این روزها بحثی که در داخل عراق مطرح است، مساله حملات آمریکایی ها به گروه های مقاومت از جمله حشد الشعبی می باشد. آمریکا این روزها به دنبال یک ادراک سازی برای مداخله سیاسی است. یعنی فضایی که امروز در اولویت مردم عراق قرار دارد شکل دهی به دولتی جدید است. نخست وزیر تعیین شده باید اعضای کابینه را به پارلمان معرفی کند. در چنین فضایی شایعه حملات آمریکا مطرح می شود و آمریکایی ها با هدف ادراک سازی برای مداخلات سیاسی بیشتر به چنین تحرکاتی دست می زنند. واقعیت این است که فقط مساله حملات نیست و آمریکایی ها تهدیدات دیگری نیز دارند از جمله مطرح شدن موضوع عراق در شورای امنیت، اینکه اگر عراق همکاری نکند مورد تهدید قرار می گیرد. به نظر می رسد، بخش مهمی از این مسائل به دلیل فشار سیاسی بر عراق در شرایط امروز این کشور باشد تا از طریق عملیات روانی و فشارهای سیاسی و تهدیدات نظامی به خواسته های نامشروع خود در عراق برسند.
از بدو اشغال عراق توسط سربازان آمریکا تا امروز آمریکاییان همواره سعی در مداخله در امور داخلی عراق داشتند. امروز نیز حضور آنها در عراق حضوری غیر قانونی بشمار می آید. مجلس و دولت عراق امروز موظف به خارج کردن نیروهای آمریکایی هستند. این مساله حتی در مذاکرات عادل عبدالمهدی با آمریکایی ها به صورت تعیین جدولی زمان بندی شده برای خروج آمریکایی ها مطرح شد ولی در چنین فضایی حملات بر علیه نیروهای مقاومت و حشد الشعبی مطرح است. این موضوع در کنار احتمال بازگشت داعش قرار می گیرد آمریکایی ها به این فضا دامن می زنند تا آمریکا به این بهانه بر حضور غیر قانونی خود شانیت بدهد. طرح مساله داعش برای مناطقی است که آمریکایی ها امروز در آن مناطق حضور دارند.
اگر زمانی بحث داعش جدی شد نیروهای امنیت و دفاعی عراق خود توانایی مقابله با هر پدیده ناامن کننده تروریستی مثل داعش را خواهند داشت و نیازی به حضور آمریکایی ها ندارند تا این مساله را بهانه ای برای حضور خود قرار بدهند. عراقی ها خود بر این موضوع توجه دارند و تاکید فراکسیون های سیاسی و رهبران عراق بر این است که ضرورتی برای حضور آمریکایی ها وجود ندارد و باید خاک عراق را ترک کنند. پیش بینی من این است که اگر آمریکایی ها نخواهند به قانون مصوب در مجلس اعتنا کنند عراقی ها مجبور خواهند شد به شیوه دیگری آنها را از عراق خارج کنند. در چند سال گذشته نیز خواهان این مساله بودند و آمریکا مجبور شد نزدیک به 60 هزار نیروی خود را شبانه از عراق خارج کند و این مساله به صورت فرار آمریکایی ها از عراق در تاریخ ماند.
امروز شرایط آمریکا در منطقه به گونه ای است که باید به طور جدی بپذیریم که آنها در تمام جغرافیای منطقه، خاورمیانه و غرب آسیا حضور دارند ولی تمام طرح های آنها با شکست روبرو شده است. آمریکا وقتی ادعا کرد با سی متحد 160 هزار نیروی نظامی را در عراق پیاده کرده است دوام نیاورد و شبانه فرار کرد. امروز عددی حداقلی در عراق وجود دارد و نمی تواند با این میزان نیروها جنگی در عراق به راه بیندازد. این فرضیه واقعی نیست. حزب الله و هر گروه مقاومتی می تواند در مقابل تجاوزگری آمریکایی ها واکنش طبیعی نشان بدهد. این حق مسلم عراقی ها است چون آمریکا تا این لحظه حاکمیت عراق را نقض کرده و تمامیت ارضی عراق و حاکمیت ملی این کشور را نادیده گرفته است همچنین استقلال کشور و مردم عراق را زیر سوال برده است. هر جریانی در عراق می تواند به طور طبیعی به این تجاوزگری واکنش نشان بدهد.
