم نمایندگان برای رسمیت یافتن جلسه پارلمان
طبق قانون اساسی عراق، رئیس جمهور از سوی پارلمان انتخاب می‌شود. طبق بند ۷۰ قانون اساسی، گزینه‌ای که به ریاست جمهوری می‌رسد باید حداقل دو سوم آراء نمایندگان را کسب کند و در صورتی که در دور اول رأی گیری، کسی حائز دو سوم آراء نشد باید دور دوم انتخابات برگزار شود و دو نفری که بیش‌ترین آراء را به دست آوردند با یکدیگر رقابت کنند. در دور دوم، فرد پیروز (با اکثریت نصف به اضافه یک) به منصب ریاست جمهوری می‌رسد.
طبق استفساریه‌ای که اخیرا دادگاه عالی قانون اساسی ارائه داد، جلسه انتخاب رئیس جمهور تنها زمانی اعتبار پیدا می‌کند که حداقل دو سوم نمایندگان در آن شرکت کرده باشند. دادگاه عالی قانون اساسی با استناد به یک اصل حقوقی اعلام کرد با توجه به تصریح قانون اساسی مبنی بر لزوم دستیابی رئیس جمهور به دو سوم آراء نمایندگان، تنها در صورتی جلسه انتخاب رئیس جمهور رسمیت می‌یابد که حداقل دو سوم نمایندگان در آن شرکت کرده باشند.
به عبارت دیگر، در صورتی که حداقل یک‌سوم نمایندگان جلسه انتخاب رئیس جمهور را تحریم کنند، پارلمان به حد نصاب نمی‌رسد و در نتیجه جلسه فاقد رسمیت خواهد بود. در فرهنگ سیاسی روز، به چنین کاری اصطلاحا «آبستراکسیون» (Obstruction) می‌گویند و از نظر حقوقی و سیاسی یک اقدام منطقی و مرسوم به شمار می‌رود. در آبستراکسیون یعنی گروهی از نمایندگان (اقلیت) با عدم حضور خود در جلسه پارلمان در هنگام رأی‌گیری، عملا پارلمان را از اعتبار خارج می‌کنند تا مانع رأی‌گیری شوند.
آرایش سیاسی در آستانه انتخاب رئیس جمهور
در حال حاضر یک فضای دو قطبی سیاسی شکل گرفته است. در یک سو، ائتلاف سه‌گانه قرار دارد که فراکسیون موسوم به «نجات میهن» را تشکیل می‌دهند. برآورد‌ها نشان می‌دهد حداقل ۱۸۸ نماینده عضو این فراکسیون هستند که مهم‌ترین رئوس آن جریان صدر، ائتلاف اهل سنت (سیادت) و حزب دموکرات کردستان هستند. برخی منابع احتمال می‌دهند با همراهی تعدادی از نمایندگان مستقل، تعداد اعضای این فراکسیون به بیش از ۲۰۰ نماینده برسد.
در سوی مقابل، چارچوب هماهنگی شیعیان در ائتلاف با اتحادیه میهنی کردستان، اقلیتی از نمایندگان اهل سنت و تعدادی از نمایندگان اقلیت‌های مذهبی و قومی قرار دارند. منابع نزدیک به چارچوب هماهنگی می‌گویند که جمعا بیش از ۱۳۰ نماینده به صورت غیررسمی به این فراکسیون پیوسته‌اند.
فراکسیون نجات میهن، منصب ریاست جمهوری را سهمیه «حزب دموکرات» می‌داند و بدین جهت از هر گزینه‌ای که از سوی این حزب معرفی شود حمایت می‌کند. حزب دموکرات کردستان نیز «ریبر احمد» را به عنوان نامزد نهایی خود معرفی کرده است. ریبر احمد، وزیر امور داخلی دولت محلی اقلیم کردستان عراق و از سران حزب دموکرات است. در صورتی که جلسه پارلمان به حد نصاب برسد، احتمال دستیابی ریبر احمد به این منصب بسیار بالا خواهد بود؛ زیرا حداقل ۱۸۸ نماینده عضو فراکسیون نجات ملی هستند.
در مقابل، چارچوب هماهنگی شیعیان و اتحادیه میهنی کردستان با ریاست جمهوری ریبر احمد مخالفند و تلاش می‌کنند از طریق آبستراکسیون، مانع رسمیت یافتن جلسه امروز شوند. این دو گروه، تقریبا تمام سرمایه و انرژی خود را در این مسیر به کار گرفته‌اند و از طریق رایزنی با نمایندگان نزدیک به خود، امیدوارند جلسه امروز به حد نصاب نرسد.
