به گزارش «راهبرد معاصر»؛ هفته گذشته مدیرکل دفتر امور اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت از کشف دو معدن لیتیوم در دشت قهاوند همدان خبر داد؛ معادنی که بیش از چهار سال زمان برای کشف آن صرف شده است و بیش از 8 میلیون 500 هزار تن کانسنگ لیتیوم دارد. اهمیت اکتشاف ذخایر فلزات راهبردی در زمان تحریم‌ها این است که ایران را از وابستگی به سایر کشورها بی نیاز می‌کند.
لیتیوم در سال 1817 به وسیله شیمیدان سوئدی به نام یوهان آگوست آرفودسون در کانی پتالیت کشف شد، این کانی در رسوبات آب نمک و در چشمه های معدنی یافت می شود. لیتیوم سومین فلز قلیایی است که میزان آن خیلی کمتر از سدیم و پتاسیم در زمین است؛ به همین دلیل کانی‌های آن بسیار کمیاب هستند و همین سبب شد انسان‌ها نسبت به سایر فلزات دیرتر متوجه وجود آن شوند. بر مبنای برآورد دانشمندان حدود دو صدم درصد از پوسته زمین را این کانی گران‌بها تشکیل می دهد.
استخراج و فرآوری این فلز گران‌بها علاوه بر ایجاد اشتغال و ارزآوری، بر رونق و رشد اقتصاد داخلی تأثیر می‌گذارد
لیتیوم سبک ترین فلز جهان و چگالی آن تقریباً نصف آب است و به دلیل سطوح بالای فعالیت شیمیایی آن به تنهایی، همیشه به عنوان ترکیبی با سایر مواد معدنی یافت می شود. لیتیوم به سرعت در آب حل و در آب اقیانوس‌ها این فلز همیشه به شکل نمک و رُس یافت می‌شود. به عبارتی، آب نمک و سنگ معدن لیتیوم در ذخایر معدنی منبع تمام تولیدات تجاری لیتیوم هستند. در حال حاضر بزرگترین ذخایر شناخته شده لیتیوم در بولیوی و شیلی قرار دارند.
استخراج و فرآوری این فلز گران‌بها علاوه بر ایجاد اشتغال و ارزآوری، بر رونق و رشد اقتصاد داخلی تأثیر می‌گذارد؛ ماده ای که نقش تأثیرگذاری در ذخیره‌سازی انرژی‌های تجدیدپذیر دارد. امروزه بسیاری از کشورها با سرعت چشمگیری به دنبال تولید انرژی از منابع تجدید پذیر هستند. طبق آمارها در سال 2018 حدود 2/26 درصد از کل تولید انرژی جهان از منابع تجدید پذیر انجام شده است.
در حال حاضر همه کشورها به دنبال رقابت در حوزه انرژی هستند، عملاً جنگ انرژی در دنیا شکل گرفته است و هر انرژی که بخواهیم از آن بهره مند شویم نظیر انرژی آبی، هسته‌ای، برقی و ... به ذخیره سازی نیاز دارد که برای آن نیازمند باطری‌های مخصوصی هستیم که بر پایه لیتیوم قرار دارند.
به تازگی استفاده از لیتیوم به عنوان باطری بسیاری از وسایل الکترونیکی به میزان چشمگیری افزایش یافته است و با توجه به تقاضای زیاد برخی محققان، این ماده معدنی را «نفت آینده» می‌دانند. طبق گزارش رسانه‌های خارجی، گردش مالی باطری‌های لیتیومی در سال 2022 از مرز 52 میلیارد دلار فراتر رفته است و پیش بینی می‌شود تا یک دهه دیگر حجم گردش مالی این بخش به بیش از 150 میلیارد دلار برسد که حاکی از توجه کشورها به این ماده ارزشمند است.
امروزه شرکت‌های مطرح خودروسازی نظیر تویوتا، هوندا و میتسوبیشی برای تولید خودروهای هیبریدی یا برقی به سمت باطری‌های لیتیومی رفته‌اند
کشف این معادن می‌تواند سودآوری خوبی برای کشور به همراه داشته باشد و لازم است مسئولان با استفاده از دانش فنی لازم و تجربیات سایر کشورها زمینه را برای بهره‌وری این کانی ارزشمند مهیا کنند.
لیتیوم کاربردهای صنعتی، فناوری و پزشکی زیادی دارد که ازجمله کاربردهای صنعتی آن در تولید شیشه و سرامیک مقاوم در برابر حرارت است. همچنین با توجه به وزن سبک این فلز، از آلیاژ آن در صنایع هواپیما سازی استفاده می‌شود که قابل انعطاف و همزمان محکم و مقاوم است. ترکیب لیتیوم با سرب، آلیاژی را به وجود می‌آورد که در ساخت چرخ‌های قطار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
امروزه شرکت‌های مطرح خودروسازی نظیر تویوتا، هوندا و میتسوبیشی برای تولید خودروهای هیبریدی یا برقی به سمت باطری‌های لیتیومی رفته‌اند که مزایای متعددی نسبت به باتری‌های فلزی نیکل فعلی دارند، از جمله چگالی انرژی و توان بالا و راندمان شارژ بیشتر که عمر مفید خودرو را افزایش می دهد.
کاربردهای فناوری گوشه دیگری از مزایای این فلز گران‌بهاست که نمونه آن در باتری‌های لیتیومی، لپ‌تاپ‌ها، تلفن‌های همراه و به تازگی در خودروهای الکتریکی یافت می‌شود. بیش از 50 درصد تلفن‌های همراه و 90 درصد رایانه های لپ‌تاپی به دلیل چگالی انرژی و وزن سبک‌تر از باتری‌های لیتیومی استفاده می‌کنند. این فلز کاربردهای پزشکی نیز دارد که از آن برای درمان اختلالات دوقطبی استفاده می‌کنند.
به دلیل خشک بودن بیابان‌‌های آمریکای جنوبی، شیلی و بولیوی این کشورها با استفاده از این ظرفیت به مکان‌هایی مناسب برای توسعه و تولید لیتیوم تبدیل شده‌اند. از سال 2008 آمریکای جنوبی 60 درصد تولید جهانی لیتیوم را درست گرفته است که بعد از آن چین و استرالیا به صورت مشترک 30 درصد آن را تولید کرده اند. حدود 70 درصد این تولید از نمک به دست می‌آید و سایر آن به وسیله پگماتیت های لیتیومی استخراج می‌شود.
با توجه به صنعتی شدن کشورهای در حال توسعه و توجه و نیاز بیشتر آن ها به این فلز گران‌بها پیش‌بینی می‌شود منابع جدیدی از لیتیوم برای پاسخگویی به این حجم از تقاضا مورد نیاز باشد که در بلندمدت توجه ویژه به این فلز ارزشمند می‌تواند درآمد هنگفت و سرشاری را نصیب کشورمان کند.