براساس مصوبه پارلمان عراق حضور آمریکا در عراق غیر قانونی است. برخی از گروههای سیاسی در عراق این مساله را مطرح می کنند و از نیاز به حضور آمریکا حرف می زنند این حرفها خارج از تصمیم پارلمان و دولت عراق است. اگر آمریکا بخواهد با حشد الشعبی و گروههای مقاومت مقابله کند حتما شکست می خورد. در ماههای اخیر آمریکا که مدعی تروریستی بودن طالبان بود و چند سال با آنها جنگید در حال امضا توافقنامه با این گروه است. طالبان تنها خواسته خود را خروج آمریکایی ها از افغانستان می داند. این موضوعی است که باید مورد توجه و مداخله قرار بگیرد. امروز آمریکایی ها وضعیت بدی در منطقه، عراق و افغانستان دارند.
حشد الشعبی نقشی لاینفک در استراتژی دفاعی نیروهای مسلح عراق دارد. همانطور که ما در ایران و در میان نیروهای نظامی ایران نقش سپاه پاسداران را پر رنگ تر می دانیم و نقش بسیج مردمی در دفاع از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی نقشی بی بدیل است و در حوزه های دفاعی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی نقش دارند. می توان گفت حشدالشعبی نیز به همین صورت و نقشی مشابه را در عراق ایفا می کند و در مقابله با تهدیداتی که عراق و مردم عراق را نشانه گرفته ایستادگی می کند ولی آمریکا به دلیل ماهیت سیاست تخاصمی خود منافع ملی کشورها را نمی پذیرد و قادر به پذیرش دولت هایی نیست که از حمایت مردم برخوردارند.
اینکه حشدالشعبی را مورد حمله قرار می دهد در حقیقت به منظور تضعیف قدرت دفاعی عراق است. یکی از خیانت های آمریکا در عراق و افغانستان همین بود و مانع از شکل گرفتن ارتش مردمی قدرتمند شد چون در این صورت حضور آمریکا معنی ندارد. امروز حشد الشعبی به کمک دولت و ارتش آمد و با جریانی تروریستی مثل داعش جنگید. امریکا می داند چنین ارتش مردمی می تواند با هر پدیده تهدیدآمیزی مقابله کند و در این شرایط آمریکا نمی تواند در منطقه بماند. در خصوص حمله و هدف قرار دادن نیروهای مقاومت هدف تضعیف و حمله به قوه دفاعی نیروهای نظامی کشور است و دلیل اصلی آمریکا این است.
آمریکا به دلیل بی توجهی به هنجارهای سیاسی و فرهنگی عراق مردم این کشور را در مقابل خود قرار داد و دچار خسارت شد و امروز برای جبران خسارت های خود به چنین تلاش هایی دست می زند. آمریکا می خواهد یکی از اهرم های دفاعی اصلی عراق را هدف قرار بدهد. عراق دارای نظام سیاسی، دولت و پارلمان مستقل است. پارلمان عراق به نیروهای حشدالشعبی جایگاه قانونی داده و این گروه جزو ساختار نیروهای مسلح عراق است ولی آمریکا این گروه را هدف قرار داده و کادر و فرماندهان حشدالشعبی را ترور می کند. در این وقایع بحث انتقام گیری از ایران مطرح نیست بلکه آمریکا به دنبال از بین بردن ابزار قدرت مردمی عراق است تا حضور خود در عراق را تثبیت کند.
بنابر قانون اساسی عراق، فراکسیون اکثریت رییس جمهور عراق را تعیین خواهد کرد. در این دوره به این دلیل که بر روی کاندید واحدی اجماع نشد بنابر قانون، رییس جمهور باید کاندید تعیین کند. این فرد انتخاب فراکسیون اکثریت نیست. در عراق شکل گیری دولت همواره با تاخیر صورت گرفته است در دوره قبلی نیز نزدیک به ده ماه طول کشید و مساله ای غیر مترقبه نیست و قبلا هم این مساله بود. کاندید مشخص شده توسط رییس جمهور انتخاب شده و روشن است که تا زمان به اجماع رسیدن فراکسیون اکثریت سایر جهت های سیاسی عراق حتی اگر توافق کرده باشند باز هم راه به جایی نمی برند زیرا فراکسیون اکثریت بیشترین اعضا را در پارلمان دارد و این فراکسیون باید رای بدهد. اقدام جدید و نو این کاندید در شرایطی که باید تمام انرژی خود رابرای جلب رای و نظر فراکسیون اکثریت صرف کند، مذاکره با خارجی ها است. این مساله نشان می دهد او توفیقی در اجماع سازی کسب نکرده است. سیاست خارجی مربوط به زمان بعد از تشکیل کابینه است. هنوز توافقی در داخل صورت نگرفته و او در اجماع سازی دچار مشکل است. با توجه به یک ماهه بودن فرصت و گذشتن دو هفته از زمان یقینا او در تعیین کابینه ناموفق خواهد بود. ارزیابی من از دیدار با خارجی ها این است که او نتوانسته است توافق فراکسیون اکثریت را کسب کند.
