منشاء گرانی های اخیر در بازار مواد غذایی چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ اگر این روزها به فروشگاه ها مراجعه کنید به وضوح شاهد تغییر قیمت روزانه و یا هفتگی کالاها و خدمات اساسی خواهید بود، قیمت هایی که بنا بر معیارهای نامشخصی گاها سلیقه ای و یا دلبخواهی یا در نبود نظارت و به بهانه گرانی دلار و تشدید تحریم ها و فقدان واردات، هر روز بیشتر می شوند. خریدن برخی اقلام خوراکی تبدیل به رویا شده، موضوعی که شاید تا کمتر از چند سال پیش هرگز گمان نمی کردیم روزی خرید یک کیلو برنج ایرانی با قیمت 24 هزار تومان و گوشت 120 هزار تومانی دغدغه یا رویای خانواده ای شود! برچیده شدن ماکارونی از قفسه های فروشگاه ها و کمبود تن ماهی که قیمت های آن سر به فلک می کشد، تامل برانگیزاست. سوال اساسی در مقطع حساس کنونی آن است که موضوع گرانی و کمبود کالا یا دست های پشت پرده در بازار دلالی تا کجا معیشت و تاب و تحمل مردم را نشانه گرفته اند؟

بازار آزاد توجیه ناتوانی اقتصادی دولت است

اوضاع به قدری پیچیده و بغرنج است که صدای اصناف نیز درآمده است. گلایه های اصنافی چون روغن نباتی و مایع یا واحدهای تولید و فروش مرغ و تخم مرغ از کمبود و گرانی اقلام مورد نیاز تولید تا نهاده های دامی و خوراک دام و طیور، این شائبه را ایجاد می کند که اقتصاد و معیشت مردم رها شده است. کاهش تولید اقلام اساسی و ضروری مردم همچون روغن نباتی، مرغ و تخم مرغ، گوشت و حبوبات همه و همه از مواردی است که گرانی ها را در آستانه ماه مبارک رمضان افزایش داده است. کمبود تولید روغن نباتی به عنوان ماده اساسی در پخت و پز به قدری مشهود است که قیمت هر حلب 16 کیلیویی را از 70 هزار تومان به بیش از 90 هزار تومان رسانده است! به نظر می رسد بازار سیاه و دلالان برنده بازی مرگ بار اقتصادی شده اند که آزاد و رها با توجیه یا عناوینی چون بازار آزاد و اقتصاد آزاد در حال کوچک کردن روزانه سفره و سبد معیشتی مردم هستند.

تلخ شدن کام مصرف کننده با گرانی زولبیا و بامیه

دامنه گرانی ها از اقلام اساسی و ضروری معیشتی مردم به شیرینی ماه مبارک رمضان نیز سرایت کرده، خریدن یک کیلو زولبیا و بامیه که شیرینی معروف و شناخته شده ماه مبارک است بیست هزار تومان خرج بردست خریدار می گذارد. آن هم در قنادی های با انصاف! گزارش های بانک مرکزی هر چند موید گرانی است اما افزایش هایی که در لیست های ارائه شده از سوی بانک مرکزی در تورم ماهانه یا نقطه به نقطه عنوان می شود فاصله چشمگیری با قیمت گذاری های خود سرانه ای دارد که بر سر کالاها نوشته شده است. با آنکه بانک مرکزی در جدیدترین گزارش خود اشاره ای به افزایش نرخ تورم و افزایش اقلام خوراکی های مورد نیاز مردم داشته اما شواهد حاکی از آن است که گرانی های ساعتی و روزانه از دید ناظران و آمار بگیران و آمار نویسان بانک مرکزی دور مانده است. درحالی که قیمت ها هر روز پیش روی چشم مردم سر به آسمان می برند.

