به گزارش راهبرد معاصر دانشمندان علت های زیادی را برای درد پا معرفی می کنند. درد پا می تواند به تنهایی یا با درد در سایر اندام های بدن همراه باشد مثلا ممکن است به همراه کمر درد یا درد ساق پا بروز کند. حتی ممکن است در ظاهر پا تغییراتی به وجود آید مثلا درد پا همراه با تورم یا قرمز باشد. اما شاید باور این نکته برای شما سخت باشد که دانشمندان رایج ترین علت درد پا را استفاده بیش از حد از آن بدانند استفاده هایی مثل دویدن زیاد یا ضربه زدن شدید.
درد ساق پا در افراد مختلف متفاوت است، اما عموما فرد علائمی مانند خستگی، درد خفیف تا شدید، گاهی‌اوقات همراه با سفتی در قسمت تحتانی پشت پا را حس می‌کند.
ساق پا از دو ماهیچه‌ی دوقلو (گاستروکنمیوس) و نعلی (سولئوس) تشکیل شده است. این عضلات در تاندون آشیل که به پاشنه پا چسبیده به هم می‌پیوندند.
علائمی که در این مورد ممکن است نشان از وخامت بیشتر وضعیت داشته باشند عبارتند از:
سردی غیر معمول یا رنگ‌پریدگی ساق
سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در قسمت ساق
ضعف پا
تجمع بیش از حد مایعات در بافت‌های بدن
قرمزی، داغی و التهاب ساق پا
اگر علاوه بر درد ساق پا، هر یک از این علائم را دارید، باید حتما برای درمان به پزشک مراجعه کنید. درد ساق پا می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. با اینکه بیشتر موارد درد ساق پا با درمان‌های خانگی قابل رفع هستند، اما علل دیگری نیز وجود دارند که نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند. برخی از علل عمده درد ساق پا شامل موارد زیر هستند که با هم مرور می‌کنیم.
گرفتگی عضلات، انقباض موقتی و ناگهانی است که می‌تواند هنگام خواب شبانه یا در میانه‌روز بروز پیدا کند. به این درد ناگهانی و شدید ساق پا «اسب چارلی» نیز گفته می‌شود. هنگامی که گرفتگی عضله آغاز می‌شود، می‌تواند به سرعت وخیم‌تر شود.
گرفتگی عضله عموما به دلیل خستگی یا کم‌آبی بافت‌های عضلانی به‌وجود می‌آید. به این جهت، به کسانی که مستعد گرفتگی عضلات هستند، توصیه می‌شود، به مقدار کافی آب بنوشند. ممکن است حرکات کششی یا ماساژ ناحیه‌ای که گرفتگی در آن رخ داده، به کاسته شدن از درد کمک کند.
شین اسپلینت
این درد درست جلوی ساق پا حس می‌شود. در این عارضه، ماهیچه‌ها و بافت‌هایی که در لبه‌ی استخوان تیبیا یا شین قرار دارند متورم می‌شوند و فرد در هنگام راه رفتن، دویدن یا پرش دچار درد می‌شود.
فعالیت‌های جسمی مکرر روی سطوح سفت می‌تواند باعث بروز شین اسپلینت (Shin splint) شود. همینطور احتمال بروز این عارضه در کسانی که کف پای صاف یا پاهایی دارای انحراف به بیرون دارند بیش از سایرین است. برای بهبود علایم درد ساق پا توصیه می‌شود که فرد استراحت کند. کمپرس یخ نیز می‌تواند از درد بکاهد.
در صورت صلاح‌دید پزشک می‌توان از داروهای ضد التهابی مانند آسپرین (Aspirin)، ایبوپروفن (Ibuprofen) و ناپروکسن (Naproxen) استفاده کرد.
یکی از اولین علائم هشداردهنده‌ی التهاب تاندون آشیل، درد در ماهیچه ساق، در نزدیکی پشت پاشنه پا است. این جراحت که بسیار شایع است، باعث می‌شود تاندون متورم، کشیده و پاره شود. التهاب تاندون آشیل، می‌تواند در اثر فعالیت‌های بیش از حد ساق پا یا بالا رفتن از پله به وجود بیاید. این آسیب‌دیدگی ممکن است طولانی مدت باشد.
کمپرس یخ می‌تواند تا حدی درد را تسکین دهد. همینطور می‌توان به توصیه پزشک از داروهای ضد التهاب نیز بهره برد. اما توصیه می‌شود، فرد حتی‌الامکان از انجام فعالیت‌هایی که ممکن است موجب بروز درد شود پرهیز کند. در همین حال، بهتر است در هنگام افول درد، حرکات کششی انجام دهید.
اگر درد شدید باشد، احتمال پارگی تاندون آشیل وجود دارد. یکی دیگر از علایم پارگی تاندون، مشکل در پایین بردن انگشتان پا است. در این مورد، پزشک معالج ممکن است از داروهای تزریقی در ناحیه ملتهب استفاده کند. در همین حال، ممکن است برای ترمیم جراحت نیاز به عمل جراحی باشد.
در این جراحت احتمال دارد که مچ پا پیچ خورده یا اینکه رباط دچار کشیدگی خفیفی شده باشد. توصیه می‌شود از روش درمانی RICE (استراحت، یخ، بانداژ-فشردن، و بالا نگه داشتن عضله) استفاده کنید.
برای کشیدگی رباط یا شکستگی شدیدتر استخوان، به ناحیه‌ی آسیب دیده یخ بمالید و در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. احتمال دارد که به آتل و گچ احتیاج داشته باشید. این جراحت احتمالا به فیزیوتراپی نیز احتیاج دارد و دوره‌ی بهبودی آن هم نسبتا طولانی است.
