به گزارش «راهبرد معاصر»؛ فرار مغزها یا در اصطلاح مهاجرت نخبگان، دانشجویان و پژوهشگران و اساتید دانشگاهها همواره از چالش های پر حاشیه در جامعه بوده است؛ موضوعی که به دنبال بی توجهی به ماندگاری نخبگان شکلی نوین به خود گرفت و در کنار فرار مغزها، آن هم در سنین کم شاهد فرار یا مهاجرت شرکت های دانش بنیان هستیم.
فضای نامناسب کسب و کار نه تنها برای شرکت های دانش بنیان و کوچک، بلکه شرکت های بزرگی همچون ایران خودرو مشکل آفرین است
این شرکت ها به طور عمده با ایده های ناب و پر بازده می توانند مسیر توسعه کشور را از تکیه بر ذخایر و منابع به تولید علم و فناوری تغییر دهند و دنیایی را تشنه علم، فناوری و تخصص ایرانی کنند. هر چند در سالی که با عنوان «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامگذاری شده، دستورالعمل های سازمانی در راستای حمایت از شرکت های تولیدی مبتنی بر دانش و پژوهشگرانی است که به دنبال فناوری های نوآورانه قابل تبدیل به صنعت و کسب و کار هستند، اما گویی خبری از این حمایت ها نیست.
این موضوع باعث شده است شاهد فرار ایده های نابی باشیم که می تواند فضای کسب و کار را به شکل دیگری رقم بزند.
رضا روستا آزاد، رئیس اسبق دانشگاه صنعتی شریف مهاجرت شرکت های دانش بنیان را ناشی از وضعیت نامناسب فضای کسب و کار در کشور دانست و در گفت وگو با «راهبرد معاصر» گفت: شرکت های دانش بنیان در فضای نامناسب کسب و کار و فضایی که حمایت های لازم از آنها انجام نمی شود، به فکر مهاجرت می افتند.
وی افزود: موضوع اصلی کشور این است که فضای کسب و کار منطبق بر استاندارد نیست و حتی باعث می شود شرکت های بزرگ و قدیمی مانند مپنا با مشکلات عدیده ای همچون مالیات، عوارض شهرداری و وام های با نرخ بالا و بروکراسی های اداری مواجه شوند؛ چه رسد به شرکت های نوین و دانش بنیان.
رئیس اسبق دانشگاه صنعتی شریف عنوان کرد: به عنوان نمونه در دولت گذشته تیمی چهار نفره از نخبگان دانشگاهی که راه حل مناسبی برای از بین بردن لکه های نفتی پیدا کرده بودند، هر چه تلاش کردند با در بسته شرکت نفت و دیگر سازمان ها و نهادها مواجه شدند. آنها نیز دعوتنامه هلند را پذیرفتند، از کشور مهاجرت کردند و در آنجا یک مجموعه دانش بنیان هلندی بر روی ایده آنها سرمایه گذاری کرد تا آن را به فناوری و کسب و کار مبدل کند و بتواند به کشورهایی که در این زمینه نیاز دارند، سرویس دهی کند. جالب اینجاست کشورمان که حاضر نشد روی چنین ایده نابی سرمایه گذاری کند، بعدها به خدمات آنها نیاز پیدا خواهد کرد و با قیمتی گزاف برای اهمیت ندادن به دانش و فکر ایرانی، سرویس گیرنده می شویم.
بسیاری از قوانین موجود مانند اخذ مالیات جلوی کار مجموعه های دانش بنیان را می گیرد، لذا مادامی که وضعیت چنین باشد، نمی توان انتظار حمایت و تعریف و تمجید ار نخبگان را داشت
وی با تاکید بر بروکراسی های اداری دست و پا گیر و ایرادات فضای کسب و کار افزود: فضای نامناسب کسب و کار نه تنها برای شرکت های دانش بنیان و کوچک، بلکه شرکت های بزرگی همچون ایران خودرو مشکل آفرین است.
روستا آزاد تصریح کرد: فضای کسب و کار خوب نیست و مجموعه هایی مانند وزارت صنایع، بنیاد نخبگان و معاونت علمی ریاست جمهوری برای این تأسیس شدند چنین مشکلاتی را از مقابل نخبگان و مخترعان بردارند، اما دغدغه آنها تنها این است که تسهیلاتی به نخبگان بدهند که اصلاً مورد توجه نیست. یکی از فارغ التحصیلان من در دانشکده برق که به آمریکا مهاجرت کرد، در گفت وگو با یکی از شبکه ها که پرسید نمی خواهی به ایران بازگردی و منشأ خدمت باشی، گفت «علاقه دارم، ولی در آمریکا گروهی هستند که بر روی ایده ها و فکرها سرمایه گذاری می کنند تا به کسب و کار برسد، در حالی که در ایران چنین چیزی نیست».
وی به حمایت نکردن از شرکت های دانش بنیان و نخبگان با وجود تأکید بر حمایت از تولید دانش بنیان و تولید علم و فناوری پرداخت و ادامه داد: بسیاری از قوانین موجود مانند اخذ مالیات جلوی کار مجموعه های دانش بنیان را می گیرد، لذا مادامی که وضعیت چنین باشد، نمی توان انتظار حمایت و تعریف و تمجید ار نخبگان را داشت. در چنین وضعیتی آنها به جایی مهاجرت می کنند که ارزش علم، دانش و ایده های ناب و خلاقانه دانسته شود.