با توجه به اینکه ۳۲۹ نماینده در پارلمان عراق حضور دارند، در صورتی که حداقل ۱۱۰ امروز از حضور در صحن پارلمان خودداری کنند، جلسه از اعتبار می‌افتد.
پیامد‌ها
طبق بند ۷۶ قانون اساسی عراق، رئیس جمهور موظف است حداکثر طی ۱۵ روز بعد از انتخاب، نخست وزیر معرفی شده از سوی بزرگ‌ترین فراکسیون را به پارلمان معرفی کند. به عبارت دقیق‌تر، نخست وزیر را بزرگ‌ترین فراکسیون انتخاب می‌کند و رئیس جمهور تنها نقش اجرایی در معرفی وی خواهد داشت.
همان طور که بالاتر ذکر شد، سه جریان عمده «صدر»، «سیادت» و «حزب دموکرات کردستان» همپیمان شده و بزرگ‌ترین فراکسیون را با حضور بیش از نیمی از اعضای پارلمان تشکیل داده‌اند. در نتیجه چارچوب هماهنگی شیعیان، اتحادیه میهنی کردستان و جریان‌های نزدیک به آن به طور کامل از فرآیند انتخاب نخست‌وزیر کنار زده شده‌اند. به همین جهت، جدی‌ترین سرمایه سیاسی و ابزار چارچوب هماهنگی برای ممانعت از تشکیل دولت بدون حضور آنان، تحریم جلسه انتخاب رئیس جمهور است.
محمد حلبوسی در میان اعضای فراکسیون موسوم به السیاده (حاکمیت) وابسته به اقلیت اهل سنت
همزمان با تلاش‌ها برای برگزاری نشست پارلمان، چارچوب هماهنگی شیعیان که مخالف برگزاری این نشست است، جلسه‌ای را در دفتر نوری المالکی رئیس ائتلاف دولت قانون و یکی از رهبران چارچوب هماهنگی برگزار کرده است تا با اعلام عدم حضور حداقل ۱۱۰ نماینده در نشست پارلمان، رسما فراکسیون خود را اعلام موجودیت کرده و جلسه را از حد نصاب قانونی خارج کند.
حضور نمایندگان چارچوب هماهنگی در دفتر نوری المالکی
خبر دیگر اینکه نامزد‌های مستقل ریاست جمهوری به دلیل محرومیت از حضور در جلسه و به دلیل تبعیض‌هایی که علیه آن‌ها انجام شده است، از برگزاری جلسه امروز شکایت خواهند کرد.
نمایندگان ائتلاف السیاده (اهل سنت) به منظور شرکت در جلسه انتخاب رئیس جمهور وارد پارلمان شدند.
نمایندگانی از جنبش امتداد در صحن پارلمان عراق شرکت کردهاند. همچنین کلیپی از برخی نمایندگان جریان صدر در صحن پارلمان منتشر شده است که برخی از آن‌ها حالت کفن پوش به خود گرفته‌اند.
شماری از نمایندگان جریان صدر با حالت کفن پوش وارد صحن پارلمان شدند
نشست حلبوسی و معاونان و گفتگو درباره نشست انتخاب رئیس جمهوری
الفرات گزارش داد که هیئت رئیسه پارلمان عراق برای بررسی موضوع برگزاری جلسه انتخاب رئیس جمهوری این کشور، گرد هم آمدند.
حزب عدالت کردستان عراق، جلسه امروز انتخاب رئیس جمهوری را تحریم کرده است.
لقمان الرشیدی از نمایندگان جبهه ترکان‌های عراق گفته است که پنج نفر از نمایندگان این جبهه در جلسه پارلمان شرکت کرده و قصد دارند به ریبر احمد نامزد ائتلاف صدر-حلبوسی و بارزانی رای دهند.
جنبش موسوم به نسل جدید هم اعلام کرده که تنها در صورت اجرای توافق صورت گرفته در ائتلاف سه‌گانه در جلسه انتخاب رئیس جمهوری شرکت می‌کند. این جنبش افزوده که حضور ما در مجلس به معنای شرکت در دولت آینده نیست، بلکه ما به اپوزیسیون می‌پیوندیم.
البته برخی منابع به نقل از این تشکل اعلام کردهاند که به تضمین‌هایی از ائتلاف سه گانه برای اجرای شروط خود دست یافته است.
