به گزارش راهبرد معاصر؛ مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، کسری بودجه دولت را 185 هزار میلیارد تومان برای سال جاری عنوان کرد، در حالی که پیش از این بسیاری از کارشناسان اقتصادی رقم 200 هزار میلیارد تومان را به عنوان کسری بودجه دولت در سال 99 برآورد کردند. تامین کسری بودجه دولت موضوع مهم این روزهای اقتصاد ما شده است که گمانه زنی های مختلفی از بازار بورس تا تمرکز دولت بر تعریف و اخذ مالیات از پایه های مالیاتی جدید در اقتصاد کشور مطرح است. هادی قوامی نماینده مجلس و سخنگوی کمیسیون تلفیق با ما دراین موضوع گفت و گو کرده است.
برفرض مثال تا گرم شدن هوا و کاهش اثرگذاری ویروس کرونا دولت از محل عدم دریافت مالیات از کسب و کارها چه میزان بودجه یا درآمد خود را ازدست می دهد؟
تا قبل از بهمن ماه سال گذشته نه تنها در ایران بلکه در هیچ کجای جهان قابل پیش بینی نبود که ویروس کرونا وارد حیات بشر می شود و تاثیر شدیدی بر اقتصاد جهانی می گذارد. ویروس کوچک نادیده ای که هر چند با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیست، اما تبعات و اثرات رکودی آن بر اقتصاد جهانی بسیار مشهود و عیان است. رکود کسب و کارها و تعطیلی مراکز تولیدی و اقتصادی نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری ازکشورهای جهان اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه منجر به کاهش رشد اقتصادی و منفی شدن رشد در اقتصادها شده است. راکد شدن کسب و کارها علاوه بر افزایش بیکاری و از دست رفتن معیشت بسیاری از کارگران، منجر به عدم دریافت مالیات از پایه های مالیاتی شده که تا قبل از ویروس کرونا به صورت معمول مالیات پرداخت می کردند. تعویق اخذ مالیات این گروه های فعال اقتصادی به ماه های آینده یا عدم دریافت مالیات از واحدهای صنفی و فعالان اقتصادی بازار بخش اعظمی از تامین بودجه دولت را تحت الشعاع قرار می دهد، لذا اگر فکر کنیم که مثلا بیماری کرونا تا خرداد ماه سال جاری یعنی تا یک ماه دیگر همه گیری بالایی دارد و کسب و کارها تا گرم شدن هوا مجبور به تعطیلی یا کاهش ظرفیت کار هستند نزدیک به 40 هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی دولت تا پایان سال وصول نمی‌شود.
تا پایان سال این رقم به چه میزان افزایش می یابد؟
این احتمال برای عادی شدن وضعیت در پایان خرداد ماه است، اگر براساس گفته پزشکان کرونا تا پایان سال با ما باشد و کسب وکارها در تعطیلی و عدم حد نصاب تولید فعالیت کنند تا پایان سال نزدیک به ۸۰ هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی دولت وصول نمی شود، به عبارتی نزدیک به 100 هزار میلیارد تومان فقط از همین محل کسری بودجه اتفاق می افتد که رقم بزرگ و نگران کننده ای است.