وقتی خون در سیاهرگ‌ها غلیظ شود و به هم بچسبد، می‌تواند به لخته بدل شود. لخته‌ای که در رگ‌های عمیق بروز پیدا می‌کند را ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) می‌گویند.
بیشتر لخته‌های سیاهرگی عمیق در قسمت تحتانی پا به وجود می‌آیند. اگر فرد برای مدت طولانی فعالیت نداشته باشد، مانند نشستن طولانی مدت در هواپیما یا ماشین، احتمال وقوع لختگی در او بیشتر است.
افرادی که اضافه وزن دارند یا دخانیات مصرف می‌کنند و یا اینکه داروهای خاصی مصرف می‌کنند نیز در معرض خطر لخته‌شدن خون هستند.
همینطور این احتمال وجود دارد که لخته‌ای وارد جریان خون شود و به شریان‌های ریوی برسد. در چنین صورت موجب انسداد جریان خون می‌شود. این بیماری که بسیار خطرناک است، آمبولی ریه (Pulmonary embolism) نام دارد. توصیه می‌شود در صورتی که حس می‌کنید دچار لخته شدن خون شده‌اید، سریعا به پزشک مراجعه کنید. چرا که یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به اقدامات و درمان سریع دارد.
جهت جلوگیری از ایجاد لخته می توان از برخی داروها، جوراب واریس یا ساپورت و کاهش وزن کمک گرفت.
احتمالا شناخت بهتری نسبت به این عارضه دارید. واریس سیاهرگ‌ها (Varicose veins) به صورت رگ‌های گشاد و پیچ‌در‌‌پیچ به رنگ آبی تیره یا بنفش در ساق پا قابل مشاهده است. همین عروق به خصوص موقع ایستادن درد زیادی پدید می‌آورند.
اگر دچار مشکل واریس سیاهرگ‌ها هستید، سعی کنید، در طول روز به تناوب بین ایستادن و نشستن جابه‌جا شوید. در صورتی که در رگ‌های واریسی درد زیادی دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
این عارضه می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که شریان‌های پا دچار آسیب‌دیدگی یا سفتی شوند. هنگامی که شریان‌ها تنگ یا مسدود می‌شوند،خون کافی به پاها نمی‌رسد. همین نرسیدن خون کافی به ماهیچه‌ها موجب می‌شود فرد در هنگام راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا انجام سایر فعالیت‌های ورزشی احساس گرفتگی و درد کند.
استراحت مطلق می‌تواند به کاهش درد کمک کند، اما اگر انسداد شریان‌ها شدید باشد، با استراحت از درد کاسته نمی‌شود. همچنین، احتمال دارد که جراحت به‌خوبی بهبود پیدا نکند. کسانی که به دیابت مبتلا هستند، فشار خون و کلسترول بالایی دارند، دخانیات مصرف می‌کنند یا چاق هستند به احتمال زیاد به بیماری سرخرگ محیطی تحتانی اندام تحتانی دچار می‌شوند.
توصیه می‌شود تغییراتی را در سبک زندگی خود به‌وجود بیاورید:
اگر سیگاری هستید بهتر است به فکر ترک آن باشید.
رژیم غذایی سالم‌تری را در پیش بگیرید.
وضعیت وزنی خود را کنترل کنید و جلوی افزایش وزن احتمالی را بگیرید.
همواره ورزش کنید
سایر درمان‌ها می‌تواند شامل داروهایی برای کنترل کلسترول، دیابت یا فشار خون بالا باشد. همینطور برای برخی بیماران ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.
ممکن است، ریشه درد ساق پا از عصب‌ها باشد.
باریک‌شدن کانال نخاعی و درد سیاتیک
ورم مفاصل ستون فقرات از علل شایع باریک‌شدن کانال نخاعی(Spinal Stenosis) است. گاهی‌اوقات لغزش دیسک کمر ( علائم دیسک کمر ) نیز می‌تواند به ریشه‌های عصبی نواحی مجاور فشار وارد کند که همین می‌تواند باعث بروز علایم درد سیاتیک شود. این علایم عبارتند از:
سوزش، گرفتگی و درد پا در هنگام نشستن یا ایستادن
بی‌حسی
گزگز یا سوزن‌سوزن شدن پا
خستگی
احساس ضعف
درد ممکن است از ناحیه کمر و باسن فرد آغاز شود و سپس به پاها برسد. عموما به کسانی که دچار درد پا می‌شوند توصیه می‌شود استراحت کنند، اما برای این وضعیت استراحت کمک زیادی نمی‌کند.
پزشک ممکن است برای بیمار داروهای ضد التهاب را تجویز کند. کمپرس سرد و گرم نیز می‌تواند برای رفع برخی علایم مفید باشد. فیزیوتراپی و تمرینات کششی نیز عموما مثمر ثمر هستند. ممکن است در صورت عدم بهبودی بیمار، پزشک از سایر روش‌های درمانی یا عمل جراحی برای درمان بهره ببرد.
اگر درد مداوم پا دارید که با وجود استفاده از درمان‌های خانگی بیش از یک هفته باقی ماند، باید به دکتر ارتوپد مراجعه کنید. همچنین اگر درد آن قدر شدید است که مانع از راه رفتن می‌شود یا اگر احساس سوزش، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پای درگیر دارید لازم است به پزشک مراجعه کنید. به دلیل اینکه پاها وزن کل بدن را تحمل می‌کنند، آسیب خفیف نیز می تواند درصورت عدم درمان به مشکلی گسترده تبدیل شود. مراجعه به درمانگاه در صورتی که احتمال می دهید آسیب دیده باشید ضروری است.