روندی که او در گفتگوها دنبال کرده در برایند خود چنین چیزی را نشان می دهد و من چندان خوشبین نیستم.
خروج آمریکایی ها از عراق به مفهوم شکست کامل است. آمریکا با خروج از عراق ابزار برنده فشار بر عراق را از دست می دهند. بهانه آمریکا این است که دولت فعلی نمی تواند اقداماتی اساسی انجام بدهد. یعنی این دولت کارهای جاری و روزانه را انجام می دهد بر این اساس بهانه می کند و عقیده دارد این دولت نمی تواند جدول زمان بندی خروج آمریکایی ها از عراق را بحث کند. درحالیکه این ادعا بهانه ای بیش نیست. چون آمریکا در زمان اشغال عراق از جایی مجوز نگرفت. حضور آمریکا در عراق از بنیان غیر قانونی بود و نه با شورای امنیت سازمان ملل متحد هماهنگ بود و نه به خواسته مردم عراق بود. این روحیه تجاوزگری آمریکا بود که پای این کشور را به عراق کشاند ولی امروز عراقی ها می توانند امنیت خود را تامین کنند و با هر تهدیدی مقابله کنند و اگر در مراحلی نیاز به کمک داشتند می توانند در چهارچوب های قانونی از کشورهای منطقه از جمله جمهوری اسلامی کمک بگیرند. ایران در سختترین شرایط در زمانی که عراق توسط نیروهای داعشی تحت حمایت آمریکا اشغال شده بود به کمک عراق و مردم عراق شتافت و مجاهدت کرد و خون داد. در زمان داعش نیز آمریکایی ها در آن شرایط سخت که پایتخت عراق در معرض تهدید جدی بود کمک نکردند آمریکایی ها با دروغ گویی و عدم پایبندی بر آنچه به آن تعهد کرده بودند در میان رهبران عراق بی اعتبار شده اند در بین مردم این کشور تنفری عمومی نسبت به آمریکایی ها ایجاد شده است.
عراق امروز از مرزهای خود سیادت می کند و امور خود را انجام می دهد. درست است که مشکلاتی دارد ولی دو عامل اصلی در بی ثباتی و ناامنی عراق وجود اشغالگران و تروریسم برآمده از حضور اشغالگر است. امروز در کارنامه عملکرد این کشور حفظ تمامیت ارضی با وجود تمام تهدیدات است. عراق امروز به نیروهای اجنبی می گوید که نیازی به حضور شما ندارم و این درحالی است که عراق تحت فشار قرار دارد و آمریکایی ها حتی در موضوعات اقتصادی نیز در حق این کشور اجحاف می کنند ولی عراقی ها از ثباتی نسبی برخوردارند.
ولی تجربه دموکراسی در عراق تجربه ای جوان است مکاتب سیاسی متنوعی وجود دارد. دولتی که شکل می گیرد به دلیل جوان بودن دموکراسی و به دلیل منافع گروهی، طایفه ای و سیاسی متنوعی که وجود دارد متاسفانه در جایی با منافع ملی در تضاد است و از طرفی دخالت های خارجی و مداخلات اقتصادی و سیاسی و تحمیلاتی که از رژیم گذشته و جنگ بر عراق و مردم وارد شده در مجموع می تواند در ارزیابی و مثبت یا منفی بودن تحولات عراق لحاظ شود. عراق با تمام مشکلات خود روندی رو به بهبود در پیش گرفته است اگر چه چالش و مشکلاتی دارد و به نظر می آید با گذر از وضعیتی که الان در درون فراکسیون اکثریت وجود دارد با معرفی کاندیدی از درون این فراکسیون تشکیل دولت به سهولت انجام می گیرد. مجموعه شرایط در عراق به گونه ای است که نباید با محاسبه چند ماه اخیر نتیجه گیری کنیم این امر نشانه مشکلی سیاسی و امنیتی است. با دلایل و متغیر های موجود در عراق این مساله چیزی چندان عجیب نیست. عراق از این مرحله عبور خواهد کرد و دولت جدید شکل می گیرد.