آیا دولت می تواند بدون آسیب رساندن به اعتماد مردم نسبت به بازار بورس بخشی از بودجه خود را از این محل تامین کند؟
فعال شدن بازار سرمایه و بازار بورس امر بسیار خوبی است به شرط مدیریت صحیح و علمی و اقتصادی این بازار. به هر حال اگر دولت با مدیریت صحیح نقدینگی مردم بتواند کسری بودجه خود را از راه سرمایه گذاری سرمایه های خرد تا کلان در بازار پوشش دهد، بهترین و معقول ترین راه را برای این موضوع انتخاب کرده است. تامین کسری بودجه دولت از طریق بورس بهتر از استقراض از بانک مرکزی است. تامین بخشی از بودجه دولت از طریق بازار بورس به معنای جذب سرمایه ها و نقدینگی سرگردان جامعه است که دولت با جذب این سرمایه های کوچک و بزرگ و سهامدار کردن مردم علاوه براین که فرهنگ سرمایه گذاری در بورس را به مردم یاد می دهد می تواند با کنترل بازارهای موازی که سفته بازی در آن حرف اول را می زند مثل بازار طلا، ارز، سکه، خودرو و مسکن، نقدینگی جامعه را به سمت فعالیت های مولد هدایت کند و خود هم منتفع باشد. بنده معتقدم اگر دولت کسری بودجه خود را از طریق فعال کردن بازارهای بورس تامین کند اتفاقاً هنر کرده است تا اینکه با استقراض از بانک مرکزی پایه پولی خود را افزایش دهد. تامین کسری بودجه دولت از بانک مرکزی به معنای گسترش پایه پولی و افزایش تورم در اقتصاد است. تورم بالای40 درصدی کشور توان افزایش تورم دیگری را ندارد لذا با توجه به وضعیت اقتصادی موجود و عدم وصول مالیات ها که رقم سنگینی در بودجه دولت است سیاست گذاری برای رونق بخشی به بورس به صورت واقعی نه حبابی بسیار ضروری و اصلا هنر مدیریتی دولت است.
درباره بورس بسیاری از اقتصاددانان عنوان می کنند که بازار بورس در حال حاضر حبابی است و ترکیدن این حباب و متضرر شدن مردم به نفع اقتصاد و اتفاقا تامین کسری بودجه دولت نیست، در صورت مواجهه با چنین خطری تامین کسری بودجه دولت چه می شود؟
به هر حال وارد شدن در بازار بورس قاعده و قانونی دارد که دولت و بازیگران این عرصه باید ضمن آموزش دادن و آگاهی رساندن به سرمایه گذاران خرد و تازه وارد به بورس مانع حبابی شدن و عدم اطمینان مردم به بازار بورس شوند. اما اگر دور بازار بورس را برای کمک به تامین نقدینگی دولت مثلا خط بکشیم پایه‌های جدید مالیاتی قابل توجهی داریم که درآمدها و مالیات های آن احصا نشده و دولت در این زمینه تلاشی نکرده تا فراریان مالیاتی و معافیت های مالیاتی غیر ضروری را حذف کند. بسیاری عنوان می کنند که دولت از واحدهای تولیدی مواد شوینده و ضد عفونی کننده که اتفاقا با شیوع ویروس کرونا چند شیفته کار می کنند مالیات بگیرد، قطعا سهم مالیاتی که در سال جاری از کسب و کارها به دست دولت می رسد از همین محل تامین می شود، نزدیک به 80 هزار مالیاتی که در سال جاری وصول خواهد شد از محل همین کسب و کارهای فعال در شرایط کرونایی است.
به هر حال دولت دراین شرایط باید پایه های مالیاتی دیگری مثل مالیات بر ثروت، مالیات بر عایدی سرمایه و... را بعد از سال ها تاکید شدن زنده کند! این مساله به نفع اقتصاد کشور است و روال عادی در همه کشورها به شمار می رود، اما تاکید بنده علاوه بر زنده کردن پایه های مالیاتی که تا کنون از پرداخت مالیات فرار کرده یا به نوعی بدون اینکه برای اقتصاد بهره وری داشته باشند از پرداخت مالیات معاف بوده اند توجه به بازار بورس و بازار سرمایه است، چرا که کانال بورس ضد تورمی است و هدایت سرمایه ها به این محل به نفع اقتصاد کشور است و اتفاقا موجب کاهش تورم و از سوی دیگر مدیریت درست بازار بورس می تواند به شعار سال یعنی جهش تولید کمک شایان توجهی کند. به هر حال اصلاح قانون مالیات های مستقیم برای دریافت مالیات از پایه های جدید مالیاتی یک ضرورت است که دولت باید هر چه زودتر لایحه آن را به مجلس تقدیم کند وتا این موضوع یکی از فوریت های مهم برای تصویب در مجلس شورای اسلامی باشد.