نمایندگان استان بصره نیز با حضور در دفتر نوری المالکی، جلسه انتخاب رئیس جمهوری عراق را تحریم کردند.
محمود المشهدانی از سیاستمداران مطرح اهل سنت و رئیس اسبق پارلمان و شمار دیگری از نمایندگان پارلمان عراق با حضور در دفتر نوری المالکی جلسه امروز پارلمان این کشور را تحریم کردند.
حضور محمود المشهدانی رئیس اسبق پارلمان و یکی از سیاستمداران مطرح اهل سنت در دفتر مالکی
منابع غیر رسمی از دفتر مالکی خبر دادند که در حال حاضر ۸۳ نفر از نمایندگان چارچوب هماهنگی، ۱۹ نماینده اتحادیه میهنی، ۱۰ نماینده مستقل و ۱۴ نماینده فراکسیون عزم و در مجمع ۱۲۶ نماینده در این مکان حضور دارند که احتساب این تعداد، جلسه پارلمان رسما از حد نصاب قانونی یعنی ۲۲۰ نماینده خواهد افتاد.
نوری المالکی رئیس ائتلاف دولت قانون قرار است درباره تحولات کنونی سخنرنی کند.
اتحادیه میهنی کردستان، نشستی را با حضور تمام اعضای خود در منزل مرحوم جلال طالبانی رئیس جمهور اسبق عراق برگزار کرد. همچنین هیئتی از اتحادیه میهنی کردستان به ریاست بافال طالبانی وارد منزل مالکی شد.
خبر دیگر اینکه نمایندگان جدا شده از ائتلاف عزم از طیف‌های سیاسی مهم اهل سنت عراق، در دفتر نوری المالکی حضور یافته و تحت ریاست مثنی السامرایی به چارچوب هماهنگی شیعیان پیوستند.
حضور سیاستمداران برجسته اهل سنت در دفتر مالکی و پیوستن به چارچوب هماهنگی
چارچوب هماهنگی شیعی و متحدان آن در منزل مالکی اعلام کرد که امضا‌های نمایندگان تحریم کننده جلسه پارلمان جمع شد و از ۱۲۵ نماینده فراتر رفت تا در صورتی که جلسه بدون نصاب دو سوم برگزار شود امضا‌ها به دادگاه مرکزی ارائه خواهند شد.
بیش از ۱۲۵ نماینده پارلمان که جلسه امروز را تحریم کرده اند، اعلام کردند در صورتی که این جلسه بدون رسیدن به حد نصاب قانونی تشکیل شود، به دادگاه فدرال شکایت خواهند کرد.
گفته می‌شود احمد الاسدی نماینده چارچوب هماهنگی، اسامی و امضاء ١٢٥ نماینده تحریم کننده حضور در جلسه پارلمان را به ریاست پارلمان تقدیم کرده است.
این در حالی است که محمد البلداوی نماینده پارلمان عراق با بیان اینکه تا کنون ۱۳۸ نماینده جلسه پارلمان را تحریم کرده اند، تصریح کرد جلسه پارلمان امروز برگزار نخواهد شد.
شبکه ماهواره‌ای الانبار عراق گزارش داد که محمد الحلبوسی رئیس پارلمان در حال خواندن اسامی نمایندگان حاضر در صحن پارلمان است.
گزارشگر شبکه العهد در گزارشی از پارلمان عراق گفت: با توجه به وضعیتی که تا این لحظه وجود دارد و تعداد زیاد نمایندگان تحریم کننده جلسه پارلمان، امکان برگزاری این جلسه بسیار بعید است.
جلسه انتخاب رئیس جمهوری عراق به حد نصاب قانونی نرسید
به دلیل آنکه تعداد نمایندگان حاضر در صحن پارلمان به حد نصاب قانونی برای انتخاب رئیس جمهور یعنی ۲۲۰ نماینده نرسید، محمد حلبوسی رئیس پارلمان با تغییر دستورکار نشست امروز اعلام کرد جلسه بعدی برای انتخاب رئیس جمهور چهارشنبه برگزار خواهد شد.
حلبوسی اعلام کرد که جلسه امروز به صورت معمول به منظور بررسی مسائل دیگر تشکیل می‌شود.
نمایندگان چارچوب هماهنگی شیعی عدم تشکیل جلسه برای انتخاب رئیس جمهور را یک موفقیت توصیف و اعلام کردند: ما «یک سومِ تضمین کننده» را تشکیل دادیم و موفق شدیم از پیشبرد روند سیاسی به سمت و سوی تاریکی، جلوگیری کنیم./تسنیم