چراغ سبز دولت به گرانی ها

افزایش قیمت اقلامی چون برنج ایرانی، قند، شکر، زعفران و روغن در کنار افزایش چشمگیر نرخ محصولات پروتئینی و حبوبات که اصلی ترین نیازهای سفره مردم را در ماه رمضان تشکیل می دهد نسبت به ماه های گذشته سیر صعودی تری یافته است. با آنکه زمزمه های گران تر شدن کالاها به دلیل کمبود آن در بازار به گوش می رسد اما عدم تغییر و تحول جدی در رویکرد مسوولین به تامین اقلام ضروری مردم بخصوص خانواده های آسیب پذیر قابل تامل است! اگر چه در توزیع مواد غذایی کمبود چندانی وجود ندارد، اما گرانی های موجود به دلیل واردات با نرخ ارز آزاد فشار مضاعفی را بر مردم وارد کرده است. نوسان نرخ دلار با عدم ایجاد ثبات و آرامش در بازار منجر به لحظه ای شدن افزایش قیمت ها شده است. هر چند تنظیم بازار کالاها و اقلام اساسی چون برنج، روغن و شکر در اختیار دولت است اما گرانی های ماه های اخیر که دامنه آن به ماه مبارک رمضان نیز رسیده بیانگر چراغ سبز دولت به افزایش قیمت کالاهایی است که خود سکاندار واردات آن است.

جای ستاد تنظیم بازار خالی است!

سر شکن شدن نوسان افزایش نرخ دلار و افزایش های ثانویه ای چون حقوق کارگران، مالیات و حمل و نقل بر سفره مردمی که با اندک اضافه حقوقی که هنوز به دستشان هم نرسیده در آستانه ماه مبارک رمضان گناهی نابخشودنی است. گناهی که ستاد تنظیم بازار و دولت باید پاسخگوی آن باشند. ایجاد توازن بین عرضه و تقاضا هر چند در علم اقتصاد موضوعی بسیار مهم و قابل توجه است اما این روزها گرانی ها تئوری ها و فرضیه های جدیدی را به نمایش گذاشته اند که گویی در هیچ جای علم اقتصاد بدان اشاره ای نشده است. توزیع فراوان اما در دستان دلالان و ویژه خواران موضوع نانوشته ای است که علم اقتصاد از درک آن بخصوص با ارز دولتی و به قیمت ارز آزاد عاجز است! 

با آن که دولت به این موضوع آگاه است که در مقاطعی از سال تقاضا برای خرید گوشت در بازار بالا می رود و عرضه کاهش پیدا می‌کند، اما ماه رمضان امسال توزیع دولتی و غیر دولتی با یک نرخ آن هم بالغ بر صد هزار تومان است. هر چند دولت در برخی فروشگاه ها گوشت را با قیمت های مصوب به فروش میرساند اما توزیع نامناسب و میزان قلیل توزیع پاسخگوی محلات و نیازهای مردم نیست از این رو در ماه مبارک رمضان دستگاه های تنظیم بازارباید پاسخگوی این مهم باشند که چرا نسبت به شناخت از مقطع مهمی چون ماه مبارک رمضان با ذخیره  سازی به موقع از منابع داخلی و وارداتی خلاء کمبود پروتئین مورد نیاز مردم را در این ماه با نرخ های دولتی جبران نکرده اند؟ شواهد نشان می دهد هر چند میزان توزیع در بازارها به اندازه نیاز مصرف کنندگان است اما رد پای دست های پشت پرده و دلالانی که در بی تفاوتی یا فقدان نظارت دولت آتش به جان اقتصاد کشور انداخته اند مانعی بزرگ در قدرت خرید مردم و توان خرید محصولات مورد نظرشان شده است.

بهره سخن

آنچه در آستانه ماه مبارک رمضان می تواند بخش بزرگی از مردم اعم از طبقه متوسط، ضعیف و آسیب پذیر جامعه را تحت پوشش های حمایتی خود قرار دهد اهتمام دولت به شناسایی دهک های کم درآمد و نیازمند واقعی و افزایش حمایت های دولت به صورت کوپن و کالا برگ است. اقتصاددانان افزایش حمایت های معیشتی را راه عبور از بسیاری از معضلات و بحران های اجتماعی عنوان کرده اند که در مقطع زمانی پیش رو بتواند پاسخگوی بخش کوچکی از نیازهای تغذیه ای مردم به شمار رود. بی تردید عدم توجه به تامین معیشت مردم بخصوص در ماهی که بهار فقرا نامیده می شود منجر به تبعات جدی اجتماعی و حتی فرهنگی بر جامعه خواهد شد از این رو رویکرد دولت در افزایش کمک های حمایتی از خانواده های آسیب پذیر بسیار جدی و الزامی است.